Πυρηνική ενέργεια: τρεις παρατηρήσεις πάνω σε ένα ψευδοδίλημμα

Η αναθέρμανση της συζήτησης περί πυρηνικής ενέργειας, ως μοναδικής κλιματικά αποδεκτής λύσης εναλλακτικής στον λιγνίτη, μοιάζει να αποτελεί ντρίμπλα για ενίσχυση των απόψεων περί επιστροφής στους γαιάνθρακες. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να ερμηνευτεί και να αξιολογηθεί σαν να ήταν πραγματική πρόταση. Μάλλον δεν είναι.

Όμως η χρήση της πυρηνικής ενέργειας είναι ένα ζήτημα το οποίο θα επανέρχεται. Η πυρηνική ενέργεια προτείνεται ως η εναλλακτική πηγή ενέργειας που θα μειώσει τους ρύπους και τα αέρια του θερμοκηπίου. Πλασάρεται σαν «πράσινη» λύση στο ενεργειακό πρόβλημα. Ο τρόπος δε που πλασάρεται είναι εξαιρετικά παραπλανητικός.

Δεν θα μπω στην διαδικασία της ανάλυσης των πραγματικών δεδομένων σχετικά με το εύλογο ή μη της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας. Αυτό θα απαιτούσε πολύ περισσότερο χώρο από όσον διαθέτω εδώ. Θα εστιάσω όμως σε τρία σημεία που μένουν συνήθως στο περιθώριο των σχετικών συζητήσεων αν και δεν είναι δευτερεύοντα.

- Το πρώτο είναι το ψευδές και εξοργιστικό του διλήμματος «λιθάνθρακας ή πυρηνικά». Θα καταλάβαινα την ανησυχία αν κάποιες μελέτες που εξέταζαν και πρότειναν συνολικά μια ενεργειακή πολιτική για την επόμενη π.χ. δεκαετία στην χώρα μας, έχοντας εξαντλήσει τις ορατές δυνατότητες των ανανεώσιμων πηγών και του φυσικού αερίου, με τεκμηριωμένη πρόταση για τον ενεργειακό χάρτη της χώρας, κατέληγαν στο αναπόφευκτο της χρήσης της μίας ή της άλλης ρυπογόνας πηγής ενέργειας για σαφώς προσδιορισμένο χρονικό διάστημα. Σε μια τέτοια περίπτωση αυτή η πρόταση θα συνοδεύονταν από χρονοδιαγράμματα, σχέδια ενεργειακής εξοικονόμησης, υπολογισμό κόστους και ρύπων κοκ. Δεν γνωρίζω να έχει υπάρξει τέτοιο πράγμα. Έχω την υποψία ότι κινητήριο χρέος της κυβέρνησης είναι η εξυπηρέτηση φιλίων και δυνάμει φιλίων συμφερόντων μάλλον, παρά κάποιος ημι-βέλτιστος σχεδιασμός ενεργειακής πολιτικής. Η αποσπασματικότητα και η λογική μάρκετινγκ που διέπουν τις ενέργειές της στον χώρο («η ενεργειακή και αντιρρυπαντική πολιτική ως πηγή διαφημιστικών για την κυβέρνηση ευκαιριών» θα μπορούσε να είναι ο γενικός τίτλος των σχετικών πεπραγμένων της) δηλώνουν πως τα διλήμματα είναι ύποπτα και κενά εμπειρικής αναλυτικής ουσίας.

- Το δεύτερο είναι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας ιδωμένη μέσα από το πρίσμα της συνήθους πρακτικής απόρριψης αποβλήτων στην χώρα μας. Αντιγράφω μια πρόσφατη είδηση από το ΣΚΑΪ:

«Εκατοντάδες τόνοι στερεών τοξικών αποβλήτων είναι πεταμένοι σε δασική έκταση στην Εύβοια, στη θέση Πύργος του δήμου Μεσσαπίων.

Σύμφωνα με το Γενικό Χημείο του Κράτους, πρόκειται για επικίνδυνα απόβλητα που προέρχονται από επεξεργασία χυτηρίου αλουμινίου και περιέχουν κάδμιο, χρώμιο, άργιλο και άλλες εύφλεκτες τοξικές ουσίες.»

Ειδήσεις σαν αυτή, που αφορούν ιατρικά, βιομηχανικά, γεωργικά και ορυκτά απόβλητα φτάνουν συχνά-πυκνά αλλά ψιλοαπαρατήρητα στον αφρό της δημοσιότητας, μέσα σε γενική αδιαφορία και παραίτηση. Μπορεί κανείς να εικάσει εύλογα πώς αυτή η, μάλλον χαλαρή, κουλτούρα ασφαλείας και υπευθυνότητας, που αποτελεί και πάγια Ελληνική πρακτική, θα μεταφερθεί αυτούσια στην απόρριψη των πυρηνικών αποβλήτων. Θα καταλήγουν τα ραδιενεργά απόβλητα στον ΧΥΤΑ Γραμματικού; Στον Ευβοϊκό; Σε ένα διαμέρισμα στα Κάτω Πατήσια; Ποιος θα είναι ο ελεγκτικός μηχανισμός που διασφαλίζει την κατά το δυνατόν ασφαλέστερη απόρριψη και ποιους πόρους θα διαθέτει για την ελεγκτική του δραστηριότητα; Προτάσεις που δεν απαντούν στα βασικά αυτά ερωτήματα πρέπει να θεωρούνται επικίνδυνες για την δημόσια υγεία.
Θα πει κανείς πως και όμορες χώρες (η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Τουρκία) έχουν ή σχεδιάζουν να αποκτήσουν πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας χωρίς δραματικά καλύτερη κουλτούρα ασφαλείας. Πράγματι. Αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να πολλαπλασιάσουμε τις εστίες της πυρηνικής ανευθυνότητας στα Βαλκάνια. Απλά σημαίνει πως έχουμε ήδη αρκετούς λόγους ανησυχίας.

- Τέλος θα πρέπει να σκεφτεί κανείς και τις συνέπειες που θα έχει η τυχόν δημιουργία πυρηνικών σταθμών στην εγχώρια τρομοϋστερία και συνεπώς στο πώς θα επηρεάσει την εν εξελίξει και κλιμακούμενη επίθεση κατά βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων στην χώρα μας. Μια κοινωνία που θα ζει με τον φόβο (τεκμηριωμένο ή μη) της τρομοκρατικής επίθεσης εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων, που θα διασπείρουν αναμφίβολα τα ΜΜΕ σε κάθε ευκαιρία, θα δεχτεί μια ακόμα ώθηση προς την παράνοια και τον γενικευμένο φόβο. Ήδη όμως έχουμε φτάσει σε κρίσιμο σημείο φοβικής αθλιότητας, ας μην πιέσουμε την κατάσταση περαιτέρω.