Συνέντευξη Αλέκου Αλαβάνου: Μέρος 1, Παιδεία
Έλαβα και σας μεταφέρω τις πρώτες απαντήσεις από τον Αλέκο Αλαβάνο σχετικά με τα ερωτήματα που τέθηκαν από τους αναγνώστες αυτού εδώ του μπλογκ και αφορούν την Παιδεία. Οι απαντήσεις θα απαντώνται και θα δημοσιεύονται τμηματικά, καθώς τα ερωτήματα ήταν πολλά και ποικίλα (και οι εκλογές και οι υποχρεώσεις των αρχηγών κομμάτων ατέλειωτες)
Γιάννης:
Απ. Αγαπητέ Γιάννη. Θεωρούμε τη διοικητική αυτοτέλεια των ΑΕΙ προϋπόθεση της ακαδημαϊκής τους λειτουργίας. Για την εξασφάλισή της όμως δεν αρκούν λόγια ή διακηρύξεις «καλών προθέσεων». Απαιτούνται πόροι, πολλαπλάσιο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, και πλήρης διαφάνεια σε όλα τα πεδία της πανεπιστημιακής ζωής. Χρειάζονται πλήρεις και δημόσιοι απολογισμοί όλων των πανεπιστημιακών οργάνων διοίκησης. Τα πρακτικά όλων των συνεδριάσεων, όταν δεν συζητούν θέματα που αφορούν σε «ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα», πρέπει να δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο. Έτσι, για παράδειγμα, θα πρέπει επιτέλους να καταστεί δημόσιο ζήτημα ο προϋπολογισμός των ακαδημαϊκών μονάδων, οι λειτουργίες των επιτροπών ερευνών, η ιεράρχηση και αιτιολόγηση των δαπανών, οι χρηματοδοτήσεις και τα πεπραγμένα του Ειδικού Λογαριασμού. Δημοσιότητα, λοιπόν, στις πηγές και στη διαχείριση των πόρων, στην οργάνωση σπουδών, στον αριθμό εγγεγραμμένων φοιτητών, στην υλικοτεχνική υποδομή, στο ερευνητικό και διδακτικό έργο των υπηρετούντων μελών ΔΕΠ, στα πρακτικά των οργάνων διοίκησης και στο σύνολο των δραστηριοτήτων. Δεν χρειάζεται νόμος για να γίνει αυτό. Βούληση χρειάζεται. Όλα τ’ άλλα είναι υπεκφυγές. Όλα στα διαδίκτυο, σε γνώση του κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη. Αυτό σημαίνει στο γλωσσάρι της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς «κοινωνική λογοδοσία», που είναι η άλλη όψη της «διοικητικής αυτοτέλειας».
Οι ανελαστικότητες του δημοσίου λογιστικού μπορούν να θεραπευθούν με ειδικό νόμο. Σήμερα τα ελεγκτικά όργανα κρίνουν επί της ουσίας τις αποφάσεις των Συλλογικών Οργάνων Διοίκησης, επεμβαίνοντας σε θέματα τα οποία ο νομοθέτης έχει αναθέσει στο αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ. Το γεγονός αυτό, πέραν του ότι περιορίζει τη συνταγματικά επιβεβλημένη ακαδημαϊκή και διοικητική αυτοτέλεια των ΑΕΙ, έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις στην λειτουργία των ιδρυμάτων τα οποία υποχρεούνται να παράγουν έρευνα, να υποστηρίζουν προγράμματα σπουδών στις επιστήμες τις οποίες θεραπεύουν πραγματοποιώντας διδασκαλίες εγκυκλίου και μεταπτυχιακού επιπέδου, να παρέχουν υπηρεσίες σίτισης, στέγασης, περίθαλψης, πολιτισμού και αθλητισμού σε χιλιάδες φοιτητών. Προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί κοινό τόπο η θέση ότι η θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων από τον αρμόδιο πάρεδρο ή επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την εκκαθάριση των δαπανών πρέπει να περιορίζεται αυστηρά σε έλεγχο νομιμότητας των δαπανών και δεν περιλαμβάνει σε καμία περίπτωση και έλεγχο της σκοπιμότητάς τους. Για όλα αυτά τα θέματα, όμως, υπάρχουν ήδη πολύ αναλυτικές και τεκμηριωμένες προτάσεις.
Απ. Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Είναι πάγια θέση της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς η κατάργηση του καθεστώτος του ενός και μοναδικού συγγράμματος. Δεν γίνεται πανεπιστημιακή διδασκαλία με λυσάρια και αποστήθιση. Οι φοιτητές δικαιούνται ένα διδακτικό βιβλίο και ένα βοήθημα, που θα τα προμηθεύονται δωρεάν από καταλόγους που θα συντάσσονται έπειτα από τεκμηριωμένες προτάσεις των Τομέων και των Γενικών Συνελεύσεων των Τμημάτων των ΑΕΙ. Οι όροι φοίτησης πρέπει να τίθενται από τα οικεία Τμήματα ή Σχολές ανάλογα με τα επιστημονικά αντικείμενα που θεραπεύουν. Τέλος, για την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με την αυτοτέλεια των Λυκείου και το σύστημα πρόσβασης στα ΑΕΙ βλ. αυτό το κείμενο, όπου παρουσιάζονται αναλυτικά και κεντρικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την ανώτατη εκπαίδευση.
Απ. Είναι κοινό μυστικό ότι στις εκλογές και εξελίξεις των μελών ΔΕΠ συμβαίνουν πράγματα απαράδεκτα. Υποψήφιοι ευνοούνται ή αδικούνται μέσα σε ένα τείχος σιωπής και αδιαφάνειας. Οι προβλέψεις του νέου νόμου (εξωτερικοί κριτές κλπ) δεν είναι διόλου βέβαιο ότι μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στη θεραπεία του κακού και των εσωτερικών συσχετισμών που το αναπαράγουν. Κατά κανόνα, οι κακές πρακτικές οφείλονται στη βεβαιότητα των εκλεκτόρων για τη μη δημοσιοποίηση όσων αφορούν στις διαδικασίες εκλογής και εξέλιξης των μελών ΔΕΠ.
Οι διατάξεις του Νόμου-πλαίσιο που επιβάλλουν τη δημοσιότητα των σχετικών διαδικασιών είναι επαρκείς αλλά δεν τηρούνται σχεδόν πουθενά. Θεωρούμε αναγκαίο οι διοικήσεις των Τμημάτων και οι Σύγκλητοι να αποφασίσουν την ανάρτηση στους υπάρχοντες πανεπιστημιακούς δικτυακούς τόπους των πρακτικών συγκρότησης των εκλεκτορικών σωμάτων και των τριμελών επιτροπών, των εισηγητικών εκθέσεων και των πρακτικών των εκλεκτορικών σωμάτων. Παράλληλα, και παρά τους αργούς ρυθμούς που υπαγορεύουν το δημόσιο λογιστικό και η πανεπιστημιακή γραφειοκρατία, θα πρέπει να προγραμματιστεί η δημοσίευση των υλικών αυτών σε τόμους (όπως προβλέπει η ανενεργός μέχρι σήμερα νομοθεσία) και η κατάθεσή τους σε όλες τις πανεπιστημιακές, τουλάχιστον, βιβλιοθήκες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εισηγείται τη δυνατότητα συμμετοχής εξωτερικών κριτών (μελών ΔΕΠ αλλά και ερευνητών) σε τριμελείς εισηγητικές επιτροπές και εκλεκτορικά σώματα μελών ΔΕΠ, έπειτα από τεκμηριωμένες αποφάσεις των Γ.Σ. Προτείνεται, συγκεκριμένα, η διατύπωση: «ένα τουλάχιστον μέλος των εισηγητικών επιτροπών δεν μπορεί να υπηρετεί στο Τμήμα στο οποίο αφορά η κρίση». Θα πρέπει, επίσης, να εξεταστεί η δυνατότητα συγκρότησης εκλεκτορικών σωμάτων με περιορισμένο αριθμό εκλεκτόρων (επτά μέλη κατ’ ελάχιστον), εφ’ όσον αυτό γίνεται αποδεκτό τουλάχιστον από τα 3/4 των μελών της Γ.Σ. και υπό την προϋπόθεση επιλογής ή / και κλήρωσης μεταξύ των πλέον ειδικών επιστημόνων σε κάθε πεδίο. Η αρμοδιότητα των εκλεκτόρων ή των εισηγητών πρέπει να πιστοποιείται ειδικώς με βάση, κυρίως, τη δημοσιευμένη εργογραφία τους.
Ένα ακόμη φλέγον ζήτημα. Οι συμβασιούχοι διδάσκοντες δεν μπορεί στο διηνεκές να καλύπτουν πάγιες ανάγκες των προγραμμάτων σπουδών, όπως γίνεται σήμερα. Οι θέσεις αυτές πρέπει να προκηρυχθούν το συντομότερο και να καλυφθούν από μέλη ΔΕΠ. Οι συμβασιούχοι διδάσκοντες, εκεί όπου απαιτείται η παρουσία τους, πρέπει επιτέλους να προσλαμβάνονται έπειτα από κρίση και οι συμβάσεις τους να καλύπτουν ολόκληρο το διάστημα του έργου που προσφέρουν. Τα πρακτικά των Γ.Σ., όπως και οι σχετικές εισηγητικές εκθέσεις, να δημοσιεύονται στους διαδικτυακούς τόπους των τμημάτων. Γι’ αυτό το τελευταίο δεν απαιτείται παρά η σχετική απόφαση των αρμόδιων οργάνων διοίκησης των ΑΕΙ. Έτσι, και μόνο έτσι, σπάνε τα δίκτυα πελατείας, η άγρια εκμετάλλευση καθ’ όλα θεμιτών προσδοκιών και η αδιαφάνεια.
Απ. Οι διαδικασίες εκλογής διοικητικών αρχών στα ιδρύματα, τις σχολές και τα τμήματα πρέπει να συνδέονται με τους προγραμματισμούς και τους απολογισμούς του συνόλου των πανεπιστημιακών δραστηριοτήτων. Θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η άμεση συμμετοχή στις εκλογές αυτές όλων των φορέων της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Απ. Η χρηματοδότηση της έρευνας είναι βασική υποχρέωση του κράτους. Η χώρα μας είναι η τελευταία σε ολόκληρη της Ευρώπη ως προς τους δημόσιους πόρους που στηρίζουν την πανεπιστημιακή έρευνα και τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα (λιγότερο από 0,5% επί του ΑΕΠ). Οι χρηματοδοτήσεις από τον ιδιωτικό τομέα δεν είναι απορριπτέες. Πρέπει, όμως, να έχουν ως προϋπόθεση την έγκρισή τους από τα συλλογικά όργανα και, κυρίως, την υποχρέωση όλων των εμπλεκομένων για πλήρη διαφάνεια. Τα αποτελέσματα της έρευνας που παράγουν τα ΑΕΙ και τα δημόσια Ερευνητικά Ιδρύματα πρέπει να είναι στη διάθεση ολόκληρης της επιστημονικής κοινότητας.
Yorgos:
Απ. Αγαπητέ Γιώργο. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση χρονολογείται από τις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού βασιλείου. Πρόκειται για τα σχολεία που ίδρυσαν οι προτεστάντες και καθολικοί μισιονάριοι, πολλά από τα οποία συνεχίζουν ως σήμερα τη λειτουργία τους. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσει κανείς ότι εκείνα τα σχολεία αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά στα παιδιά των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών ελίτ. Ο ιδιωτικός τομέας στις σχολικές βαθμίδες της εκπαίδευσης έχει μακρά ιστορία, με αποτέλεσμα, τουλάχιστον, την υποχρέωση των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων να τηρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η κείμενη νομοθεσία.
Με τα πανεπιστήμια τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Πανεπιστημιακή διδασκαλία δεν νοείται ανεξάρτητα από την παραγωγή νέας γνώσης. Και η παραγωγή νέας γνώσης έχει ως αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση την ελευθερία. Τα μεγάλα «μη κρατικά» αμερικανικά πανεπιστήμια λειτουργούν απολύτως με όρους δημοσίων ιδρυμάτων. Η ιστορία έχει παραγάγει αυτήν την ιδιομορφία στις Η.Π.Α. ήδη από τον 18ο αιώνα, την εποχή της Αμερικάνικης Επανάστασης. Εκείνα που αποκαλούν «ιδιωτικά πανεπιστήμια» είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις που εμπορεύονται υπηρεσίες κατάρτισης. Είναι, δηλαδή, ιδιωτικές μεταλυκειακές επαγγελματικές σχολές όπου η εργοδοσία προσλαμβάνει το προσωπικό με τους όρους που η ίδια κρίνει πρόσφορους και συμφέροντες. Ποιος μπορεί εδώ να εγγυηθεί την ελευθερία της γνώμης ή της ελευθερία της έρευνας. Κανένας, φοβάμαι. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της ακαδημαϊκής εξέλιξης των δασκάλων; Οι κανόνες που θέτει ο εκάστοτε εργοδότης.
Εκείνο που επιδιώκεται με το σχέδιο αναθεώρησης του άρθρου 16 είναι η μετάλλαξη των δημοσίων πανεπιστημίων σε κρατικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης και έρευνας. Σε κρατικά, δηλαδή ελεγχόμενους, μηχανισμούς κατάρτισης που θα «ανταγωνίζονται» τα ιδιωτικά καταστήματα στην «αγορά παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης». Αυτό, όμως, είναι το τέλος του πανεπιστημίου.
Απ. Σχετικά με το ζήτημα της αξιολόγησης υπάρχει μια διαδεδομένη παρεξήγηση. Το σύστημα που, παρά την ευρωπαϊκή νομοθεσία, έχει επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Συνόδους Υπουργών δεν είναι παρά μηχανισμός πιστοποίησης υπηρεσιών εκπαίδευσης. Πρόκειται, δηλαδή, για μηχανισμούς προσαρμοσμένους στη στρατηγική εκείνων που αντιμετωπίζουν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και έρευνα ως εμπορεύσιμες υπηρεσίες που, για να είναι συγκρίσιμες, πρέπει να διαθέτουν κοινά κριτήρια πιστοποίησης. Να θυμίσω εδώ ότι ο όρος «αξιολόγηση» είναι παρμένος από το δικό μας οπλοστάσιο και χρειάζεται να την ξαναπάρει τη σημασία του. Οι νεοφιλελεύθεροι άλλωστε δεν αναφέρονται στην «αξιολόγηση» παρά ρητορικά, για να ωραιοποιήσουν τους επίσημους όρους που είναι «πιστοποίηση» και «διασφάλιση ποιότητας». Στη χώρα μας, εν κρυπτώ, έχουν ήδη γίνει εκατοντάδες «αξιολογήσεις». Είναι καιρός να μιλήσουμε, επιτέλους, επί της ουσίας για τα πορίσματά τους, το περιεχόμενο των οποίων αποκρύβουν συστηματικά οι κυβερνήσεις. Να απαιτήσουμε τη δημοσιοποίησή τους και να αξιολογήσουμε επιστημονικά και ακαδημαϊκά τους αξιολογητές και τις κρίσεις τους. Να καταδείξουμε τα ανυπόστατα κριτήριά τους και να χρησιμοποιήσουμε στο έπακρο τα φτωχά τους πορίσματα. Να πούμε εμπεριστατωμένα τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να κάνουμε τη δουλειά μας καλύτερα απ’ όσο την κάνουμε. Και, το κυριότερο, να αποδώσουμε τις ευθύνες.
Εμείς διεκδικούμε αυστηρή, δημόσια και τεκμηριωμένη αποτίμηση του ακαδημαϊκού και διοικητικού έργου των ΑΕΙ. Αποτίμηση, όχι με βάση το νεοφιλελεύθερο, γελοίο και βιαστικό πασοκονεοδημοκρατικό νομοθέτημα, αλλά με βάση τα κριτήρια που έτσι και αλλιώς διαμορφώνει η πανεπιστημιακή και επιστημονική κοινότητα για να μπορεί να υπάρχει και να παράγει έργο. Τα ΑΕΙ οφείλουν να αρνηθούν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο να πιστοποιηθούν κατά τα πρότυπα της Μπολόνια, της Κομισιόν, της Διεθνούς Τράπεζας, του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου ή του ΟΟΣΑ.
Θέμης Λαζαρίδης:
Απ. Αγαπητέ φίλε. Είναι, δυστυχώς, κοινό μυστικό ότι στις εκλογές και εξελίξεις των μελών ΔΕΠ συμβαίνουν πράγματα απαράδεκτα. Υποψήφιοι ευνοούνται ή αδικούνται μέσα σε ένα τείχος σιωπής και αδιαφάνειας. Βλ. παραπάνω την απάντηση στη σχετική ερώτηση που υπέβαλε ο Γιάννης.
Γιάννης:
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατά τη συζήτηση του άρθρου 16 τάχθηκε ανοικτά ενάντια της αναθεώρηση παρ'όλα τα βαθειά θεσμικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η χρηματοδότηση και η κατοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων μέσω του πτυχίου (για τα οποία γίνεται λόγος στις προγραμματικές του θέσεις) είναι μεν προτάσεις προς την σωστή κατέυθυνση, αλλά μοιάζουν αυτονόητες κι αποσπασματικές αφού δεν θίγουν τις ακανθώδεις πλευρές του προβλήματος.
Θα ήθελα να μάθω ποιες είναι οι συγκεκριμένες προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για
(α) το ζήτημα της διοικητικής αυτοτέλειας των πανεπιστημίων.
Απ. Αγαπητέ Γιάννη. Θεωρούμε τη διοικητική αυτοτέλεια των ΑΕΙ προϋπόθεση της ακαδημαϊκής τους λειτουργίας. Για την εξασφάλισή της όμως δεν αρκούν λόγια ή διακηρύξεις «καλών προθέσεων». Απαιτούνται πόροι, πολλαπλάσιο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, και πλήρης διαφάνεια σε όλα τα πεδία της πανεπιστημιακής ζωής. Χρειάζονται πλήρεις και δημόσιοι απολογισμοί όλων των πανεπιστημιακών οργάνων διοίκησης. Τα πρακτικά όλων των συνεδριάσεων, όταν δεν συζητούν θέματα που αφορούν σε «ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα», πρέπει να δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο. Έτσι, για παράδειγμα, θα πρέπει επιτέλους να καταστεί δημόσιο ζήτημα ο προϋπολογισμός των ακαδημαϊκών μονάδων, οι λειτουργίες των επιτροπών ερευνών, η ιεράρχηση και αιτιολόγηση των δαπανών, οι χρηματοδοτήσεις και τα πεπραγμένα του Ειδικού Λογαριασμού. Δημοσιότητα, λοιπόν, στις πηγές και στη διαχείριση των πόρων, στην οργάνωση σπουδών, στον αριθμό εγγεγραμμένων φοιτητών, στην υλικοτεχνική υποδομή, στο ερευνητικό και διδακτικό έργο των υπηρετούντων μελών ΔΕΠ, στα πρακτικά των οργάνων διοίκησης και στο σύνολο των δραστηριοτήτων. Δεν χρειάζεται νόμος για να γίνει αυτό. Βούληση χρειάζεται. Όλα τ’ άλλα είναι υπεκφυγές. Όλα στα διαδίκτυο, σε γνώση του κάθε ενδιαφερόμενου πολίτη. Αυτό σημαίνει στο γλωσσάρι της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς «κοινωνική λογοδοσία», που είναι η άλλη όψη της «διοικητικής αυτοτέλειας».
Οι ανελαστικότητες του δημοσίου λογιστικού μπορούν να θεραπευθούν με ειδικό νόμο. Σήμερα τα ελεγκτικά όργανα κρίνουν επί της ουσίας τις αποφάσεις των Συλλογικών Οργάνων Διοίκησης, επεμβαίνοντας σε θέματα τα οποία ο νομοθέτης έχει αναθέσει στο αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ. Το γεγονός αυτό, πέραν του ότι περιορίζει τη συνταγματικά επιβεβλημένη ακαδημαϊκή και διοικητική αυτοτέλεια των ΑΕΙ, έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις στην λειτουργία των ιδρυμάτων τα οποία υποχρεούνται να παράγουν έρευνα, να υποστηρίζουν προγράμματα σπουδών στις επιστήμες τις οποίες θεραπεύουν πραγματοποιώντας διδασκαλίες εγκυκλίου και μεταπτυχιακού επιπέδου, να παρέχουν υπηρεσίες σίτισης, στέγασης, περίθαλψης, πολιτισμού και αθλητισμού σε χιλιάδες φοιτητών. Προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί κοινό τόπο η θέση ότι η θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων από τον αρμόδιο πάρεδρο ή επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την εκκαθάριση των δαπανών πρέπει να περιορίζεται αυστηρά σε έλεγχο νομιμότητας των δαπανών και δεν περιλαμβάνει σε καμία περίπτωση και έλεγχο της σκοπιμότητάς τους. Για όλα αυτά τα θέματα, όμως, υπάρχουν ήδη πολύ αναλυτικές και τεκμηριωμένες προτάσεις.
(β) τα ζητήματα φοίτησης (εισαγωγή, όροι φοίτησης, συγγράμματα)
Απ. Ας ξεκινήσουμε από το τελευταίο. Είναι πάγια θέση της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς η κατάργηση του καθεστώτος του ενός και μοναδικού συγγράμματος. Δεν γίνεται πανεπιστημιακή διδασκαλία με λυσάρια και αποστήθιση. Οι φοιτητές δικαιούνται ένα διδακτικό βιβλίο και ένα βοήθημα, που θα τα προμηθεύονται δωρεάν από καταλόγους που θα συντάσσονται έπειτα από τεκμηριωμένες προτάσεις των Τομέων και των Γενικών Συνελεύσεων των Τμημάτων των ΑΕΙ. Οι όροι φοίτησης πρέπει να τίθενται από τα οικεία Τμήματα ή Σχολές ανάλογα με τα επιστημονικά αντικείμενα που θεραπεύουν. Τέλος, για την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με την αυτοτέλεια των Λυκείου και το σύστημα πρόσβασης στα ΑΕΙ βλ. αυτό το κείμενο, όπου παρουσιάζονται αναλυτικά και κεντρικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για την ανώτατη εκπαίδευση.
(γ) την αξιολόγηση και τις προαγωγές του διδακτικού προσωπικού (από ποιά όργανα και πως θα διασφαλίζεται η αξιοκρατία)
Απ. Είναι κοινό μυστικό ότι στις εκλογές και εξελίξεις των μελών ΔΕΠ συμβαίνουν πράγματα απαράδεκτα. Υποψήφιοι ευνοούνται ή αδικούνται μέσα σε ένα τείχος σιωπής και αδιαφάνειας. Οι προβλέψεις του νέου νόμου (εξωτερικοί κριτές κλπ) δεν είναι διόλου βέβαιο ότι μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στη θεραπεία του κακού και των εσωτερικών συσχετισμών που το αναπαράγουν. Κατά κανόνα, οι κακές πρακτικές οφείλονται στη βεβαιότητα των εκλεκτόρων για τη μη δημοσιοποίηση όσων αφορούν στις διαδικασίες εκλογής και εξέλιξης των μελών ΔΕΠ.
Οι διατάξεις του Νόμου-πλαίσιο που επιβάλλουν τη δημοσιότητα των σχετικών διαδικασιών είναι επαρκείς αλλά δεν τηρούνται σχεδόν πουθενά. Θεωρούμε αναγκαίο οι διοικήσεις των Τμημάτων και οι Σύγκλητοι να αποφασίσουν την ανάρτηση στους υπάρχοντες πανεπιστημιακούς δικτυακούς τόπους των πρακτικών συγκρότησης των εκλεκτορικών σωμάτων και των τριμελών επιτροπών, των εισηγητικών εκθέσεων και των πρακτικών των εκλεκτορικών σωμάτων. Παράλληλα, και παρά τους αργούς ρυθμούς που υπαγορεύουν το δημόσιο λογιστικό και η πανεπιστημιακή γραφειοκρατία, θα πρέπει να προγραμματιστεί η δημοσίευση των υλικών αυτών σε τόμους (όπως προβλέπει η ανενεργός μέχρι σήμερα νομοθεσία) και η κατάθεσή τους σε όλες τις πανεπιστημιακές, τουλάχιστον, βιβλιοθήκες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εισηγείται τη δυνατότητα συμμετοχής εξωτερικών κριτών (μελών ΔΕΠ αλλά και ερευνητών) σε τριμελείς εισηγητικές επιτροπές και εκλεκτορικά σώματα μελών ΔΕΠ, έπειτα από τεκμηριωμένες αποφάσεις των Γ.Σ. Προτείνεται, συγκεκριμένα, η διατύπωση: «ένα τουλάχιστον μέλος των εισηγητικών επιτροπών δεν μπορεί να υπηρετεί στο Τμήμα στο οποίο αφορά η κρίση». Θα πρέπει, επίσης, να εξεταστεί η δυνατότητα συγκρότησης εκλεκτορικών σωμάτων με περιορισμένο αριθμό εκλεκτόρων (επτά μέλη κατ’ ελάχιστον), εφ’ όσον αυτό γίνεται αποδεκτό τουλάχιστον από τα 3/4 των μελών της Γ.Σ. και υπό την προϋπόθεση επιλογής ή / και κλήρωσης μεταξύ των πλέον ειδικών επιστημόνων σε κάθε πεδίο. Η αρμοδιότητα των εκλεκτόρων ή των εισηγητών πρέπει να πιστοποιείται ειδικώς με βάση, κυρίως, τη δημοσιευμένη εργογραφία τους.
Ένα ακόμη φλέγον ζήτημα. Οι συμβασιούχοι διδάσκοντες δεν μπορεί στο διηνεκές να καλύπτουν πάγιες ανάγκες των προγραμμάτων σπουδών, όπως γίνεται σήμερα. Οι θέσεις αυτές πρέπει να προκηρυχθούν το συντομότερο και να καλυφθούν από μέλη ΔΕΠ. Οι συμβασιούχοι διδάσκοντες, εκεί όπου απαιτείται η παρουσία τους, πρέπει επιτέλους να προσλαμβάνονται έπειτα από κρίση και οι συμβάσεις τους να καλύπτουν ολόκληρο το διάστημα του έργου που προσφέρουν. Τα πρακτικά των Γ.Σ., όπως και οι σχετικές εισηγητικές εκθέσεις, να δημοσιεύονται στους διαδικτυακούς τόπους των τμημάτων. Γι’ αυτό το τελευταίο δεν απαιτείται παρά η σχετική απόφαση των αρμόδιων οργάνων διοίκησης των ΑΕΙ. Έτσι, και μόνο έτσι, σπάνε τα δίκτυα πελατείας, η άγρια εκμετάλλευση καθ’ όλα θεμιτών προσδοκιών και η αδιαφάνεια.
(δ) την εκλογή πρυτάνεων και κοσμητόρων (με ποιον τρόπο, από ποιούς εκλέκτορες),
Απ. Οι διαδικασίες εκλογής διοικητικών αρχών στα ιδρύματα, τις σχολές και τα τμήματα πρέπει να συνδέονται με τους προγραμματισμούς και τους απολογισμούς του συνόλου των πανεπιστημιακών δραστηριοτήτων. Θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η άμεση συμμετοχή στις εκλογές αυτές όλων των φορέων της πανεπιστημιακής κοινότητας.
(ε) την χρηματοδότηση της έρευνας (ο ΣΥΡΙΖΑ λέει οχι στην χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα πέραν της κρατικής;)
Απ. Η χρηματοδότηση της έρευνας είναι βασική υποχρέωση του κράτους. Η χώρα μας είναι η τελευταία σε ολόκληρη της Ευρώπη ως προς τους δημόσιους πόρους που στηρίζουν την πανεπιστημιακή έρευνα και τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα (λιγότερο από 0,5% επί του ΑΕΠ). Οι χρηματοδοτήσεις από τον ιδιωτικό τομέα δεν είναι απορριπτέες. Πρέπει, όμως, να έχουν ως προϋπόθεση την έγκρισή τους από τα συλλογικά όργανα και, κυρίως, την υποχρέωση όλων των εμπλεκομένων για πλήρη διαφάνεια. Τα αποτελέσματα της έρευνας που παράγουν τα ΑΕΙ και τα δημόσια Ερευνητικά Ιδρύματα πρέπει να είναι στη διάθεση ολόκληρης της επιστημονικής κοινότητας.
Yorgos:
1) Ποιές είναι οι ποιοτικές διαφορές μεταξύ πρωτοβάθμιας-δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που δικαιολογούν την αποδοχή συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην πρώτη, αλλά όχι στη δεύτερη;
Απ. Αγαπητέ Γιώργο. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση χρονολογείται από τις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού βασιλείου. Πρόκειται για τα σχολεία που ίδρυσαν οι προτεστάντες και καθολικοί μισιονάριοι, πολλά από τα οποία συνεχίζουν ως σήμερα τη λειτουργία τους. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσει κανείς ότι εκείνα τα σχολεία αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά στα παιδιά των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών ελίτ. Ο ιδιωτικός τομέας στις σχολικές βαθμίδες της εκπαίδευσης έχει μακρά ιστορία, με αποτέλεσμα, τουλάχιστον, την υποχρέωση των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων να τηρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η κείμενη νομοθεσία.
Με τα πανεπιστήμια τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Πανεπιστημιακή διδασκαλία δεν νοείται ανεξάρτητα από την παραγωγή νέας γνώσης. Και η παραγωγή νέας γνώσης έχει ως αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση την ελευθερία. Τα μεγάλα «μη κρατικά» αμερικανικά πανεπιστήμια λειτουργούν απολύτως με όρους δημοσίων ιδρυμάτων. Η ιστορία έχει παραγάγει αυτήν την ιδιομορφία στις Η.Π.Α. ήδη από τον 18ο αιώνα, την εποχή της Αμερικάνικης Επανάστασης. Εκείνα που αποκαλούν «ιδιωτικά πανεπιστήμια» είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις που εμπορεύονται υπηρεσίες κατάρτισης. Είναι, δηλαδή, ιδιωτικές μεταλυκειακές επαγγελματικές σχολές όπου η εργοδοσία προσλαμβάνει το προσωπικό με τους όρους που η ίδια κρίνει πρόσφορους και συμφέροντες. Ποιος μπορεί εδώ να εγγυηθεί την ελευθερία της γνώμης ή της ελευθερία της έρευνας. Κανένας, φοβάμαι. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της ακαδημαϊκής εξέλιξης των δασκάλων; Οι κανόνες που θέτει ο εκάστοτε εργοδότης.
Εκείνο που επιδιώκεται με το σχέδιο αναθεώρησης του άρθρου 16 είναι η μετάλλαξη των δημοσίων πανεπιστημίων σε κρατικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης και έρευνας. Σε κρατικά, δηλαδή ελεγχόμενους, μηχανισμούς κατάρτισης που θα «ανταγωνίζονται» τα ιδιωτικά καταστήματα στην «αγορά παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης». Αυτό, όμως, είναι το τέλος του πανεπιστημίου.
2) Αρνείστε την αναθεώρηση του άρθρου 16 και την ίδρυση ιδιωτικών, μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ, ακόμα κι αν έχουν προηγουμένως εξασφαλιστεί συνταγματικές ή νομοθετικές εγγυήσεις για την ποιότητα, την ανταγωνιστικότητα και τη διαθεσιμότητα της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης. Επικαλείστε το επιτυχημένο φινλανδικό μοντέλο αποκλειστικά δημόσιας εκπαίδευσης για να δικαιολογήσετε αυτήν σας τη θέση. Όμως η (αυστηρή) εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση βάσει στόχων, και η συνάρτηση χρηματοδότησης από τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης (performance steering) είναι θεμελιώδη στοιχεία της φινλανδικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (http://www.oecd.org/dataoecd/14/15/36039008.pdf). Οι θέσεις σας γύρω από το ζήτημα της αξιολόγησης δεν είναι ξεκάθαρες. Ενώ φαίνεται να τη θεωρείτε απαραίτητη, είστε πολύ αόριστοι σε ό,τι αφορά τους μηχανισμούς που θα τη διέπουν και συντάσσεστε στο πλευρό της ΠΟΣΔΕΠ, που αρνείται κάθε μορφή εξωτερικής αξιολόγησης. Τελικά συμφωνείτε ή όχι με τη θέσπιση μηχανισμών αξιολόγησης ΑΕΙ ανάλογων με αυτούς που ισχύουν στη Φινλανδία;
Απ. Σχετικά με το ζήτημα της αξιολόγησης υπάρχει μια διαδεδομένη παρεξήγηση. Το σύστημα που, παρά την ευρωπαϊκή νομοθεσία, έχει επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Συνόδους Υπουργών δεν είναι παρά μηχανισμός πιστοποίησης υπηρεσιών εκπαίδευσης. Πρόκειται, δηλαδή, για μηχανισμούς προσαρμοσμένους στη στρατηγική εκείνων που αντιμετωπίζουν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και έρευνα ως εμπορεύσιμες υπηρεσίες που, για να είναι συγκρίσιμες, πρέπει να διαθέτουν κοινά κριτήρια πιστοποίησης. Να θυμίσω εδώ ότι ο όρος «αξιολόγηση» είναι παρμένος από το δικό μας οπλοστάσιο και χρειάζεται να την ξαναπάρει τη σημασία του. Οι νεοφιλελεύθεροι άλλωστε δεν αναφέρονται στην «αξιολόγηση» παρά ρητορικά, για να ωραιοποιήσουν τους επίσημους όρους που είναι «πιστοποίηση» και «διασφάλιση ποιότητας». Στη χώρα μας, εν κρυπτώ, έχουν ήδη γίνει εκατοντάδες «αξιολογήσεις». Είναι καιρός να μιλήσουμε, επιτέλους, επί της ουσίας για τα πορίσματά τους, το περιεχόμενο των οποίων αποκρύβουν συστηματικά οι κυβερνήσεις. Να απαιτήσουμε τη δημοσιοποίησή τους και να αξιολογήσουμε επιστημονικά και ακαδημαϊκά τους αξιολογητές και τις κρίσεις τους. Να καταδείξουμε τα ανυπόστατα κριτήριά τους και να χρησιμοποιήσουμε στο έπακρο τα φτωχά τους πορίσματα. Να πούμε εμπεριστατωμένα τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να κάνουμε τη δουλειά μας καλύτερα απ’ όσο την κάνουμε. Και, το κυριότερο, να αποδώσουμε τις ευθύνες.
Εμείς διεκδικούμε αυστηρή, δημόσια και τεκμηριωμένη αποτίμηση του ακαδημαϊκού και διοικητικού έργου των ΑΕΙ. Αποτίμηση, όχι με βάση το νεοφιλελεύθερο, γελοίο και βιαστικό πασοκονεοδημοκρατικό νομοθέτημα, αλλά με βάση τα κριτήρια που έτσι και αλλιώς διαμορφώνει η πανεπιστημιακή και επιστημονική κοινότητα για να μπορεί να υπάρχει και να παράγει έργο. Τα ΑΕΙ οφείλουν να αρνηθούν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο να πιστοποιηθούν κατά τα πρότυπα της Μπολόνια, της Κομισιόν, της Διεθνούς Τράπεζας, του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου ή του ΟΟΣΑ.
Θέμης Λαζαρίδης:
πιστεύετε ότι υπάρχει αξιοκρατία στις εκλογές μελών ΔΕΠ στα πανεπιστήμια, και αν όχι, τι προτείνετε για να βελτιωθεί η κατάσταση;
Απ. Αγαπητέ φίλε. Είναι, δυστυχώς, κοινό μυστικό ότι στις εκλογές και εξελίξεις των μελών ΔΕΠ συμβαίνουν πράγματα απαράδεκτα. Υποψήφιοι ευνοούνται ή αδικούνται μέσα σε ένα τείχος σιωπής και αδιαφάνειας. Βλ. παραπάνω την απάντηση στη σχετική ερώτηση που υπέβαλε ο Γιάννης.
Σχόλια
Πιό λεπτομερής ανάλυση αργότερα.
Το κατά πόσο οι προτάσεις αυτές συμπίπτουν με το νομοσχέδιο της Γιαννάκου, είναι μια άλλη συζήτηση.
@Θέμης: δεν είμαι και βέβαιος αλλά νομίζω οτι η ισχύς της επίσημης νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ είναι μη μετρήσιμη ποσότητα στα ελληνικά ΑΕΙ. Επίσης οι κινητοποιήσεις ουδέποτε είχαν πρόβλημα με την κατάργηση του ενός συγγράμματος, τους εξωτερικούς κριτές, τη λογοδοσία και τη διαφάνεια. Το κέντρο της αντιπαράθεσης ήταν νομίζω όλα τα υπόλοιπα σημεία του νομοσχεδίου (ή τουλάχιστον η εντύπωση που δημιουργήθηκε για αυτά).
Διορθώστε με οι εν Ελλάδι αν κάνω λάθος...
Σχετικά με τις εκλογές μελών ΔΕΠ η διαφάνεια που προτείνεται ως λύση δεν είμαι σίγουρος οτι θα δουλέψει. Θα βοηθούσε σίγουρα, με την έννοια οτι η συγκάλυψη της κάθε ραδιουργίας θα γινόταν δυσχερέστερη.
Το πρόβλημα όμως είναι οτι τα ίδια τα μέλη ΔΕΠ δεν θέλουν να προσλάβουν αξιοκρατικά συναδέλφους τους. Και δε θέλουν γιατί δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό κίνητρο για αυτούς να βελτιωθεί η ποιότητα του Τμήματος. Τέτοια κίνητρα δεν μπορεί παρά να είναι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οικονομικά (καλύτερη χρηματοδότηση, καλύτερες επιδοτήσεις κλπ.). Για να συμβεί αυτό πρέπει να "ανοίξουν οι κάνουλες" του δημοσίου για την έρευνα (όπως λέει ο κ. Αλαβάνος), αλλά να ανοίξουν με τρόπο που να καθοδηγείται από κάποιας μορφής συστηματική αξιολόγηση.
Άρα το ζήτημα της αξιολόγησης, και όχι υποχρεωτικά σε επίπεδο προσώπων αλλά σε επίπεδο Τμημάτων, είναι το κρίσιμο. Και εδώ ο κ. Αλαβάνος φαίνεται να είναι λίγο φλού. Μας λέει (σωστά ίσως) οτι οι ισχύουσες και οι προτεινόμενες αξιολογήσεις είναι κακέκτυπα, αλλά δε μας λέει πώς τελικά θα πρέπει να γίνουν αυτές οι έρμες οι αξιολογήσεις, εκτός από το μυστηριώδες "με βάση τα κριτήρια που έτσι και αλλιώς διαμορφώνει η πανεπιστημιακή και επιστημονική κοινότητα για να μπορεί να υπάρχει και να παράγει έργο."
Τί να σημαίνει αυτό;
Επίσης, αφού συμφωνήσουμε οτι η αξιολόγηση που θα καθοδηγεί τη χρηματοδότηση μπορεί να είναι τελείως διαφορετική από εκείνη που αφορά στην εκπαιδευτική λειτουργία και διενεργείται για λόγους διεθνών συμβάσεων και διεθνούς συμβατότητας, γιατί πρέπει σώνει και καλά "Τα ΑΕΙ να αρνηθούν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο να πιστοποιηθούν κατά τα πρότυπα της Μπολόνια, της Κομισιόν, της Διεθνούς Τράπεζας, του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου ή του ΟΟΣΑ."
Νομίζω οτι εδώ μπερδεύουμε την ερευνητική με την εκπαιδευτική διαδικασία ξανά...
Σε κάθε περίπτωση πάντως θεωρώ οτι τα αιτήματα για διαφάνεια και αύξηση της χρηματοδότησης για την έρευνα είναι οπωσδήποτε προς τη σωστή κατεύθυνση. Το διοικητικό αυτοτελές των πανεπιστημίων επίσης. Το αυτοτελές του Λυκείου επίσης.
Καμιά ιδέα για το πώς μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να πιέσει άμεσα για την υλοποίηση των παραπάνω; Αυτό μάλλον θα απαντηθεί στα επόμενα μέρη της συνέντευξης... :)
Τα θερμά μου συγχαρητήρια στη διεύθυνση του παρόντος για την εξαιρετική προσπάθεια.
Στο δεύτερο σκέλος, είναι λίγο αναχρονιστικό να μιλάμε για βασικό σύγγραμμα και βοήθημα από λίστες. Πολύ δε περισσότερο όταν από κάθε "λίστα" ο πανεπιστημιακός δάσκαλος στην Ελλάδα (στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων) διδάσκει το δικό του εκδοθέν πόνημα και από αυτό θεματοποιεί τα ζητήματα των εξετάσεων. Είναι καιρός να εκμεταλλευτεί το πανεπιστήμιο τις νέες τεχνολογίες, και το ιντερνετ, τα ηλεκτρονικά βιβλία, περιοδικά και τις ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες με σκοπό , όπως αναφέρεται, όχι την αποστήθιση αλλά την καλλιέργεια επιστημονικής συλλογιστικής.
Παραδόσεις στα αμφιθέατρα με hand-outs και άλλα εποπτικά, προσεχτικά προετοιμασμένες από τον εκάστοτε διδάσκοντα και διδακτικό οργανόγραμμα 6μήνου με εντρύφηση στο γνωστικό αντικείμενο σε βάθος και πλάτος. Φτάνει πια το αλισβερίσι μεταξύ εκδοτικών οίκων και καθηγητών έχει γίνει πια το μόνιμο αστείο των φοιτητών και φτάνουν πια οι δύσμοιροι μεταπτυχιακοί που αναγκάζονται για ολόκληρα 6μηνα να αναπληρώνουν τους "πολυάσχολους" καθηγητές.
Στο ζήτημα της φοίτησης περίμενα να ακούσω κάτι για το ζήτημα των "αιωνίων φοιτητών" και το ζήτημα της διάρκειας που έθεσε η κα Γιαννάκου.
Για το λύκειο, δεν είχα υπ' όψιν μου τον ιστότοπο που αναφέρετε. Επιφυλάσσομαι να τον κοιτάξω.
Στο τρίτο σκέλος, με καλύπτει η απάντηση το ζήτημα της διασφάλισης της αξιοκρατίας και χαίρομαι που τίθεται το ζήτημα των Ε401, γιατί το τελευταίο δεν είναι σύμπτωμα μόνο του γενικότερου προβλήματος των συμβασιούχων αλλά και της βραδυκινησίας της ελληνικής πανεπιστημιακής κοινότητας στην Ελλάδα να εκσυγχρονίσει τα γνωστικά της αντικείμενα, να παρακολουθήσει τις εξελίξεις που συμβαίνουν σε παγκόσμια κλίμακα, να ανεξαρτητοποιήσει σε ξεχωριστά τμήματα γνωστικά πεδία που σήμερα υπάρχουν απλά ως κατευθύνσεις στο πρόγραμμα σπουδών και να ανοίξει νέες διδακτικές θέσεις. Το ελληνικό πανεπιστήμιο που θα έπρεπε να είναι προπομπός του καινούργιου μοιάζει με ουραγό και διαθέτει αυτή τη στιγμή μια πλειάδα διδασκόντων με δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία που λειτουργεί αρτηριοσκληρωτικά στον οργανισμό του και κυρίως βαριεστημένα και φοβισμένα μην τυχόν και χάσει προνόμια εξασφαλισμένα από παλαιότερες εποχές. Κι εδώ επανέρχεται και το ζήτημα της ουσιαστικής αξιολόγησης.
Στο τέταρτο και το πέμπτο με κάλυψε.
Ως γενική παρατήρηση, μια απορία: Παρακολούθησα μέσω την πρακτικών της βουλής τη συζήτση στην ειδική επιτροπή για το άρθρο 16. Πουθενά δεν θυμάμαι να υπάρχουν αυτές οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ τις οποίες παρουσιάζει εδώ ο κος Αλαβάνος. Μόνο μια στεγνή άρνηση.
Ένα "σεμνό και ταπεινό" ευχαριστώ στον Ταλο για την πρωτοβουλία.
Να'σαι καλά.
:)
αν καταλαβαίνω σωστά εκείνο που εννοεί ο κος Αλαβάνος με τον όρο αξιολόγηση με βάση τα κριτήρια που η ίδια η πανεπιστημιακή κι επιστημονική κοινότητα θέτει, δεν είναι παρά το έργο που έχει να επιδείξει κάθε μέλος ΔΕΠ και κάθε τμήμα (α) στο επίπεδο έρευνας και (β) στην εκπαιδευτική κατεύθυνση.
Τουλάχιστον έτσι το εξέλαβα.
Για τα ιδιωτικά ΑΕΙ: όλος ο κόσμος, και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, μιλούν για μη-κερδοσκοπικά ιδρύματα όπως αυτά των ΗΠΑ. Αυτός δέχεται τώρα ότι τα μη-κρατικά των ΗΠΑ είναι μιά χαρά ιδρύματα, αλλά κάνει κριτική στην προοπτική των ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ιδρυμάτων τα οποία όμως κανείς δεν προτείνει. Τι είναι αυτό: αυτισμός ή υποκρισία;
Για την αξιολόγηση, για ποιά παρεξήγηση μιλάει; Ο κ. Πρωτονοτάριος, επικ. καθηγητής στο ΕΜΠ και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του Συνασπισμού δήλωσε ότι η αξιολόγηση δεν είναι απαραίτητη γιατί τα μέλη ΔΕΠ αξιολογούνται πολλές φορές στην καριέρα τους όταν προσλαμβάνονται και προάγονται (!). Δεν μας λέει, γιατί είναι «γελοίο και νεοφιλελεύθερο» το νομοθέτημα περί αξιολόγησης; Ποιά είναι τα «κριτήρια που διαμορφώνει η πανεπιστημιακή κοινότητα»;
Ρε παιδιά, τσατίζομαι γιατί για ένα χρόνο ήταν κλειστά τα πανεπιστήμια για το ΤΙΠΟΤΑ. Και ο κ. Αλαβάνος έχει μεγάλη ευθύνη γιατί ήταν ο κύριος πολιτικός υποστηρικτής των καταλήψεων. Τώρα μας παρουσιάζει ένα πιό διαλλακτικό πρόσωπο. Κάλιο αργά παρά ποτέ. Αλλά οι ευθύνες παραμένουν.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε σε πολύ κόσμο ότι μπορεί ο κ. Αλαβάνος να προσπαθεί να φανεί ως ο άνθρωπος που έβγαλε τόσο κόσμο στο δρόμο επί ένα χρόνο, αλλά η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Στο "κίνημα" πρωτοστάτησαν τα ΕΑΑΚ κυρίως και σε κάποιες περιπτώσεις η ΠΑΣΠ, ενώ η ΠΚΣ μπήκε στο παιχνίδι πολύ αργότερα. Όσο για τη Νεολαία Συνασπισμού και το φοιτητικό ΔΑΡΑΣ, αφού αμφιταλαντεύτηκε στην αρχή για το αν θα ακολουθήσει τη γραμμή των ΕΑΑΚ ή της ΠΚΣ (που ήθελε να σταματήσουν οι καταλήψεις), στο τέλος απλά υποστήριζε με τα ελάχιστα μέλη της μέσα στα ιδρύματα τα πλαίσια των καταλήψεων που πρότειναν άλλοι και τίποτε άλλο! Μάλιστα μόνη της (χωρίς δηλαδή τους συνήθεις παρτενέρ της ΕΑΑΚ και ΠΑΣΠ) δεν πήρε ποτέ κανένα πλαίσιο κατάληψης πανελλαδικά.
Αυτά για να τελειώνει το παραμυθάκι του ΣΥΡΙΖΑ με τις φοιτητικές κινητοποιήσεις...
Όσον αφορά το ρόλο της ΠΟΣΔΕΠ στις κινητοποιήσεις, μπορεί ο κάθε πανεπιστημιακός να επιβεβαιώσει ότι η ΠΟΣΔΕΠ μόνο στα χαρτιά εκφράζει τα μέλη ΔΕΠ, των οποίων η συμμετοχή στις φοβερές της απεργίες (στις οποίες οι αγωνιστές της ΠΟΣΔΕΠ πληρώνονταν) ήταν σε θλιβερά επίπεδα. Εμένα πχ στο Τμήμα μου, συμμετείχε στην απεργία ένας καθηγητής.
σχετικά με την πολιτική συγγράμματος, έχεις απόλυτο δίκιο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά αυτά που προτείνεις χρειάζονται κάτι που δεν υπάρχει σε κανένα ελληνικό πανεπιστήμιο (αλλά υπάρχει σε όλα τα πανεπιστήμια του εξωτερικού): λειτουργικές βιβλιοθήκες. Μέχρι τότε, η χορήγηση ενός (επιλεγόμενου) συγγράμματος δωρεάν μου φαίνεται υποχρεωτική εαν θέλουμε να διατηρήσουμε το "δωρεάν" της ανώτατης εκπαίδευσης.
Σχετικά με τα κριτήρια που διαμορφώνει η κοινότητα, το εκλαμβάνω όπως το εξέλαβες κι εσύ, αλλά τότε
α) για την έρευνα αυτό είναι το προφανές και αυτονόητο
β) παρόλα αυτά δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθεί επακριβώς (συζητήσεις σχετικά στο ιστολόγιο του Θέμη όπου επιχειρήθηκε μια προσπάθεια αξιολόγησης), και
γ)το φλέγον είναι μάλλον *ποιός* θα κάνει την αξιολόγηση και όχι πώς θα την κάνει.
δ)για την εκπαιδευτική δραστηριότητα ποιά κριτήρια έχει θεσπίσει η κοινότητα; την παντελή αδιαφορία προς κάθε κριτήριο;
Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να αξιολογηθεί σήμερα το διδακτικό έργο των μελών ΔΕΠ.
Για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, είμαι βέβαιος οτι γνωρίζεις την ιστορία και την εξέλιξη των αντίστοιχων σοβαρών ιδρυμάτων στις ΗΠΑ πολύ καλύτερα από μένα. Το ποσό που διαθέτει το Harvard από endowments μόνο (28 δις δολλάρια) θα είναι συγκρίσιμο με τα κεφάλαια που θα διατεθούν στην ελληνική αγορά; Εδώ δε μιλάμε για μια απλή αλλαγή νομικού πλαισίου, μιλάμε για εκ θεμελίων αλλαγή του συνταγματικού στάτους. Αν ανοίξει η πόρτα σε ανώτατα ιδρύματα ιδιωτικού χαρακτήρα ποιός εγγυάται στην Ελλάδα οτι δεν θα μιλάμε σε μια δεκαετία για μικρομάγαζα που πουλάνε πτυχία;
Επίσης, πώς συμβιβάζεται η ιδέα των μη κρατικών πανεπιστημίων με την αρχή των ίσων ευκαιριών στην ανώτατη εκπαίδευση; Και μη μου πείς και σύ για υποτροφίες...
Για το σύγγραμμα:
Φυσικά είναι και ζήτημα υποδομών αλλά από την άλλη, αν το σκεφθούμε λίγο πρακτικότερα βλέπουμε οτι είναι κυρίως ζήτημα νοοτροπίας του πανεπιστημιακού δασκάλου.
Ακόμα και τώρα, πριν την αρχή του χειμερινού 6μήνου, μπορεί κάποιος (αν θέλει) να ετοιμάσει και hand-outs, να ετοιμάσει παρουσιάσεις, να επικαιροποιήσει την ύλη και τις θεματικές ενότητες, να βάλει άρθρα και άλλες πηγές στο ιντερνετ (ακόμα και σε ένα μπλογκ μπορεί να το κάνει αν το τμήμα του δεν του διαθέτει προσωπική ιστοσελίδα) και να κινηθεί σε αυτήν την λογική του μη-βασικού συγγράμματος.
(Αλλά... είναι και τα χρήματα της επιχορήγησης για το βιβλίο στη μέση στα οποία δεν μπορεί εύκολα όχι.)
Επιπλέον, σήμερα κιόλας μπορεί ένα τμήμα να κάνει subscription σε ηλεκτρονικά περιοδικά ή σε ονλάιν βιβλιοθήκες περιοδικών και βάσεις (με μια πιστωτική κάρτα και ένα στοιχειώδες δίκτυο ΙPs μπαίνεις στο Muse για παράδειγμα).
Επομένως αν θέλει κάποιος να κάνει δουλειά σοβαρή με τους φοιτητές του, να κινηθεί σε μια άλλη λογική, μπορεί να το κάνει, ακόμα κι αν είναι 150 στο αμφιθέατρο. Αλλά πρέπει να έχει ζωντάνια μέσα του, πάθος γι' αυτό που κάνει, σπιρτάδα, να τρέξει, να κινηθεί κι όχι να έρχεται με το αυτοκίνητο 10 λεπτά πριν το δίωρο μάθημα να διδάσκει τα ίδια ακριβώς που δίδαξε πέρισυ και πρόπερσυ, μετα να ανέβει να ξεσκονίσει το γραφείο και μετά μισή ώρα να πάρει το αυτοκίνητο από το πάρκινγκ και να πάει στο σούπερ-μάρκετ και μετά σπίτι για χαλάρωμα.
(Κοιτάξτε μόνο τα ποσοστά αντιπροσώπευσης ελλήνων πανεπιστημιακών -που εργάζονται σε ελληνικά πανεπιστήμια- σε διεθνή συνέδρια... Τ-Ρ-Α-Γ-Ι-Κ-Α. Κοιτάξτε τα σάιτιντ ρεφερενσιζ τους, από στοιχειώδη έως ανύπαρκτα. Δεν σας λέω τίποτα καινούργιο, το ξέρω αλλά αρκετά πια με την ασυλία της συντεχνίας και της ανεπάρκειας λόγω συστήματος. Λες και το σύστημα σε εμποδίζει να κάνεις έρευνα ή να γράψεις ένα θεωρητικό πέιπερ. ΝΤΡΟΠΗ είναι!)
Τώρα για την αξιολόγηση το ποιός θα την κάνει. Η δική μου εμπειρία λέει οτι η αξιολόγηση των ερευνητικών (τουλάχιστον) προγραμμάτων, γίνεται από μια επιτροπή που αποτελείται από συνάδελφους άλλων εγχώριων ιδρυμάτων σε ποσοστό 50%, από τον χρηματοδότη (το αντίστοιχο Ε.Ι.Ε. το οποίο αντίθετα με την Ελλάδα διαθέτει όλα τα κονδύλια για την έρευνα) σε ποσοστό 25% και από διακεκριμένους συναδέλφους από το εξωτερικό σε ποσοστό 25%. Το να κριθεί επομένως ένα ερευνητικό έργο ως επαρκές ενώ δεν είναι, θα αποτελούσε σκάνδαλο πρώτου μέγέθους. Στην Ελλάδα, δεν βρίσκω τον λόγο γιατί δεν θα μπορούσε να κινηθεί η διαδικασία αξιολόγησης προς την ίδια κατεύθυνση.
Τα κριτήρια τώρα για το εκπαιδευτικό μέρος στην Ελλάδα, ναι... είναι ανύπαρκτα. Θεωρητικά μπορεί να γίνει αλλά όταν ο ίδιος ο πανεπιστημιακός δάσκαλος αρνείται να αξιολογηθεί προβάλλοντας ως μόνιμη δικαιολογία τις "δυσκολίες" που αντιμετωπίζει στην τέλεση του έργου του (λες και είναι ο μόνος που έρχεται αντιμέτωπος με αυτό (sic)) δεν είναι να απορεί κανείς. Λες και ζητούμενο της αξιολόγησης είναι να βρεθούμε στο τέλος με την κεφαλήν του επι πίνακι κι όχι να διαπιστωθούν τα πρακτικά διδακτικά προβλήματα και να βελτιωθεί η διαδικασία!
Όταν όμως μια πλειάδα ανθρώπων που καταλαμβάνουν θέσεις διδακτικές βρίσκεται στο ελληνικό πανεπιστήμιο με τρόπο εξωφρενικά σκανδαλώδη και χωρίς να πληρούνται ακόμα και τυπικές προϋποθέσεις δεν είναι να απορεί κανείς.
Να με συμπαθάτε για την ελαφρώς απότομη γλώσσα, αλλά από τον Φλεβάρη και μετά διαβάζω κατεβατά και κατεβατά για το Πανεπιστήμιο και κανείς δεν βλέπω να αγγίζει στα σοβαρά το ζήτημα των προσώπων που αυτήν την στιγμή καταλαμβάνουν θέσεις διδασκόντων, ζήτημα κεφαλαιώδους για μένα σημασίας, αφού είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό η στελέχωση και το ανθρώπινο δυναμικό των ιδρυμάτων που δίνουν πνοή σε αυτά.
Φιλικά.
Αλλά και το διδακτικό έργο μπορεί να αξιολογηθεί με τους παρακάτω τρόπους: α) να αρχίσει να γίνεται παντού αξιολόγηση των καθηγητών από τους φοιτητές στο τέλος του εξαμήνου και να δημοσιοποιούνται τα αποτελέσματα στο διαδίκτυο. Αυτό θα μας δώσει μιά ιδέα του που βρισκόμαστε από την οπτική γωνία των φοιτητών. β) οι επιτροπές εξωτερικής αξιολόγησης που θα επισκεφτούν τα τμήματα μπορούν να εξετάσουν το πρόγραμμα σπουδών, τα χρησιμοποιούμενα συγγράμματα, το επίπεδο των εργαστηρίων κτλ και να τα βαθμολογήσουν, γ) θα μπορούσαν να θεσπιστούν πανελλήνιες εξετάσεις ΜΕΤΑ την αποφοίτηση από το πανεπιστήμιο. Οι εξετάσεις αυτές, διαφορετικές σε κάθε κλάδο, θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν σε διάφορους σκοπούς: θα μπορούσαν π.χ. να αντικαταστήσουν τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ και να χρησιμοποιηθούν ως ένα επιπλέον κριτήριο για την αποδοχή σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Στην περίπτωση των επαγγελματικών σχολών (Ιατρική, Πολυτεχνείο, Νομική) θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για την απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος. Η στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων αυτών θα μας επέτρεπε να αποτιμήσουμε και το εκπαιδευτικό έργο του κάθε πανεπιστημιακού τμήματος σε σχέση με την ποιότητα των φοιτητών που εισήχθησαν. Δηλαδή, αν ένα τμήμα Χ έχει τη χαμηλότερη βάση εισαγωγής αλλά οι απόφοιτοί του έρχονται πρώτοι στις εξετάσεις εξόδου, αυτό σημαίνει ότι κάνει καλή δουλειά. Εν μέρει αυτή η ανάλυση μπορεί να γίνει και σήμερα με τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ. Οι συγκεντρωτικές επιδόσεις των αποφοίτων κάθε ιδρύματος θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού τους έργου.
συμφωνούμε απόλυτα. Η κατάσταση είναι όπως την περιγράφεις στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Εγώ πιστεύω οτι η κατάσταση μπορεί να αλλάξει μόνο σταδιακά, καθώς η καινούριες γενιές ΔΕΠ θα είναι (έστω και ελαφρώς) καλύτερα καταρτισμένες και πιο φιλότιμες από τις υπάρχουσες*.
Αλλιώς θα πρέπει να επιχειρηθεί κάποιου είδους επιβεβλημένη εκ των άνωθεν λύση, και το "άνωθεν" είναι το Υπουργείο, άνθρωποι δηλαδή ακόμα πιο άσχετοι και ακατάλληλοι.
Για την αξιολόγηση υπάρχουν διάφορες λύσεις, δε διαφωνώ, και αυτή που προτείνεις είναι περίπου (δεν είμαι σίγουρος για την ποσόστοση) αυτή που έχω συναντήσει κι εγώ σε ιδρύματα του εξωτερικού. Η ερώτηση είναι γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι συγκεκριμένος σ'αυτό το θέμα;
*Παρεπιμπτόντως μη νομίζεις οτι ο διαδάσκων που περιγράφεις μπορεί να κάνει το μάθημα καλά και δε θέλει. Τις περισσότερες φορές δεν μπορεί καν. Είναι βέβαια σκανδαλώδες οτι δεν αισθάνεται καμμία υποχρέωση να είναι έστω τυπικά εντάξει στα ωράριά του...