Το πράσινο πρόσχημα

Η λεγόμενη περιβαλλοντική κρίση σοβεί. Δεν είναι μόνο η κλιματική αλλαγή με όλα όσα αυτή σημαίνει και συνεπάγεται, με τους περιορισμούς που θέτει στην χρήση των πόρων. Είναι στα καθ' ημάς πιο άμεσα πράγματα: από το μικροσωματίδια στην ατμόσφαιρα των δύο μεγάλων μας πόλεων, μέχρι την δηλητηρίαση των υπόγειων υδάτων και κόλπων, μέχρι την συστηματική καταστροφή των περιαστικών δασών και των ελεύθερων χώρων της Αθήνας, μέχρι την τοξικότητα των πρόχειρων χωματερών ανά την χώρα. Είναι πλέον τόσο εμφανή τα σημάδια της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, που είναι αδύνατον να παριστάνεις πως δεν τα βλέπεις και να τα αγνοείς, τακτική που χαρακτήριζε το σύνολο σχεδόν της πολιτικής αντίληψης για το περιβάλλον στην χώρα μας μέχρι πρόσφατα. Πρέπει να φαίνεται πως τα βλέπεις και μετά να τα αγνοείς.

Η αναγκαιότητα «να γίνει κάτι» για το περιβάλλον είναι πλέον αποδεκτή στα λόγια από όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα. Με την κρίση σήμερα, μια εύλογη έξοδος σε έναν νεοκεϋνσιανό δρόμο είναι ένα «πράσινο new deal», η συστηματική δημόσια οικοδόμηση μιας ουσιώδους «πράσινης» υποδομής από την διαχείριση του νερού, μέχρι τις ήπιες μορφές ενέργειας, και από τα σκουπίδια μέχρι τον ανασχεδιασμό των δικτύων μεταφορών, κοκ. Ωραία θα ήταν. Ωραία θα ήταν να υπήρχε κάποια σαφής στρατηγική αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής κρίσης. Μια παραδοχή ότι τα πράγματα έχουν φτάσει στο μη-περαιτέρω και είναι τόσο πιεστικά, που οφείλουμε να αλλάξουμε δραστικά τις προτεραιότητες και τις ιεραρχήσεις δεκαετιών. Την ημέρα που η δημιουργία κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στην Αθήνα θα θεωρείται αυτονόητα σημαντικότερη από την ανέγερση οικοδομικών τεράτων,  θα έχουμε κάνει ένα πρώτο βήμα. Το έτος που η παραγωγή CO₂ στην χώρα μας θα παρουσιάσει αισθητή τάση μείωσης σε σχέση με το προηγούμενο, ένα δεύτερο. Μέχρι τότε θα έχουμε στην καλύτερη περίπτωση καμπάνιες και στην χειρότερη προσχήματα.

Όλη αυτή η «πράσινη» φιλολογία, η «πράσινη» επιχειρηματικότητα, η πρασινίζουσα «εταιρική ευθύνη» μου μοιάζουν προσωπικά σαν μια ακόμα εκδοχή πράσινου μάρκετινγκ / πολιτικής επικοινωνίας. Διότι τα επενδυτικά προγράμματα για το ανακυκλωμένο νερό από τη Ψυτάλλεια, τα αιολικά πάρκα στο μέτωπο του Σαρωνικού, οι αισθητικές παρεμβάσεις στον αστικό χώρο (πράσινες ταράτσες), οι ποδηλατόδρομοι, τα βιοκλιματικά σχολεία, κτλ. μπορεί να έχουν νόημα είτε σαν συμβολική αρχική διατύπωση προθέσεων, είτε σαν τμήμα ενός γενικότερου σχεδίου. Αλλιώς είναι προσχήματα.

Αλλά την ίδια στιγμή που θα στήνονται (με κυβερνητικούς και νομαρχιακούς διθυράμβους) ανεμογεννήτριες στον Σαρωνικό, θα δίνονται και άδειες για ιδιωτικά λιγνιτικά εργοστάσια και θα κατασκευάζονται ενεργοβόρα κτήρια κατά συρροήν. Την ίδια στιγμή που θα ανακυκλώνεται το νερό στην Ψυττάλεια, ο υδροφόρος ορίζοντας όλο και περισσότερων περιοχών της Ελλάδας θα μολύνεται και θα συρρικνώνεται και οι αγρότες θα καλλιεργούν εν μέσω λειψυδρίας υδροβόρα φυτά. Οι ταράτσες θα πρασινίζουν την ίδια στιγμή που στο Παγκράτι, στο Ελληνικό και στου Γουδή θα ευδοκιμεί το μπετόν. Για κάθε βιοκλιματικό σχολείο, δεκάδες γυάλινα αντικλιματικά κτήρια θα ανεγείρονται στις όχθες των λεωφόρων μας. Με άλλα λόγια: αν και από μόνες τους οι ενέργειες είναι θετικές και είναι σίγουρα θετικές όταν γίνονται χωρίς υστεροβουλία ή διάθεση απόκρυψης άλλων πραγμάτων, στα συμφραζόμενα της συνολικής αντιοικολογικής πρακτικής γίνονται μέθοδοι πράσινου επικοινωνιακού ξεπλύματος, και ίσως άντλησης κάποιων κοινοτικών χρηματοδοτήσεων.

Δεν πρόκειται για την λογική του βέλτιστου που γίνεται εχθρός του καλού. Πρόκειται για το καλό που γίνεται εργαλείο Δημόσιων Σχέσεων του κάκιστου.