Μια ωραία δημογραφική κρίση

Η δημογραφική κρίση λοιπόν επίκειται. Το 2050 το αργότερο, τέρμα τα δίφραγκα. Πετάχτε την γιαγιά από τον τραίνο, μην ταΐζετε άλλο τον παππού. Ο γέρος δεν είναι παρά ένα παράσιτο σε έναν κόσμο που ζει και πεθαίνει για να μεγεθύνει τους οικονομικούς δείκτες – και μόνον. Αν θέλουν να επιζήσουν, να πάνε να δουλέψουν τα ρεμάλια.

Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία ότι η δημογραφική κατάρρευση όπως την βλέπουμε στην χώρα μας από την δεκαετία του 80 και μετά προκαλεί μια γενική ανησυχία. Αλλά ας είμαστε ψύχραιμοι:

Η πρόγνωση δημογραφικών δεδομένων και μάλιστα σε βάθος χρόνου μιας τεσσαρακονταετίας, δεν είναι ακριβής επιστήμη, ξεπερνά τα όρια της εύλογης εκτίμησης και περνά στην σφαίρα της θολής εικασίας. Κανένας το 1950 δεν προέβλεπε ότι οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου θα έφταναν να έχουν δείκτη γονιμότητας κοντά στην μονάδα. Ελάχιστοι προέβλεπαν πως θα υπάρξει παγκόσμια μείωση στις γεννήσεις μετά το 2000, και αυτοί θεωρούνταν αισιόδοξοι. Αυτό διότι η μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού μέσω της μείωσης των γεννήσεων ήταν τότε επιθυμητός στόχος, καθώς αν δεν συνέβαινε αυτό η ανθρωπότητα θα αντιμετώπιζε μια κρίση υπερπληθυσμού. Προϋπόθεση της αποφυγής του υπερπληθυσμού ήταν να περάσουμε σε «κρίση» υπογεννητικότητας. Ο στόχος επετεύχθη. Και μάλιστα παγκοσμίως. Ίσως το βέλτιστο θα ήταν μια μικρότερη απόκλιση στην διεθνή κατανομή του αριθμού παιδιών ανά γυναίκα. Αλλά στην πραγματικότητα και αυτό συμβαίνει. Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ

Από 2,09 γεννήσεις ανά μητέρα το 1981... [η γεννητικότητα] μειώθηκε στο 1,26 το 2001 και … στο 1,40 το 2006 και το 1,41 το 2007…

Για να ξέρουμε πού βρισκόμαστε λοιπόν είμαστε στο μέσο μιας μικρής (;) ανάκαμψης της γεννητικότητας στην χώρα μας, που μπορεί και να συνεχιστεί. Και δεν είμαστε οι μόνοι: η Γαλλία έγινε η πρώτη χώρα που επανέκαμψε δημογραφικά σε επίπεδα αντικατάστασης του πληθυσμού της. Φαίνεται πως η ίδια τάση υφίσταται και στη βόρεια Ευρώπη, ενώ η Ρωσία μετά από την κοινωνική κατάρρευση των χρόνων Γιέλτσιν, βλέπει και αυτή την γεννητικότητά της να ανακάμπτει. Όλα αυτά ενώ οι παραδοσιακές χώρες υψηλής γεννητικότητας στον τρίτο κόσμο προσγειώνονται σε πολύ ολιγομελέστερες οικογένειες από ότι στο παρελθόν.

Με άλλα λόγια: η δημογραφική «κρίση» είναι η απαραίτητη παγκόσμια κρίση για την αποφυγή του υπερπληθυσμού. Μοιάζει να οδηγεί (σε όχι μεγάλο βάθος χρόνου) στην εξίσωση, περίπου, των δεικτών γεννητικότητας σε όλον τον κόσμο και είναι αντιμετωπίσιμη. Ο λόγος που αναδεικνύεται με τέτοια ένταση ανά τον κόσμο, είναι πως μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα θέλουν να βάλουν χέρι στον κορβανά των συντάξεων και της πρόνοιας.

Αυτό είναι σαφές από το πρόσφατο αφιέρωμα του Economist στο δημογραφικό, όπου στις ΗΠΑ (με υποτυπώδες για τα Ευρωπαϊκά δεδομένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και ρωμαλέους ακόμα δείκτες γεννητικότητας), έχουν να αντιμετωπίσουν, λέει, κάποιου είδους «περικοπές» εν ονόματι (της πρακτικά ανύπαρκτης ακόμα, αλλά εικαζόμενης, μελλοντικής, κάποτε) δημογραφικής κρίσης. Πρόκειται για την επωδό της “κρίσης του Social Security” στις ΗΠΑ.  Πέραν της τρέχουσα κρίσης και των δυνάμει επιπτώσεών της, αυτό το πράγμα δεν υφίσταται παρά στην φαντασία των, προσφάτως διαψευσθέντων, νεοφιλελεύθερων ιδεοληψιών.

Τέλος, δυο λέξεις για τα καθ’ ημάς:

-          Αν και μόνιμη κατακλείδα της περί υπογεννητικότητας κινδυνολογίας είναι η «ανάγκη μεταρρύθμισης [διάβαζε: «αποδιάρθρωσης»] των δημόσιων συστημάτων πρόνοιας και περίθαλψης», κανένας δεν προτείνει σοβαρή λύση για το θέμα, αν δεν θέλουμε να έχουμε ανθρώπους να οδηγούν νταλίκες μέχρι τα 80 τους, ή να σερβίρουν χάμπουργκερ σε ταχυφαγεία πάνω σε «πι», δηλαδή. Αν επιπλέον δεν θέλουμε να τους αφήσουμε να ψοφάνε σαν τα σκυλιά στον δρόμο (μιλάμε για τον πατέρα και την μάνα μας, και για εμάς τους ίδιους λίγο πιο μακροπρόθεσμα) πρέπει να συνεννοηθούμε πως ήδη τα επίπεδα των συντάξεων είναι πενιχρά για την πλειονότητα των συνταξιούχων. Το 69% των συνταξιούχων έχει εισόδημα από συντάξεις και ΕΚΑΣ μικρότερο των 750 Ευρώ το μήνα. Αν μειωθούν οι συντάξεις αυτές, τα υπόλοιπα, τα απαραίτητα για αξιοπρεπή γηρατειά θα τα βάζει η λοιπή οικογένεια από την τσέπη της. Δηλαδή εσύ. Ή το παιδί σου.

-          Το να δουλεύεις μια ζωή για να βάλεις κάτι ελάχιστο στην μπάντα ώστε να μην ψωμολυσσάς στα γεράματά σου, αν το δει κανείς ψύχραιμα είναι αντικίνητρο τεκνοποίησης. Αλλά νόμιζα πως ο σκοπός είναι να αυξήσουμε τις γεννήσεις, όχι να τις αποθαρρύνουμε...

Σύμφωνα με την κατακλείδα του κύριου άρθρου του αφιερώματος στην δημογραφική κρίση του Economist:

«Κάποιοι λένε πως αν τα πάντα είναι σε αναστάτωση, επιτυγχάνονται ευκολότερα οι αλλαγές. Όπως λένε και στο επιτελείο του Ομπάμα στον Λευκό Οίκο: ‘Ποτέ μην αφήνεις μια καλή κρίση να πάει χαμένη’».

Αυτό θεωρείστε το ως προειδοποίηση. Γενικότερα.

Λεζάντα: Προτάσεις του Economist για παραγωγική απασχόληση της τρίτης ηλικίας