Ιστοριολογώντας ξανά
Ο Σπύρος Ασδραχάς, σε άρθρο του στην Αυγή στις 7/4 (το οποίο θα ανέβαζα νωρίτερα αλλά ο λαβυρινθώδης και προβληματικός ιστοχώρος της Αυγής είχε βαρέσει μπιέλα δυο βδομάδες τώρα) απαντά σε ερωτήματα της εφημερίδας (τα οποία δεν δηλώνονται αλλά γίνονται κατανοητά από τα συμφραζόμενα - δεν έχω πια και το φύλλο για να τα παραθέσω). Μιλάει σχετικά με την εθνικιστική και την αντι-εθνικιστική μυθολογία γύρω από το 1821, και επειδή τα όσα λέει είναι συναφή με μια προηγούμενη συζήτηση εδώ, θεωρώ πως ενδέχεται να έχει κάποιο ενδιαφέρον για τους σχετικά συζητούντες. Παραθέτω ένα σχετικό απόσπασμα:
"...συνήθως γίνεται μια σύγχυση ανάμεσα στην ιστοριογραφία της επανάστασης του 1821 και στην εκλαϊκευμένη πρόσληψή της. Η λεγόμενη δημόσια ιστορία δεν είναι εκείνη που χαρακτηρίζει την ιστορική έρευνα και την απότοκό της ιστοριογραφία. Διατρέχοντας κανείς τις ευκαιριακές αναφορές στο '21, εγκωμιαστικές ή επικριτικές, είναι εύδηλη η αναγωγή τους στη δημόσια πρόσληψη της Επανάστασης και όχι στην έρευνα και την αντίστοιχη ιστοριογραφία της. Έτσι επανέρχονται στο προσκήνιο ως καινοτομίες ζητήματα που έχουν ήδη λάβει τις έγκυρες απαντήσεις τους και που βέβαια δεν αφορούν αποκλειστικώς την Επανάσταση: κρυφά σχολειά, σφαγές, ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων, για να μείνω σε λίγα μόνο παραδείγματα.
Δεν θέλω, φυσικά, να πω ότι η δημόσια πρόσληψη της ιστορίας δεν είναι κι αυτή κομμάτι της τελευταίας, και κάποτε συγχρονικό των συμβάντων της: όπως κάθε ιστορία, έτσι κι εκείνη του 1821 έχει την ταυτόχρονη και υστερόχρονη μυθολογία της - ό,τι όμως προέχει δεν είναι η καταγγελία αλλά η κατανόηση της μυθολογίας, των νοητικών μηχανισμών, ανάμεσα στους οποίους και οι ιδεολογικοί, που τη διαμόρφωσαν και την εδραίωσαν. Η δημόσια πρόσληψη της ιστορίας ως ιστοριογραφική κατασκευή ενέχει σκοπιμότητες που ήδη υπήρχαν στη μήτρα της και είναι κατ' εξοχήν φρονηματιστική. Αυτής της κατασκευής δεν είναι αποκλειστικός αγωγός το σχολείο, διαχέεται σε όλες τις ιστορικές αναπαραστάσεις και στα ενοποιητικά σύμβολα. Διαστέλλεται βέβαια από εκείνη την ιστορία που θέλει να είναι επιστήμη, χωρίς τούτο να σημαίνει ότι δεν στηρίζεται σε αυτή, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τις άλλες ιστορικές αναπαραστάσεις με προεξάρχουσες τις λογοτεχνικές. Ωστόσο, ο κριτικός λόγος για την ιστοριογραφία δεν θα πρέπει να γίνεται ενόψει και μόνο αυτών των χρήσεών της..."
Σχόλια