Αι γενεαί αι πάσαι...

13/11/08

Generation "A" or Generation "Z",
Who the hell are you to put a label on me?
This label of the week is getting kinda lame,
The more things change the more they stay the same

                The Rev. Horton Heat "Generation Why?" (1996)

 

Πέρα από τις ταμπέλες και τις κατηγοριοποιήσεις η "γενιά ipod" δεν είναι παρά ένα στιγμιότυπο των συνεπειών της νέας οικονομίας πάνω στους νεότερους εργαζόμενους.

 

Αν οι «γενιές» κοινωνιολογικά ορίζονται από την κοινή κοινωνική εμπειρία, από γεγονότα-κλειδιά και από το γενικότερο βιωμένο οικονομικό και πολιτικό κλίμα, προφανώς οι περιγραφές που αφορούν τις ΗΠΑ και την Βόρεια και Δυτική Ευρώπη είχαν μέχρι πρόσφατα μικρή (αν και όχι ασήμαντη) σχέση με τις δυνητικές Ελληνικές κατηγοριοποιήσεις. Τελευταία, η εξέλιξη της Ελληνικής κοινωνίας παρακολουθεί, με τις πάγιες και αναμενόμενες ιδιαιτερότητές της, από πιο κοντά τις παράλληλες εξελίξεις στην υπόλοιπη Δύση. Η παγκοσμιοποίηση άλλωστε, δημιουργεί μια στενότερη συσχέτιση τάσεων μεταξύ χωρών.

Κάθε τέτοια γενίκευση φυσικά, αν και συχνά ενδιαφέρουσα και όχι τελείως αυθαίρετη, είναι μια προσπάθεια να αντικειμενοποιηθεί μέσα σε στατικούς ορισμούς μια δυναμική και εξελισσόμενη διαδικασία. Είναι συνεπώς καταδικασμένη να αστοχεί. Παράλληλα, η χρονολογική κατηγοριοποίηση, ιδίως στην ποπ δημοσιογραφική εκδοχή της, δεν μπορεί να συμπεριλάβει την χωρική και την ταξική διαφοροποίηση μέσα σε μια οντότητα που ορίζει ως ενιαία, ούτε τις συνέχειες μεταξύ γενεών, τους γεωγραφικούς και τους ταξικούς προσδιορισμούς τους. Από αυτήν την σκοπιά π.χ. η καθ' ημάς «γενιά των 700 Ευρώ» αντιστοιχεί  ορατά μεν με την «γενιά ipod» αλλά - με δεδομένη την οικονομική περιφερειακότητα της Ελληνικής οικονομίας, τα ελλείμματα τεχνογνωσίας και έρευνάς της, τις επικρατούσες κοινωνικές αντιλήψεις και  την πολιτική της πραγματικότητα - διαφέρει και ουσιωδώς. Δεν πρόκειται μόνο για την ελληνική αποδοχή της εξάρτησης από τους γονείς σε προχωρημένη ηλικία, δεν είναι μόνο η διαφορά στην φορολόγηση, είναι και οι ρυθμοί ζωής, το εργασιακό ιδεώδες και προσδοκώμενο σε διαφορετικές χώρες, η διάθεση του ελεύθερου χρόνου κτλ.

Πέρα όμως από αυτό, η δικιά μας «γενιά των 700 Ευρώ», διαφοροποιείται, περιορίζεται και επεκτείνεται με κάθε αναλυτικότερη εξέταση: Υπάρχει η γενιά των αποκαλούμενων 'χλιδάνεργων', των οποίων οι οικογένειες έχουν την δυνατότητα να τους στηρίξουν μέχρι την εξεύρεση αξιοπρεπούς εργασίας, είναι η γενιά των 'μεταναστών', που έχει φύγει για άλλες χώρες όπου η πάσης φύσεως τεχνογνωσία αμείβεται πολύ περισσότερο από «700 Ευρώ»  (και δεν είναι λίγοι), είναι μια μεγάλη μάζα εργαζομένων νέων που μένουν με τους γονείς τους συνεισφέροντας 700 Ευρώ και λιγότερα κάθε μήνα σε έναν ανεπαρκή οικογενειακό κορβανά, είναι οι νέοι αγρότες, είναι η «γενιά των πάρα, πάρα πολλών Ευρώ», έτοιμα ή στημένα από την οικογένεια ή από τις προσωπικές και πολιτικές διασυνδέσεις και διαπλοκές κοκ.

Όμως ας συμφωνήσουμε στην ουσία: μεγάλο τμήμα της νέας γενιάς είναι εργασιακά επισφαλές, πιεσμένο και χρεωμένο. Αυτά βεβαίως δεν είναι στοιχεία που τα κουβαλάει η γενιά αυτή από τα γεννοφάσκια της, και ούτε περιορίζονται σε αυτήν. Είναι στοιχεία μιας νέας οικονομίας που ανέτρεψε τις κοινωνικές κατακτήσεις περασμένων δεκαετιών, υπό το σαθρό πρόσχημα του «εκσυγχρονισμού», μετέτρεψε την εργασία σε απλά και μόνο ένα ακόμα κόστος της παραγωγής και αντάλλαξε την μόνιμη και σταθερή εργασία με την μερική και επισφαλή. Είναι ένα από τα συμπτώματα μιας γενικότερης διαδικασίας αποδημοκρατισμού της οικονομίας, ασύμμετρης κατανομής του παραγόμενου πλούτου.

Στην Ελλάδα είναι, ένα παραπάνω, σύμπτωμα μιας ιδρυτικής για την χώρα και «εκδημοκρατισμένης» πλέον διαφθοράς, και ιστορικά της μη-οικοδόμησης κράτους πρόνοιας. Συνδέεται με ένα λεηλατημένο συνταξιοδοτικό σύστημα, με τις κακές υποδομές, με την υψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων και με την επιχειρηματική αντίληψη στην Ελλάδα. Είναι το σύμπτωμα όλων αυτών σε μια συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία.

Η «γενιά ipod» είναι λοιπόν μια γενιά που έχει ένα προνόμιο: μπορεί να αποβάλει εύκολα τα χαρακτηριστικά που την ορίζουν και να την επανορίσει η ανατροπή τους!