Ελεύθερος τύπος;

Δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία του τύπου όταν οι δημοσιογράφοι ζουν μέσα σε συνθήκες διαφθοράς, φτώχειας και φόβου

Aidan White, Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων

Οι αντιδραστικοί κατέχουν ισχύ, όχι μόνο μέσω του στρατού και της αστυνομίας αλλά και μέσω του Τύπου και των σχολείων

John Dewey, Αμερικάνος Φιλόσοφος

Ένα Μέσο Ενημέρωσης δεν νοείται να λειτουργεί με μεγάλες ζημίες και αυτό να συνεχίζεται επί μακρόν, χωρίς να οδηγεί σε παρανοήσεις

Δελτίο Τύπου ΓΣ Μετόχων της «ΙΔΡΥΜΑ ΤΥΠΟΥ Α.Ε.»

 

...Ένα μέσο ενημέρωσης όντως δεν νοείται λοιπόν να λειτουργεί με μεγάλες ζημιές και αυτό να συνεχίζεται επί μακρόν χωρίς να οδηγεί σε - όχι παρανοήσεις, συμπεράσματα και διαπιστώσεις καλύτερα. Όπως δεν νοείται φαντάζομαι να ξεκινά μια επένδυση στον τύπο χωρίς συγκεκριμένο και ρεαλιστικό επιχειρηματικό σχέδιο, απλά με βάση τις αόριστες προσωπικές φιλοδοξίες των εκδοτών και να μην οδηγεί αυτό σε παρανοήσεις (σχετικά με το πώς βλέπουν οι ιδιοκτήτες τον ενημερωτικό ρόλο των ΜΜΕ που κατέχουν) και δράματα (για τους εργαζόμενους) με την πρώτη αλλαγή πλάνων. Σίγουρα όμως δεν νοείται επιχείρηση να πετά στον δρόμο 500 και πλέον εργαζομένους, με μηδενική προειδοποίηση, μηδέν προσπάθειες μεταπώλησης της εταιρείας εν μέσω κρίσης και θέρους. Να θυμηθούμε παρεμπιπτόντως ότι όταν μιλάνε, όσοι μιλάνε, για ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων εννοούν και την διακριτική ευχέρεια του εργοδότη να κάνει ακριβώς αυτό που έκανε το Ίδρυμα Τύπου ΑΕ, αλλά χωρίς καν ουσιαστικές αποζημιώσεις για την πλέμπα των «μη-επώνυμων» υπαλλήλων του.

Το ερώτημα περί ζημιών και η έμμεση υπόδειξη περί διαπλοκής νομίζω πως εγείρει ηθελημένα και αθέλητα πλήθος άλλων ζητημάτων. Αλλά το σημαντικότερο θέμα  (θεωρητικό, γιατί το πρακτικό των 500+ οικογενειών στην ανεργία παραμένει και το σπουδαιότερο) που αναδύεται, αφορά την ίδια την αντίληψη των ΜΜΕ ως ιδιόκτητων συγκροτημάτων, προσδεδεμένων στις επιχειρηματικές διευκολύνσεις, τις εργολαβικές διαπλοκές και τις πολιτικές φιλοδοξίες των ιδιοκτητών τους. Ή και απλά στην κερδοφορία τους. Αν τα ελεύθερα, αδέσμευτα και ανεπηρέαστα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι προϋπόθεση μιας ουσιαστικής δημοκρατίας, τότε σίγουρα η ελευθερία από εξουσίες και από δεσμεύσεις θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ελευθερία από τα επιχειρηματικά συμφέροντα των ιδιοκτητών τους και από τις συνεννοήσεις τους με το κράτος. Επίσης και από τους διαφημιστές και τους διαφημιζόμενους, ιδιαίτερα εν αγνοία των πιέσεων επί του περιεχομένου που αυτοί ασκούν. Αλλιώς πρόκειται για μια λειτουργία του Τύπου περιορισμένη και λειψή, η οποία κρύβει την ανελευθερία της πίσω από την απουσία τυπικής λογοκρισίας. Πρόκειται για μια κατάσταση μέσω τις οποίας οι ελίτ που εκπροσωπούνται από την ιδιοκτησία, τους μεταπράτες (τις διαφημιστικές) και τους τελικούς πελάτες (τους διαφημιζόμενους) παρέα (ειδικά στην Ελλάδα) με το κράτος και τα κόμματα εξουσίας ως «αγοραστές πολιτικής επιρροής» και διακινητές δημόσιας διαφήμισης, επιβάλλουν μια εικόνα της πραγματικότητας συμβατή με τα συμφέροντά τους. Σε αυτήν την κατάσταση οι δημοσιογράφοι δεν έχουν συνήθως παρά ρόλο διεκπεραιωτή και εργαλείου.

Παραδείγματα μιας άλλης δυνατότητας υπάρχουν αλλού, επιτυχημένα μάλιστα: η Guardian ανήκει σε έναν μη-κερδσκοπικό οργανισμό (το Scott fund) που δεν παρεμβαίνει στο περιεχόμενό της. Η Monde-Diplomatique ελέγχεται από αναγνώστες και τους δημοσιογράφους της, η δημόσια ραδιοτηλεόραση των ΗΠΑ (το δίκτυο PBS και NPR) και δεκάδες εναλλακτικές εκδόσεις στις ΗΠΑ βασίζονται στις δωρεές και την συνεισφορά των αναγνωστών τους. Το διαδίκτυο υπόσχεται να ανατρέψει και ανατρέπει ήδη όλα τα παλιά «επιχειρηματικά σχέδια» για τα ΜΜΕ, αλλά και την ίδια την φύση τους. Τα πράγματα στα media παντού και εδώ πρόκειται ούτως ή άλλως να αλλάξουν τάχιστα. Ας αλλάξουν προς το δημοκρατικότερο.

Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές ακούω πως οι εργαζόμενοι στον City ζητούν να τους δοθεί η δυνατότητα να διαχειριστούν μόνοι τους τον σταθμό, για κανένα εξάμηνο, μέχρι να βρουν άλλον εργοδότη / αγοραστή. Αν αυτό επιτευχθεί,. θα έχει ενδιαφέρον να δούμε, ακόμα και για ένα εξάμηνο, το πώς θα λειτουργήσει μια, έστω και μερικά, απελευθερωμένη ραδιοφωνία σε σχέση με το «δέσμιο» παρελθόν της.