Μου προκαλείς Σουηδία

Γράφει ο Old Boy για την καθ' ημάς Σουηδία και το πώς απαιτείται πλέον, επί ποινή αποκεφαλισμού, στην πολιτική μας ζωή, να γενικολογείς ακατάσχετα και μόνο να γενικολογείς, αποφεύγοντας πάση θυσία οποιαδήποτε ουσιώδη επεξήγηση που μπορεί να διαφωτίσει συγκεκριμένα αυτό που λες. Πρόκειται για την επεκτατική γενίκευση της τηλεδημοκρατίας μας: Δεν αρκεί πια να πετάς πέντε συνθήματα, φωνασκώντας και συνεριζόμενος, μεταξύ διαφημίσεων, όλος ο πολιτικός σου λόγος οφείλει να είναι συνθηματολογικός και να αποφεύγει το συγκεκριμένο το οποίο μπορεί να "μπερδέψει" τον τηλεθεατή-πολίτη, ο οποίος "δεν ενδιαφέρεται" κατά τους παρουσιαστές για "τέτοιες λεπτομέρειες". Λεπτομέρειες όπως τι στο διάολο σκοπεύεις να κάνεις για την οικονομία άμα έρθεις στα πράγματα. Η ουσία του πολιτικού λόγου είναι το ρητορικό του περιτύλιγμα, προσεκτικά αποστειρωμένο από κάθε ψήγμα ουσίας. Ο διάβολος είναι στις λεπτομέρειες και εμείς αποτασσόμαστε τον Σατανά. Κρατάμε την πολιτική συζήτηση εκεί που την θέλουμε, ως πολιτικοί, ως δημοσιογράφοι, ως καναλάρχες, ως οραματιστές ενός δυστοπικότερου μέλλοντος, ως διαφημιστές: στο επίπεδο του μάρκετινγκ, στο επίπεδο της εικόνας. Εκεί καμία ουσιαστική δέσμευση δεν εμποδίζει την άσκηση πολιτικής, η οποία έχοντας μείνει μόνο διαφημιστικό σλόγκαν και γενικόλογη ρητορική της ατάκας, ξεφορτώνεται τον δημοκρατικό έλεγχο κρατώντας τα προσχήματά του. Η διατήρηση των προσχημάτων ώστε να αποκρυφτεί η ουσία, άλλωστε, είναι μια από τις βασικές λειτουργίες της τηλεόρασης των μεγαλοεργολάβων και των εντεταλμένων τους δημοσιογράφων. Που παίρνουν τον ρόλο τους σοβαρά: Στις τηλεοπτικές συζητήσεις διακρίνεις μια αγωνία, σχεδόν, να αποτραπεί κάθε ουσιαστική αναφορά σε πραγματικά διακυβεύματα.

Ενδεικτικό της μετατροπής της πολιτικής σε διαφημιστικό παραλήρημα είναι πως η ανησυχία των πασόκων δεν είναι για την ακρίβεια της ερμηνείας Φλωρίδη στα λεγόμενα του αρχηγού: είναι ως προς το "τάιμινγκ". Τώρα βρήκες να τα εξηγήσεις ρε μεγάλε; Που κατηγορούμε την κυβέρνηση επί Βιλπενισμώ; Δεν έχει σημασία που απλά περιέγραψες αυτό που ο Ηγέτης ανέφερε εκπεφρασμένα. Ξεστόμισες την λέξη "ελεύθερες απολύσεις" και επειδή (ως γνωστόν) έχουμε και σχετική περίπου την μύγα, μυγιαζόμαστε. Προσέξτε δηλαδή τι ενόχλησε το ΠΑΣΟΚ:

Στα αυξανόμενα φαινόμενα «ερμηνείας» των προθέσεων του Γ. Παπανδρέου, ο πρόεδρος δεν θα αργούσε να στείλει ένα διπλό μήνυμα προς όλους: «Εγώ είμαι το αφεντικό και ουδείς μπορεί να μιλά δεσμευτικά για την πολιτική που θα ακολουθήσει το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση».

Κατά τα άλλα το ΠΑΣΟΚ είναι ένα δημοκρατικό κόμμα... το οποίο έχει απόλυτα αφεντικά που καθορίζουν προσωπικά την πολιτική του! Άσε που κανείς δεν μίλησε δεσμευτικά. Είναι σαν κάποιος προπονητής να δήλωσε ότι η ομάδα θα παίξει με το σύστημα της Εθνικής Ελλάδας στο Euro και ο βοηθός να αποπέμπεται επειδή εξηγεί ότι αυτό σημαίνει πιεστική και συμπαγής άμυνα, με αντεπιθέσεις.

Το τρέχον πολιτικό κλίμα και οι ευνοϊκές για το ΠΑΣΟΚ δημοσκοπήσεις δεν επιτρέπουν τη δημοσιοποίηση ζητημάτων που μπορεί να προκαλέσουν τριβές ή να οπλίσουν με επιχειρήματα τον αντίπαλο. Το είπε χαρακτηριστικά κορυφαίο στέλεχος:

«Τώρα που αποκτάμε μερίδιο πολιτικής ανταγωνιστικότητας δεν πρέπει κανείς από εμάς να γίνεται όχημα διασποράς πολιτικής σύγχυσης».

Όπου "σύγχυση" αποτελεί να λες τα πράγματα όπως είναι. Άσε που αυτή η "μη-δημοσιοποίηση ζητημάτων που μπορεί να οπλίσουν με επιχειρήματα τον αντίπαλο", μεταφρασμένη σε απλά Ελληνικά σημαίνει αποσιώπηση των πολιτικών επιλογών έτσι ώστε να μας ψηφίσουν τα κορόιδα και να την φάνε μετά. Αυτό το "μερίδιο πολιτικής ανταγωνιστικότητας" δε, είναι χάρμα. Προέρχεται υποθέτω από το "μερίδιο τηλεθέασης" και απαντάται στο λεξιλόγιο μεταβαλκάνιων γιάπηδων;

Αρμόδιος για την κοινωνική πολιτική είναι ο Ευ. Βενιζέλος. Ο Γ. Φλωρίδης μπήκε στα χωράφια του κι έτσι ο πρώην υπουργός Πολιτισμού δεν είχε κανένα πρόβλημα να του κάνει «στεγνό καθάρισμα» από τηλεοράσεως.

Τι θα πει αυτό; Είναι ερμητικά χωρισμένες η κοινωνική και η οικονομική πολιτική κατά το ΠΑΣΟΚ; Τα άγρυπνα φρουρούμενα χωράφια είναι σε ξεχωριστά νησιά που δεν τα συνδέει ακτοπλοϊκή συυγκοινωνία; Η οικονομική και η κοινωνική πολιτική του κόμματος χαράσσονται εν αγνοία η μία της άλλης; Διαφωνεί ο κ. Βενιζέλος με τα περί Σκανδιναβικού μοντέλου; Διαφωνεί με την ανάλυση του κ.Φλωρίδη για το τι είναι Σκανδιναβικό μοντέλο; Ερωτήσεις, ερωτήσεις... που φοβάμαι ότι κανένας δεν θα θέσει.

Το ωραίο βέβαια είναι ότι η Νέα Δημοκρατία έκανε ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα από τις εργώδεις προσπάθειες απορρύθμισης της αγοράς εργασίας και περιορισμού εργασιακών δικαιωμάτων και εισοδημάτων, για να βγει από αριστερά στο ΠΑΣΟΚ: σαν να λέει: "δείτε, αυτοί ρε είναι ακόμα πιο άγριοι από εμάς!" Σε αυτό άλλωστε το πεδίο, της διεκδίκησης της ήσσονος αρπακτικότητας, διεξάγεται η δικομματική μας δημοκρατία σε ότι αφορά τα οικονομικά της. Είναι όμως άξιον λόγου ότι ο Καραμανλής ορκίζεται ότι θα περιφρουρήσει τα εργασιακά δικαιώματα που ο ίδιος έχει καταρρακώσει - είναι βέβαιος ότι κανένας δεν καταλαβαίνει τι γίνεται και μπορεί να συνθηματολογεί απερίσπαστος. Στην πορεία παρερμηνεύει και αυτά που είπε ο Φλωρίδης αλλά αυτό αποτελεί πλέον πάγια πολιτική πρακτική.

Το αστειότερο όμως όλων είναι πως και η παρέμβαση Φλωρίδη δεν συνιστά καν επεξήγηση. Δηλαδή είναι ένα πράγμα να περιγράφεις πως λειτουργεί ένα συγκεκριμένο μοντέλο στην Σουηδία και άλλο να περιγράφεις το πώς σκοπεύεις να το μεταφέρεις στην Ελλάδα. Το λεγόμενο σκανδιναβικό μοντέλο απαιτεί π.χ. ισχυρά συνδικάτα, υψηλότατη και προοδευτικότατη φορολογία, υψηλό επίπεδο κοινωνικών παροχών, υψηλό ποσοστό θέσεων εργασίας στο δημόσιο κτλ. Από αυτά επιλέγεται να αναφερθεί η "ευελιξία" της αγοράς εργασίας, η οποία είναι και η μόνη πλευρά του εν λόγω μοντέλου που μεταφέρεται εύκολα σε εμάς. Βέβαια, από μόνη της αυτή δεν συνιστά μοντέλο (ή συνιστά άλλο μοντέλο), πόσο μάλλον Σκανδιναβικό. Παρά τις διαβεβαιώσεις του Φλωρίδη, δεν μπορώ να καταλάβω πώς π.χ. θα εφαρμόσει την μεγαλύτερη φορολόγηση σε μια χώρα όπου το 2003, μόλις 3500 χιλιάδες άτομα είχαν δηλώσει εισοδήματα πάνω από 140.000 Ευρώ, ή όπου το μέσο φορολογητέο εισόδημα των δικηγόρων είναι, σύμφωνα με τις φορολογικές δηλώσεις, μικρότερο από εκείνο των συνταξιούχων. Είναι επίσης απορίας άξιον πώς θα πάνε π.χ. τα επιδόματα ανεργίας στο 80% των μισθών (τώρα είναι στο μυθώδες ποσό των 311 Ευρώ), ή πώς θα δημιουργήσουν κοινωνικό κράτος και σχετικές υποδομές, όταν το ΙΚΑ π.χ. είναι σε δεινή οικονομική θέση και παρέχει κάκιστες υπηρεσίες.

Τούτων δοθέντων δεν προκαλεί έκπληξη ότι το μικρό υποσύνολο του Ελληνικού λαού που έχει καν υπόψη του την συζήτηση, κρατάει από όλα αυτά την απελευθέρωση των απολύσεων και είναι επιφυλακτικό. Έχει δίκιο βέβαια, αλλά και εδώ το ζήτημα είναι πλαστό: ένα μεγάλο τμήμα των εργαζομένων - και ιδιαίτερα ένα μεγάλο τμήμα των νέων εργαζομένων - σε δουλειές χαμηλής ή μικρής ειδίκευσης δουλεύει ούτως ή άλλως ανασφάλιστο και "μαύρο" (άρα έρμαιο σε κάθε απόλυση). Η απόλυτη ευελιξία υπάρχει ήδη σε μεγάλο τμήμα της αγοράς. Τα μακροοικονομικά αποτελέσματά της δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά. Αλλά και νομικά οι απολύσεις δεν είναι ιδιαίτερα δεσμευμένες στην Ελλάδα. Αντιγράφω από άρθρο του Χρήστου Μέγα στην Ελευθεροτυπία, το οποίο περιγράφει το Σκανδιναβικό μοντέλο στην πραγματικότητά του και αναφέρει για το καθεστώς των απολύσεων στην χώρα μας τα εξής:

Η Ελλάδα έχει από τα χειρότερα συστήματα εργασιακών σχέσεων, κυρίως γιατί οι εργοδότες απολύουν αναιτιολόγητα, ενώ, όπου προβλέπεται «σπουδαίος λόγος» για απομάκρυνση από την εργασία, όπως στις ΔΕΚΟ και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, έχει ενοχοποιηθεί από την κυβέρνηση για όλα τα δεινά της χαμηλής παραγωγικότητας. Μάλιστα τον περασμένο Δεκέμβριο πέρασε νόμο για κατάργηση των σχετικών κανονισμών προσωπικού και πρόσληψη με καθεστώς ιδιωτικού δικαίου και αναιτιολόγητων απολύσεων για τους νέους που θα προσλαμβάνονται στο εξής.

Ως προς τις απολύσεις, αυτές είναι απελευθερωμένες για επιχειρήσεις έως 20 άτομα, κάτι που αφορά το 92% των επιχειρήσεων (σ.σ.: οι οποίες είναι μικρού μεγέθους στην Ελλάδα). Και η πρόβλεψη αυτή ετέθη το 2000 (νόμος Γιαννίτση), αφού έως τότε ήταν ελεύθερες για επιχειρήσεις που απασχολούν έως 50 άτομα προσωπικό. Πλέον για τις επιχειρήσεις από 21 έως 199 άτομα το ποσοστό των απολύσεων κυμαίνεται από 20% έως και 2% αντιστοίχως (4 άτομα το μήνα). Και άνω αυτού του ορίου παγιώνεται το 2% το μήνα.

Ομως αυτού του μεγέθους οι επιχειρήσεις ανήκουν, σε μεγάλο βαθμό, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που το προηγούμενο διάστημα θέλησαν να κάνουν απολύσεις, ουδένα πρόβλημα αντιμετώπισαν.

Αλλά η συζήτηση αυτή δεν αφορά πραγματικά μεγέθη. Αφορά πολιτικές ντρίμπλες και ιδεολογικά σχήματα. Που δεν αφορούν την πραγματικότητα αλλά αφορούν τα ΜΜΕ: Αν πας να μιλήσεις σε τηλεοπτική συζήτηση για το πραγματικό εργασιακό καθεστώς στην Ελλάδα, θα σε διακόψουν γιατί "τα νούμερα μπερδεύουν τους θεατές", οι οποίοι "δεν ενδιαφέρονται" για τις λεπτομέρειες.