Ακραίο κλίμα

Ας μου επιτραπεί να κάνω κριτική σε μια μελέτη του Αστεροσκοπείου Αθηνών σχετικά με τις επιπτώσεις της θέρμανσης του πλανήτη στην Ελλάδα [pdf], την οποία αναδημοσιεύει αυτούσια (αλλά με άχρηστα μικρές εικόνες) ο ιστοχώρος του Σκάι, υπό τον τίτλο "Μεγάλες αλλαγές στο κλίμα της Ελλάδας ως τα τέλη του αιώνα".

Απαραίτητη διευκρίνση:
Να καταστήσω κάτι σαφές εξαρχής. Δεν ανήκω σε εκείνους που από άγνοια, αδιαφορία ή συμφέρον (ή με συγκροτημένη άποψη για λίγους κλιματολόγους που διαφοροποιούνται από την πλειοψηφία των συναδέλφων τους) υποστηρίζουν ότι δεν τίθεται πρόβλημα (ή δεν τίθεται "μεγάλο" πρόβλημα) κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη - άλλωστε τα κατά καιρούς γραφόμενά μου το δηλώνουν. Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι η τεράστια πλειοψηφία των ασχολουμένων με το κλίμα και τις επιπτώσεις της αύξησης της συγκέντρωσης των αερίων θερμοκηπίου (ΑτΘ εφεξής), θεωρεί ότι η παρούσα κατάσταση οδηγεί μαθηματικά σε καταστροφικές κλιματικές αλλαγές, που πάνω-κάτω περιγράφονται από το IPCC (International Panel). To περιοδικό New Scientist, έχει μια πολύ καλή σύνοψη του εύρους αυτής της συναίνεσης (παραθέτω το απόσπασμα σε πρόχειρη μετάφραση):

Πού βρισκόμαστε λοιπόν; Στην πραγματικότητα σε ένα εντυπωσιακό βαθμό συναίνεσης σχετικά με την βασική επιστήμη της παγκόσμιας θέρμανσης - τουλάχιστον μεταξύ των επιστημόνων. Όπως έγραφε πέρυσι η ιστορικός της επιστήμης Naomi Oreskes του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια - Σαν Ντιέγκο στο επιστημονικό περιοδικό Science (vol 306, p 1686): «Πολιτικοί, Δημοσιογράφοι, Οικονομολόγοι και άλλοι, μπορεί να έχουν την εντύπωση της σύγχυσης, της διαφωνίας και της διχογνωμίας μεταξύ των επιστημόνων που ασχολούνται με το κλίμα, αλλά η εντύπωση αυτή είναι λανθασμένη».

Η μελέτη της 928 επιστημονικά αξιολογημένων (peer-reviewed) άρθρων σχετικών με την κλιματική αλλαγή, που είχαν δημοσιευτεί μεταξύ του 1993 και του 2003 έδειξε ότι η συναίνεση ήταν πραγματική και σχεδόν ολική. Ακόμα και όσοι επιστήμονες αμφισβητούσαν την υπόθεση, αποδέχονται τώρα ότι θα πρέπει να περιμένουμε κάποια θέρμανση. Διαφοροποιούνται από τους υπόλοιπους στο ότι πιστεύουν ότι τα περισσότερα κλιματικά μοντέλα υπερεκτιμούν την θετική ανάδραση και υποεκτιμούν την αρνητική και προβλέπουν ότι η θέρμανση θα βρίσκεται στο κατώτερο όριο των εκτιμήσεων του IPCC.

Όπως είπα και σε κάποια άλλη συζήτηση για το γεγονός της κλιματικής αλλαγής (και την αμφισβήτηση της δραστικότητάς της από θεομπαίχτες όπως ο Λόμποργκ) είναι σαν να διαφωνούν οι επιπλοποιοί με τους φουρνάρηδες για το πώς φτιάχνονται οι καρέκλες. Εγώ θα συνεχίζω να παίρνω το μέρος των επιπλοποιών, παρά τον θόρυβο που κάνουν οι φουρνάρηδες. Για την διαπίστωση και μόνο της κατάστασης και των επιπτώσεων, είναι καλό να ακούμε τι έχουν να πουν αυτοί που ασχολούνται μεθοδικά και συστηματικά με το θέμα. Μετά ας αποφασίσουμε όλοι μαζί (σε ιδανική περίπτωση, δυστυχώς δεν ζούμε ακριβώς σε καθεστώτα όπου τα θέματα αυτά αποφασίζονται δημοκρατικά) το τι θα κάνουμε.

Υπό αυτό το πρίσμα, επιτρέψτε μου να πω ότι η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας του Αστεροσκοπίου είναι παραπλανητική. Η ακόλουθη σύνοψη από τη σχετική καταχώρηση του Σκάι, δεν λέει ολόκληρη την ιστορία:

Δραματικές αλλαγές στο κλίμα της Ελλάδας μέχρι τα τέλη του αιώνα λόγω των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προβλέπει μελέτη του Αστεροσκοπείου Αθηνών, που διενεργήθηκε για πρώτη φορά. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία το μήνα Ιούλιο θα αυξηθεί 7 με 8 βαθμούς Κελσίου στις νότιες περιοχές της χώρας, περιλαμβανομένης της Αττικής και 8 με 10 βαθμούς στην Κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Στις ίδιες περιοχές η μέση ελάχιστη θερμοκρασία, τον ίδιο μήνα αυξάνεται 6 με 7 βαθμούς και 7 με 8 αντίστοιχα. Μεταξύ άλλων η αύξηση της θερμοκρασίας συνεπάγεται μείωση στο 60 με 70% της σημερινής βροχόπτωσης για τη Δυτική Ελλάδα.

Δεν αμφισβητώ (δεν είμαι σε θέση άλλωστε) την επάρκεια της μελέτης, ούτε μπορώ να κρίνω την μεθοδολογία της και το μοντέλο που ακολουθεί. Θα υποθέσω ότι είναι τα καλύτερα δυνατά. Αλλά στην παρουσίαση της έρευνας λείπει κάτι σημαντικό. Παραθέτω από την μελέτη το σημείο κλειδί:

Τα πειράματα τα οποία πραγματοποιήθηκαν είναι τα παρακάτω:

-κλιματική προσομοίωση της περιόδου 1961-1990 (η οποία παγκοσμίως θεωρείται ως περίοδος αναφοράς)

-κλιματική προσομοίωση της περιόδου 2070-2100 για το σενάριο Α2 της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel for Climate Change-IPCC).

-κλιματική προσομοίωση της περιόδου 2070-2100 για το σενάριο B2 του IPCC.

Τα σενάρια Α2 και Β2 που χρησιμοποιήθηκαν για τις παραπάνω προγνώσεις αφορούν στις αναμενόμενες αυξήσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τα επόμενα 100 χρόνια. Τα σενάρια διαφέρουν στις παραδοχές της μεταβολής του πληθυσμού της υφηλίου, της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και της διάδοσης της τεχνολογίας.

Δεν αποτελούν ακραίες περιπτώσεις αλλά εξακολουθούν να οδηγούν σε αυξήσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 250% (Α2) και 62% (Β2) αντίστοιχα μέχρι το 2100...

Το πρόβλημα είναι ότι στην συνέχεια δίνονται μόνο τα αποτελέσματα του σεναρίου Α2, το οποίο είναι και το πιο δυσοίωνο σε ότι αφορά την αύξηση των μελλοντικών εκπομπών ΑτΘ. Αντίθετα το σενάριο Β2 είναι ένα "μεσαίο" σενάριο - προς το ευοίωνο - σχετικά με τις εκπομπές αυτές. Σχετικό διάγραμμα με τις αρχικές υποθέσεις των σεναρίων για την εξέλιξη των ανθρωπογενών εκπομπών ΑτΘ εδώ.
Για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, το σενάριο Α2 του IPCC, αφορά έναν κόσμο όπου η έμφαση είναι στην ενίσχυση των τοπικών και περιφερειακών πολιτισμών, με επιστροφή στις "οικογενειακές αξίες": σε πολλές περιοχές... Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες είναι σχετικά λίγες.

Το σενάριο Β2 του IPCC, αντίθετα μιλάει για ένα κόσμο που τον 21ο αιώνα έχει αυξημένες περιβαλλοντικές ανησυχίες, λόγω αυξημένου εκπαιδευτικού επιπέδου και του πιο "εξισωτικού" χαρακτήρα του. Η περιβαλλοντική δράση είναι προτεραιότητα αν και δεν οδηγεί πάντα σε αποτελέσματα.

Έτσι λοιπόν είναι προφανές ότι τα αποτελέσματα του σεναρίου Β2 θα δείχνουν μικρότερες, λιγότερο θεαματικές και "τρομοκρατικές" αλλαγές - αντιστοιχώντας στο μέσο των εκτιμήσεων του IPCC. Από ότι καταλαβαίνω μάλιστα από το σάιτ του Αστεροσκοπείου, οι υπολογισμοί έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, άρα δεν καταλαβαίνω γιατί δεν παρουσιάζονται έστω και περιληπτικά - αν υποτεθεί ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη - ώστε να έχουμε μια ιδέα για το εύρος των πιθανών αλλαγών, αντί για το χειρότερο σενάριο.

Δεν αμφισβητώ την "ρεαλιστικότητα" του σεναρίου Α2, βέβαια (αν και θέλω να πιστεύω ότι καθώς το κλίμα τρελαίνεται, θα υπάρχουν ισχυρές πιέσεις για μείωση των εκπομπών), αλλά η μη αναφορά καν στα αποτελέσματα του "λιγότερο καταστροφικού" σεναρίου είναι παραπλανητική - και έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, από το επιδιωκόμενο. Αφενός γιατί δεν παρουσιάζεται η διαφορά που η δράση για την μείωση των εκπομπών ΑτΘ θα έχει, αλλά αφετέρου γιατί η παράλειψη αυτή κάνει μπαμ (μην κοιτάτε που δεν έχουμε σοβαρή επιστημονική δημοσιογραφία στην Ελλάδα) και η παράλειψη είναι "βούτυρο στο ψωμί" όσων θέλουν να δυσφημίσουν την σχετική επιστημονική έρευνα.

Πάντως, χειρότερο-ξεχειρότερο σενάριο, η ιδέα ότι στα τέλη του αιώνα η μέση μέγιστη θερμοκρασία στις αρχές Ιουλίου στην Θεσσαλονίκη μπορεί να είναι 43 βαθμοί, κάπως σε τρομάζει.