Πάλι οι Γάλλοι

Το βασικό δίδαγμα από τις κινητοποιήσεις στην Γαλλία είναι ότι μια υγιής κοινωνία συμμετέχει και αντιδρά στα διάφορα μυθολογήματα των "επαϊόντων" που έχουν σαν σκοπό την περαιτέρω αποδιάρθρωση της κοινωνίας και την οπισθοχώρηση σε εργασιακές και κοινωνικές σχέσεις του περασμένου αιώνα. Ιδιαίτερα όταν οι σχετικές αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην της.

Είναι βέβαια βασικά θέμα κουλτούρας και πολιτισμού το αν δεχθείς να αναγάγεις την κοινωνία και τους ανθρώπους της σε αποκλειστικά οικονομικά μεγέθη, αν δηλαδή βλέπεις τους ανθρώπους σαν παραγωγικά διαθέσιμα ή σαν πολυδιάστατες υπάρξεις και πολίτες: Καθώς οι πολίτες υπερασπίζονται εαυτούς (τα συμφέροντά τους) με κάθε δημοκρατικά διαθέσιμο μέσο, από την επέλαση ενός μοντέλου που τους θέλει να παραδίδουν τις ζωές τους θυσία στα συμφέροντα της "αγοράς" (δηλαδή στον πλουτισμό των ολίγων) με αντάλλαγμα επισφαλείς θέσεις απορρυθμισμένης εργασίας και λιγότερο ελεύθερο, προσωπικό χρόνο (του οποίου η ευρεία διάθεση είναι στοιχείο πολιτισμού, κατά την ταπεινότατη άποψή μου, μακράν σημαντικότερο από τον αριθμό κινητών κατά κεφαλήν π.χ.), οι πολίτες δρουν δημοκρατικά ως πολίτες και όχι ως καταναλωτές/τηλεθεατές που εκλαμβάνουν τις επιταγές των αρχόντων τους ως ένα είδος αναπόφευκτου φυσικού νόμου. Υπερασπίζονται έτσι την ανθρώπινη και εργασιακή τους αξιοπρέπεια. Για άλλη μια φορά (μετά την απόρριψη του νεοφιλελεύθερου μανιφέστου που ήταν το λεγόμενο Ευρωσύνταγμα) οι Γάλλοι πολίτες αναδεικνύονται πρωτοπόροι στην υπεράσπιση της δημοκρατίας στην Ευρώπη.

Δεν είχα σκοπό να γράψω για την Γαλλία μέχρι την γενική απεργία της 28ης Μαρτίου, οπότε θα φανεί και το πώς θα πάει τελικά το πράγμα. Ανοίγοντας όμως τις προάλλες το monitor, έπεσα πάνω σε δύο κείμενα που με κινητοποίησαν, καθώς αναπαράγουν ανακρίβειες και μύθους. Δεν αμφιβάλλω πως η Γαλλία έχει πολλά στραβά κι ανάποδα και αυτός ο ανάπηρος και καταφαγωμένος Κεϋνσιανισμός της δεν αποτελεί κάποιου είδος πρότυπο για μένα, αλλά αν είναι να μιλήσουμε σοβαρά, ας μιλήσουμε πάνω σε πραγματικά στοιχεία και όχι πάνω σε στοιχεία που διαδίδει η παραμορφωτική προπαγάνδα οπαδών ενός άλλου μοντέλου (εννοώ το μεγάλο μέρος του αγγλόφωνου οικονομικού τύπου). Οπότε...

...Πάμε λοιπόν. Νίκος Δήμου*:

"Από το 1789 οι Γάλλοι έχουν παράδοση στις επαναστάσεις και εξεγέρσεις. Βέβαια τελικά αυτό δεν τους ωφέλησε ιδιαίτερα – αν σκεφθούμε πως οι γείτονες και άσπονδοι φίλοι τους, οι Βρετανοί, έχουν προοδεύσει πολύ περισσότερο κοινωνικά και οικονομικά, χωρίς να ανοίξει μύτη."

Δεν καταλαβαίνω από ποια πηγή αντλούνται οι συγκρίσεις: κοινωνικά, η φτώχεια στην Βρετανία είναι μεγαλύτερη από ότι στην Γαλλία π.χ., και το "πολύ περισσότερο" (αν μόνη παράμετρος ευμάρειας είναι το εθνικό εισόδημα - που δεν είναι) δεν τεκμηριώνεται από τα νούμερα (28.800 δολάρια η Γαλλία 30.000 η Αγγλία, δεν είναι και καμία ιλιγγιώδης διαφορά). Να μην μπούμε και στον συνυπολογισμό των παροχών στους πολίτες από το κράτος μάλιστα γιατί εκεί ίσως και να αναστρεφόταν η σειρά. Ήδη μια πρόχειρη αποτίμηση σχετικά σηματικών άλλων παραγόντων, δείχνει ότι το διαμαγχικό και το διατλαντικό χάσμα ουσιαστικών εισοδημάτων δεν είναι και τόσο σημαντικό όσο λέγεται. Η απαξίωση της Γαλλικής Επανάστασης (χωρίς το βάρος και το προηγούμενο της οποίας δεν ξέρω κατά πόσο θα ήταν τόσο αναίμακτη η πρόσφατη εγχώρια ιστοριά της Βρετανίας), υπό το φως των... σημερινών δεικτών του ΑΕΠ (που θα είναι διαφορετικοί σε 10 ή 20 χρόνια, όπως ήταν και πριν 10, ή 20 χρόνια) είναι τολμώ να πω ανιστόρητη.

Βέβαια εμείς νιώθουμε πιο κοντά μας τους Γάλλους, γιατί η κατάστασή μας προσομοιάζει με την δική τους. Κι εμείς είμαστε κρατιστές, έχουμε υψηλή ανεργία, και χαμηλή παραγωγικότητα, τραγική γραφειοκρατία, ισχυρή αριστερή ιδεολογία, τις υψηλότερες κοινωνικές εισφορές (με τις χαμηλότερες παροχές...) και αγρότες που ζουν από επιδοτήσεις (εκεί συμμαχούμε πάντα με τους Γάλλους σε βάρος του Τρίτου Κόσμου, που κατά τα άλλα πολύ τον αγαπάμε...).

Κρατισμός: Η Γαλλία είναι εδώ και μια δεκαετία υπό μπαράζ ιδιωτικοποιήσεων. [Πρόσφατες ιδιωτικοποιήσεις]. Να σημειώσω πάντως ότι η παρακμή των οικονομικών αριθμών άρχισε στα σοβαρά μετά το πέρασμα μεταρρυθμίσεων φιλελευθεροποίησης.
Ανεργία: Η Γαλλία έχει υψηλή ανεργία. Τελευταία φορά που μειώθηκε σημαντικά ήταν επί κυβέρνησης Ζοσπέν που (παρά τα στραβά και ανάποδά της) καθιέρωσε το 35ωρο, και έσφιξε την εργατική νομοθεσία. Στην τετραετία η ανεργία είχε πέσει από 12,6 σε 8,6% με το 35ωρο και κάτι μέτρα για την νεανική εργασία στον κοινωνικό τομέα. Η καινούρια κυβέρνηση κατάργησε το 35ωρο και τα "emplois-jeunes" - με τα γνωστά καταπληκτικά αποτελέσματα στην ανεργία.
Χαμηλή παραγωγικότητα: Αυτό είναι αστείο! η Γαλλική ωριαία παραγωγικότητα είναι στο 105% της Αμερικανικής. Απλώς οι άνθρωποι δουλεύουν λιγότερο και ζουν περισσότερο από ότι στις ΗΠΑ και το ΗΒ. Σχετικά στοιχεία (.xls αρχείο) από την Στατιστική Υπηρεσία της Βρετανίας.
...ισχυρή αριστερή ιδεολογία: Ε; Στην Γαλλία ας πούμε πως στέκει (που δεν στέκει και απόλυτα, αλλιώς δεν θα ήταν ο Σιράκ στην κυβέρνηση). Στην Ελλάδα; Ισχυρή; Κατά ποία έννοια;
Γραφειοκρατία: Η σύγκριση σε ότι αφορά την γραφειοκρατία μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας είναι ατυχής. Αντίθετα στέκει π.χ. η σύγκριση με το Βέλγιο.
...τις υψηλότερες κοινωνικές εισφορές (με τις χαμηλότερες παροχές...) Αυτό θέλω να πιστεύω ότι αναφέρεται αποκλειστικά στην Ελλάδα, αλλιώς η σύγκριση παροχών στην Ελλάδα και την Γαλλία είναι τελείως εξωπραγματική.
...αγρότες που ζουν από επιδοτήσεις [και επιβαρύνουν τον τρίτο κόσμο]: Περί τρίτου κόσμου, ο λόγος στον Ζοζέ Μποβέ, παγκοσμίου φήμης Γάλλου αγροσυνδικαλιστή:

...we need an agriculture whose output is controlled at the European level and very clearly we must end direct or indirect subsidies for exports, a policy which is destroying the agriculture of the South, especially with regard to milk products, cereals and meat.

Ο κύριος ωφελημένος (και εκεί που πάει ο μεγαλύτερος όγκος των χρημάτων) από την ΚΑΠ είναι οι μεγάλες αγροβιομηχανίες.

οι Γάλλοι έχουν την υψηλότερη ανεργία στους νέους (22%)... ο νόμος αυτός δεν προήλθε από τις σαδιστικές τάσεις του κυρίου ντε Βιλπέν, αλλά με πρόθεση να τους βοηθήσει.

Το 22% αφορά τον ενεργό πληθυσμό 16-24. Αλλά στις ηλικίες αυτές το 60% των Γάλλων σπουδάζουν ή εκπαιδεύονται και δεν αποτελούν ενεργό πληθυσμό. Στην πραγματικότητα το 7,8%των Γάλλων μεταξύ 16-24 είναι άνεργοι, σε σύγκριση με το 7,4% της Βρετανίας και το 6,8% της Γερμανίας. Αν το δει κανείς έτσι τα πράγματα μοιάζουν λιγότερο καταστροφικά, έτσι; Όσον αφορά τον σαδισμό ή μη του Βιλπέν, αυτό δεν αποτελεί επιχείρημα. Δεν μπορώ να αποδεχθώ τον πατερναλισμό (δεξιό λενινισμό τον λέω εγώ) κατά τον οποίο οι σοφοί ηγέτες/τεχνοκράτες ξέρουν και θέλουν το καλύτερο για τους υπηκόους τους - το ξέρουν καλύτερα μάλιστα από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι ψέγονται όταν τολμήσουν να αντιμιλήσουν στην καπιταλιστική αυτή νομενκλατούρα διεκδικώντας το κατ'αυτούς αυτονόητο.

Δεν είμαι ψυχολόγος για να ξέρω τις προθέσεις του Βιλπέν (οι οποίες είναι εκτός πολιτικής συζήτησης), αλλά ξέρω ότι το μέτρο αυτό εντάσσεται σε μια ιδεολογική προσέγγιση που θέλει την αγορά εργασίας πιο "ευέλικτη" υπό το πρόσχημα ότι αυτό θα φέρει περισσότερες θέσεις εργασίας - όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία ένα πράγμα. Κι αν είναι έτσι - (που δεν είναι) - πόσες τέτοιες πρέπει να δουλεύω για να επιβιώνω; Άλλωστε, με συγχωρείτε, αλλά έχω μικρή πίστη στην συγκρισιμότητα των δεικτών μεταξύ χωρών. Τόσο για τις ΗΠΑ, όσο και για την Αγγλία. Προτιμώ την άμεσα μετρήσιμη και συκρίσιμη πραγματικότητα: Την περίοδο 1997-2002 που (η κατά τα άλλα όχι ιδιαίτερα σοσιαλιστική) κυβέρνηση Ζοσπέν καθιέρωσε το 35ωρο και τα "emplois jeunes", η ανεργία έπεσε συνολικά (και στους νέους) δραματικά (από 12,6% στο 8,6% σε πέντε χρόνια). Για κάποιον λόγο η θετική αυτή εμπειρία - επειδή είναι εκτός της κυρίαρχης ιδεολογίας και προπαγάνδας - παραβλέπεται και ψάχνουμε να βρούμε και καλά λύση στο πρόβλημα της ανεργίας με την "ιδεολογικά ορθή" μέθοδο της ευελιξίας της αγοράς εργασίας (δηλαδή σε απλά Ελληνικά του να δουλεύουν οι υπηκόοι περισσότερο, φτηνότερα και ανασφαλέστερα). Βέβαια ήδη το εργατικό κόστος στην Γαλλία φαίνεται πως είναι μικρότερο από ότι π.χ. στις ΗΠΑ, αλλά η Γαλλική ελίτ που νιώθει φαίνεται μειονεξία απέναντι στην ικανότητα των αγγλοσαξώνων συναδέλφων τους να διευρύνουν το χάσμα πλούτου από τις μάζες, θέλει να το μειώσει περαιτέρω.

Να το τονίσουμε λοιπόν: δεν υπάρχει καμία ισχυρή εμπειρική ένδειξη ότι η εργασιακή απορρύθμιση μειώνει την ανεργία. Πρόκειται για ιδεολόγημα. Με προφανείς στόχους.


Και πάμε στο σχετικό ποστ του S_G στο e-roosters:

Αφού επιβεβαιώσει την εικόνα που έχω περί του νεοφιλελευθερισμού ως δεξιού λενινισμού με ένα σύντομο ύμνο στην σοφή ηγεσία (στην αριστερή εκδοχή λέγεται κόμμα της πρωτοπορίας, κομματική καθοδήγηση της κοινωνίας κτλ) - που παραμένει εντυπωσιακός και μετά τις εξηγήσεις που του ζητήθηκαν, επαναλαμβάνει άλλο ένα κλισέ: τις διαδηλώσεις τις κάνουν οι βολεμένοι και τα θύματα είναι οι "απέξω":

Ο νομος προβλεπει αρση της προστασιας νεων εργαζομενων απο 25 και κατω. Οι περισσοτεροι φοιτητες δεν δουλευουν πριν τα 25! Ο νομος προσπαθει να βελτιωσει την κατασταση των ανεργων ανειδικευτων νεων, οι φοιτητες μονο ανειδικευτοι δεν ειναι και μονο απο ανεργια δεν πασχουν!
Ετσι παρουσιαζουμε την κατασταση σαν συγκρουση κακης κυβερνησης και αμοιρων πολιτων, ενω ειναι συγκρουση βολεμενων ή εστω επιφανειακα σκεπτομενων πολιτων εναντιον των πραγματικων αδυνατων στην Γαλλια, των ανειδικευτων, συνηθως απογονων μεταναστων, που δεν εχουν σημερα στον ηλιο μοιρα!

Αυτό προφανώς δεν το ξέρουν οι ίδιοι οι "αδύνατοι" καθώς το 80% των νέων της "κρίσιμης" ηλικίας 15-24 είναι εναντίον του νόμου! Οι Financial Times τιτλοφορούν πρόσφατη ανταπόκρισή τους "Αυτή δεν είναι μια εξέγερση της μεσαίας τάξης" [έμμεσος σύνδεσμος μια και οι FT αναρτούν για λίγες μέρες μόνο τα άρθρα τους στον ιστοχώρο τους] δίνοντας μια ιδέα για την γενικευμένη αντίθεση στον νόμο στα ίδια τα bannlieue. Εικάζω ότι οι ίδιοι οι "παρολίγον ευεργετηθέντες" από τον Βιλπέν, έχουν μια μάλλον καλύτερη ιδέα των συμφερόντων τους από τους εν Ελλάδι (και ΗΠΑ και Βρετανία) συμβουλάτορές τους.

O S_G καταλήγει με άλλη μια επίκληση στην σοφία της εκάστοτε εξουσίας:

Σχεδον καμμια κυβερνηση δεν προσπαθει να κανει κακο στους πολιτες της. Οταν γινεται μια μεταρρυθμιση πρεπει να ειμαστε καλοπιστοι και να δινουμε τεκμηριο καλης θελησης στην κυβερνηση, να σκεφτομαστε βαθια τι διακυβευεται, πριν παρουμε τους δρομους, κλεισουμε εθνικες και καψουμε Πολυτεχνεια...

Εγώ πάντως θα έλεγα πως απαραίτητο στοιχείο για να λειτουργήσει μια δημοκρατία ως δημοκρατία, είναι η κριτική διάθεση και ο σκεπτικισμός των πολιτών προς οιαδήποτε μορφή εξουσίας. Τελευταία άλλωστε αυτό που διακυβεύεται για τους περισσότερους στην Γαλλία, όπως και στην Ελλάδα, είναι η ασφάλεια της εργασίας τους, οι αποδοχές τους και ο προσωπικός τους χρόνος. Άρα το μόνο που μένει σε όσους υφίστανται την χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας και την περιθωριοποίηση είναι να πάρουν τους δρόμους. Αντιγράφω από ένα πρόσφατο άρθρο του William Pfaff στην ΙΗΤ (νομίζω ότι δημοσιεύτηκε αρχικά στους NYT;) ο οποίος αφού σε προηγούμενο άρθρο αναμασά τα καθιερωμένα (βλ. παρακάτω), αλλάζει (εν μέρει) ρότα και λέει το εξής απροσδόκητα σοφό:

... μου φαίνενται πως η παρούσα αναταραχή στην Γαλλία σηματοδοτεί την ευρύτερη λαϊκή αντίσταση στην Ευρώπη απέναντι σε ένα από τα βασικότερα στοιχεία του νέου μοντέλου αγοράς, την υπονόμευση της θέσης του εργαζόμενου στην εταιρική τάξη, σκόπιμα καθιστώντας την ζωή του υπαλλήλου επισφαλή.

Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του μοντέλου αυτού στις ΗΠΑ υπήρξε η μεταφορά πλούτου σε μετόχους και διευθυντές, από τα δημόσια συμφέροντα (με περικοπές φόρων) και τους υπαλλήλους (μέσα σπό την συμπίεση των μισθών και την κατάργηση των παροχών στους εργαζόμενους).

Υπό αυτήν την οπτική, αυτό που στην Γαλλία μοιάζει με στείρα υπεράσπιση μιας παρωχημένης κοινωνικής και οικονομικής τάξης μπορεί να ερμηνευτεί ως μια προειδοποιητική έκκληση για ένα νέο αλλά ανθρώπιστικό μοντέλο για να την υποκαταστήσει. Μπορεί να είναι ευκαιρία για την Ευρώπη.

Αφήνω για το τέλος ένα τρίτο σχόλιο, πάλι στο e-roosters, όπου με βάση μια περιγραφή του Δανέζικου μοντέλου στην Wall Street Journal, ο Roark προκύπτει υπέρμαχός του, αντιδιαστέλλοντάς το με το Γαλλικό. Κατ' αρχάς να εκφράσω την χαρά μου που ένα μέλος των E-Roosters ανακαλύπτει τα πλεονεκτήματα της σοσιαλδημοκρατίας: Το Δανέζικο μοντέλο προϋποθέτει ισχυρά συνδικάτα, συλλογικές συμβάσεις, υψηλότατα επιδόματα ανεργίας, από τους υψηλότερους (και προοδευτικότερους) άμεσους φόρους στον κόσμο, εξαιρετική κάλυψη, έναν τεράστιο δημόσιο τομέα κοινωνικής πρόνοιας και υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες υγείας και παιδείας - και τέλος μια κοινωνία στην οποία η αλληλεγγύη και ο σεβασμός στο δημόσιο αγαθό είναι βασική αξία. Η "απορρυθμισμένη" κρατικά αγορά ρυθμίζεται από τις συλλογικές συμβάσεις και, εν πάσει περιπτώσει, από την στιγμή που το κράτος έρχεται και σου τα σκάει γενναιόδωρα σε περίπτωση που μείνεις άνεργος, με την ασφάλεια της κρατικής προστασίας. Βλέπε π.χ. από μια πρόσφατη έκθεση για την "χαμηλόμισθη" (χα, χα) εργασία στην Δανία:

The social partners do wage setting and bargaining. They also make agreements on normal working hours, and set rules for labor protection with respect to overtime and work environments. Another example is that there is no minimum wage legislation in Denmark. Nevertheless, the social partners have agreed that no member firm will pay less than 89.50 DKK per hour plus 15% vacation pay, i.e. altogether 13.8€.

13,8 Ευρώ κατώτατο ωρομίσθιο! Ας πάει το συμβατικά συμφωνηθέν (και πραγματικά καταβλητέο) κατώτατο ωρομίσθιο στην Ελλάδα στα μισά - και δεν πειράζει ας μην επιβάλλεται με νόμο... Είμαι σίγουρος ότι με το επίπεδο κοινωνικής προστασίας που προσφέρει η Δανία (που έχει σημαντικά μικρότερο πληθυσμό παρεμπιπτόντως από το Παρίσι και μόνον, και άρα ίσως έχει άλλου είδους χαρακτηριστικά και δυνατότητες) οι Γάλλοι φοιτητές θα το ήθελαν και στην χώρα τους. Αλλά απορρύθμιση της αγοράς εργασίας χωρίς ένα παρομοίως γενναιόδωρο και σταθερό σύστημα κοινωνικής προστασίας και ασφάλειας είναι απλά κλοπή εις βάρος των ασθενεστέρων.

Γενικά οι Σκανδιναβοί προσεγγίζουν σε ουσιαστικούς δείκτες το Γερμανικό μάλλον παρά το Αγγλοσαξωνικό μοντέλο.

Αυτά. Θα χαρώ να διαβάσω κάθε είδους αντιρρήσεις, περισσότερες πληροφορίες, διορθώσεις κτλ. Μένει εκκρεμές το τι ακριβώς μπορεί να διδαχθεί η Ελλάδα από όλα αυτά... Αλλά η συζήτηση είναι ήδη πολύ πλατιά ως έχει...

Παραπομπές:

- Εξαιρετικά σχετικά κείμενα του "Παριζιάνου" Μαύρου Πρόβατου: 1, 2

- Λεπτομερής κατάρριψη της αγγλοσαξωνικής μυθολογίας για τις Γαλλικές διαδηλώσεις (από το πρώτο σχετικό άρθρο του Pfaff που αναφέραμε παραπάνω). Μέρος δεύτερον.

- Το ιστολόγιο της Γαλλικής εξέγερσης.

* Δράττομαι της ευκαιρίας να διευκρινήσω πριν αρχίσει η συζήτηση ότι αντίθετα με διαφόρους που έπεσαν να φάνε τον Νίκο Δήμου με του που βγήκε στο Blogger, χαίρομαι που ένας "αναγνωρίσιμος" και εντέλει ενεργός πολίτης αποφάσισε να πει στο ιστολογικό κουρμπέτι. Προφανώς οι αντιρρήσεις μου δεν είναι επί του προσωπικού και θα προτιμούσα τυχόν επιχειρήματα και αντιπαραθέσεις στα σχόλια να παραμείνουν επί του θέματος και όχι επί προσώπων. Τα ερασιτεχνικά ψυχογραφήματα δεν αποτελούν επιχειρήματα.