Ως πού; Μερικές απαντήσεις...

Στην προηγούμενη ανάρτηση, μετέφερα από την European Tribune την πρόταση "εκβιασμού" της ΕΚΤ για χρηματοδότηση του Ελληνικού χρέους με διατραπεζικά επιτόκια ή την έξοδο της χώρας από το Ευρώ, όπως την διατύπωσε ο Jake S. και η οποία ήταν η "καθαρότερη" εξήγηση για την "αναγκαιότητα" της φυγής από το Ευρώ, αν η ΕΚΤ αρνηθεί την χαμηλότοκη αναχρηματοδότηση του Ελληνικού χρέους, που έχω δει ως τώρα. Η ανάρτηση αυτή προκάλεσε κάποιες συζητήσεις και κάποια ερωτήματα και σχόλια, τόσο εδώ, όσο στο buzz, όσο και μέσω άμεσης επικοινωνίας μαζί μου... Μετέφερα λοιπόν κάποια από τα ερωτήματα/σχόλια στον συγγραφέα του κειμένου για να απαντήσει και τα ανάρτησα στην European Tribune μαζί με την πρωτότυπη "επιστολή", ώστε και να απαντήσει εκεί δημόσια ο Jake αλλά να υπάρχει και η δυνατότητα διαλόγου εκεί για τα θέματα που εγείρονται (και αφορούν ήδη και την Ιρλανδία και την Πορτογαλία οσονούπω ως φαίνεται και ποιος ξέρει ποιον άλλον μετά).
Παραθέτω κάτω τα ερωτήματα με μέρος από τις απαντήσεις του Jake και θα προσθέτω τμήματα από την συζήτηση (στο βαθμό που γίνεται) στα σχόλια. Η συζήτηση φυσικά στο πρωτότυπο βρίσκεται όπως είπαμε στο σχετικό νήμα της European Tribune στα αγγλικά. Εδώ κάνω μια Ελληνική σύνοψη των απαντήσεων:

1. Η ΕΚΤ κατόρθωσε να εξαναγκάσει την Ιρλανδία στην μη αναδιάρθρωση του χρέους της, παρότι η νεοεκλεγμένη κυβέρνηση υποσχέθηκε το αντίθετο. Προφανώς έχει δυνατότητες πίεσης των περιφερειακών κυβερνήσεων και οικονομιών της ΕΕ. Ποια ή φύση του εκβιασμού αυτού και πώς θα μπορούσε να ξεπεραστεί;

- JS: "... Δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή. [Έχει διατυπωθεί εδώ] η πιθανότητα η ΕΚΤ να απείλησε με αφαίρεση της ρευστότητας των Ιρλανδικών τραπεζών. Μια άλλη πιθανότητα είναι πως πρόκειται απλά για το βάρος της "Σοβαρότητος" και η επίκληση στην υποτιθέμενη αυθεντία των "ειδικών" της ΕΚΤ. Πρόσεξε όμως πως η Ιρλανδία δεν είναι Ελλάδα. Οι Ιρλανδοί έχουν μακροπρόθεσμο συμφέρον στην παραμονή στην Ευρωζώνη υπό τους σημερινούς κανόνες, επειδή η Ιρλανδία έχει εμπορικό πλεόνασμα με την Ευρωζώνη. Η Ελλάδα δεν έχει οικονομικό συμφέρον να παραμείνει στην Ευρωζώνη αν δεν αλλάξουν οι κανόνες έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται οι θετικές και οι αρνητικές θέσεις τρεχουσών λογαριασμών με ισόρροπο τρόπο. Έτσι ο αποκλεισμός από την Ευρωζώνη - είτε δe jure, είτε de facto - είναι πειστική απειλή για τα έσοδα της Ιρλανδίας κατά τρόπο που δεν ισχύει για την Ελλάδα...

- Frank Schnittger: Φαίνεται πως η Ιρλανδική κυβέρνηση αποφάσισε να μην κάψει τους κατόχους ομολόγων επειδή έχουν ήδη πληρωθεί τόσα από την προηγούμενη κυβέρνηση (~50δισ €), που το ποσό που θα έσωζε περικόπτοντας το υπόλοιπο δεν θα άξιζε το κόστος. Το κόστος αυτό λέγεται πως περιλαμβάνει:

1. Την απόσυρση 150 δισ. € σε βραχυπρόθεσμη ρευστότητα από τις Ιρλανδικές τράπεζες

2. Την δυσκολία χρηματοδότησης του τρέχοντος κρατικού ελλείμματος που οδηγεί σε δρακόντιες αυξήσει φόρων ή περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες και στους δημόσιους υπαλλήλους

3. Την ζημιά "στην υπόληψη" της χώρας που μια άρνηση πληρωμών θα προκαλούσε και που θα οδηγούσε σε υψηλότερα επιτόκια κρατικού δανεισμού για το ορατό μέλλον

4. Την ζημιά "στην υπόληψη" της Ιρλανδίας μέσα στην ΕΕ

5. Την απώλεια της προοπτικής μείωσης του επιτοκίου που θα μπορούσε να επιτευχθεί αν η χώρα παρέμενε "καλός Ευρωπαίος" Επίσης στην απόφαση αυτή συντείνει και η "πεποίθηση" πως ο λόγος χρέους/ΑΕΠ της Ιρλανδίας θα φτάσει το 120% (μετά τα μέτρα λιτότητας) και θα μειωθεί στη συνέχεια εξαιτίας της εγγενούς υποκείμενης δυναμικής της Ιρλανδικής οικονομίας - η στρατηγική της "εξόδου από την υπερχρέωση δια της ανάπτυξης" που [έχει ειπωθεί εδώ πως] δεν μπορεί να / θα συμβεί... Επίσης και ο βαθμός ενοποίησης της οικονομίας της Ιρλανδίας με εκείνη της ΕΕ και συνεπώς και η ανάγκη να παραμείνει η χώρα στην "καρδιά της ΕΕ"

Όλα αυτά περιλαμβάνουν αρκετές γνωστές άγνωστες μεταβλητές

i. Την αντίδραση των "μεγάλων" της ΕΕ στην άρνηση πληρωμών ή στην "καλή συμπεριφορά"

ii. Την αντίδραση των αγορών στην άρνηση πληρωμών ή στην "καλή συμπεριφορά"

iii. Την επικείμενη αντοχή της Ιρλανδέζικης οικονομίας δεδομένης της συνεχιζόμενης λιτότητας

Η υπό το Fine Gael κυβέρνηση δεν αντίκειται ιδεολογικά στη λιτότητα (πολλοί μέσα στο κόμμα την καλοδέχονται) και φαντάζεται πως τα ομόλογα κόμματα του ΕΛΚ στην Ευρώπη θα την ανταμείψουν για την τόσο υπεύθυνη συμπεριφορά της. Θα το δούμε.

2. Σε περίπτωση εξόδου από το Ευρώ, με βέβαιη την παράλληλη κυκλοφορία (νόμιμη ή μη) δύο ταυτόχρονων νομισμάτων (της, ας πούμε, δραχμής και του Ευρώ), αυτό δεν θα δημιουργήσει μια "μαύρη" ισοτιμία, όπως συνέβαινε στην ΕΣΣΔ, που θα υπονόμευε την δραχμή;

Ναι. Πρόκειται για πλεονέκτημα όχι για ελάττωμα. Θα μετατρέψετε τις υποχρεώσεις σας σε δραχμές όταν γίνει η αλλαγή, έτσι οι κάτοχοι του Ελληνικού χρέους θα αναγκαστούν να δεχθούν "κουρέματα" ευθέως ανάλογα με την έλλειψη εμπιστοσύνης στην ανάκαμψη της χώρας. Αυτός είναι όλος ο σκοπός της ασκήσεως

3. Απειλή υπερπληθωρισμού: "Νομίζω ότι ο Jake (και όσοι εισηγούνται την έξοδο από το ευρώ) υποτιμούν τη σημασία των εισαγωγών στην ελληνική οικονομία" - αυτό περιλαμβάνει τα καύσιμα και τις βασικές τροφές ιδιαίτερα, μια και θα ήταν επιχειρηματικά πιο συμφέρον για τους παραγωγούς να εξάγουν τα προϊόντα τους στις διεθνείς τιμές. Αυτό σημαίνει πως χωρίς κάποιου είδους επίταξη μέρους της παραγωγής, οι τιμές τους σε δραχμές θα εκτοξεύονταν στα ύψη... και η εξέλιξη αυτή δεν θα αφορούσε μόνο τα καύσιμα και τις τροφές, αλλά κάθε είδους βασικά κεφαλαιουχικά αγαθά, ιδίως μηχανήματα κάθε είδους κτλ. Η Ελλάδα οδηγήθηκε στην μετατροπή της σε μια οικονομία υπηρεσιών τα τελευταία 20 χρόνια και αυτό σημαίνει πως δεν έχει την (βραχυπρόθεσμη) τουλάχιστον δυνατότητα να υποστηρίξει τις βασικές οικονομικές και ζωτικές της ανάγκες

-JS: Το να εισάγει κανείς περισσότερα τρόφιμα από ότι εξάγει και να έχει εμπορικό έλλειμμα, είναι όντως κακό όταν σχεδιάζεις να "ρίξεις" τους δανειστές σου. Θα χρειαζόμασταν μια πιο αναλυτική κατάσταση των αγροτικών εισαγωγών και εξαγωγών για να δούμε αν η Ελλάδα είναι καθαρός εξαγωγός ή όχι θερμίδων (παρότι οι θερμίδες δεν είναι το άπαν σε ότι αφορά τις εισαγωγές τροφίμων). Από την άλλη, το γεγονός ότι οι εισαγωγές είναι σε θερμιδικά μη-αποδοτικές τροφές όπως το κρέας και το γάλα είναι καλό γιατί σημαίνει πως υπάρχει πιθανότητα να μπορέσεις να παραγάγεις αρκετά τρόφιμα ώστε να θρέψεις τον πληθυσμό σου σε μια ανάγκη (οι Ευρωπαίοι τρώμε κατά μ.ο. περισσότερο κρέας από ότι χρειαζόμαστε).

Τα καύσιμα είναι σημαντικό ζήτημα.

Όλα τα υπόλοιπα είναι πράγματα που δεν θα μπορείτε να αγοράσετε ούτως ή άλλως αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις. 

Το πραγματικό ερώτημα είναι αν οι αναγκαίες εισαγωγές υπερβαίνουν τις συνολικές εξαγωγές. Αν ναι, θα χρειαστεί να αναθεωρείστε τον ορισμό σας για το αναγκαίο. Αν εξακολουθούν να τις υπερβαίνουν και μετά την αναθεώρηση αυτή, την κάτσατε. Αν όχι, τότε επαρκώς αυστηροί περιορισμοί στην διακίνηση κεφαλαίων θα σας επιτρέψουν να την βγάλετε. Θα ήταν χρήσιμη μια λεπτομερέστερηη κατάσταση εξαγωγών και εισαγωγών για να μιλάμε επί του συγκεκριμένου.

Οι πολίτες  της Ελλάδας μπορεί να αποφασίσουν εντέλει, πως δεν πιστεύουν πως θα κατορθώσουν να βρουν την απαραίτητη πολιτική δύναμη για να προχωρήσουν στην προτεινόμενη στρατηγική. Ο Ελληνικός λαός μπορεί επίσης να αποφασίσει πως οι αντικειμενικές οικονομικές συνθήκες κάνουν το ρίσκο της εγκατάλειψης του Ευρώ τόσο μεγάλο, ώστε η λιτότητα να είναι προτιμότερη. Αυτή είναι τελικά μια πολιτική απόφαση, και σαν ξένος δεν μου πέφτει και πολύς λόγος στην συζήτηση (τόσο επειδή δεν γνωρίζω αρκετά για τις υποκειμενικές συνθήκες στην Ελλάδα, αλλά επίσης επειδή δεν είναι η δική μου διαβίωση η οποία κρίνεται).

Στόχος μου εδώ είναι να κάνω καθαρό πως υπάρχει εναλλακτική λύση και πως η Ελλάδα δεν έχει κανένα χρέος να την αποφύγει εξαιτίας κάποιας αφοσίωσης σε μια ΕΕ που μοιάζει να έχει κυβέρνηση της Bild Zeitung και της Deutche Bank, από την Bild Zeitung και την Deutche Bank και για την Bild Zeitung και την Deutche Bank... Η κυβέρνηση και ο λαός της Ελλάδας μπορεί να αποφασίσει να μην ακολουθήσει την εναλλακτική αυτή λύση. Και παρότι εγώ μπορεί προσωπικά να αποφάσιζα διαφορετικά στη θέση τους, είναι δικαίωμά τους να πάρουν όποια απόφαση θέλουν. Ζητώ μόνο η απόφαση να ληφθεί με πλήρη γνώση του ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις στην Λιτότητα(TM)...

Καταλαβαίνω πως απομονωμένο το παραπάνω απόσπασμα ακούγεται Ευρωσκεπτικιστικό. Θα πρέπει ίσως να διευκρινίσω πως δεν είμαι Ευρωσκεπτικιστής. Πιστεύω στο Ευρωπαϊκό σχέδιο και θα ήμουν ο πρώτος που θα θρηνούσε μια κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά δεν πιστεύω πως η Ελλάδα έχει καθήκον να αυτοχειριαστεί οικονομικά στο βωμό της μονεταριστικής θρασύδειλης ηλιθιότητας και του ελάχιστα συγκεκαλυμμένου Γερμανικού ρατσισμού. Δεν πιστεύω πως είναι προς μακροπρόθεσμο όφελος για την ΕΕ να ακολουθεί τυφλά μια διακυβέρνηση από το ΕΛΚ, πολύ δειλή για να ορθώσει το ανάστημά της στον κίτρινο τύπο - δεν χρειάζεται κανείς παρά να κοιτάξει στην Βρετανία ή την Ιταλία για να δει τι συμβαίνει όταν επιτρέπει κανείς στους Μέρντοχ, τους Σπρίνγκερ και τους Μπερλουσκόνι να διοικούν την κυβέρνησή σου. Και ακόμα περισσότερο δεν πιστεύω πως είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον της ΕΕ να ζητά το αδυνατο από τα μέλη της 

4. Ακόμα και αν είναι εφικτή η έξοδος από το Ευρώ κατ'αρχήν: Διαθέτει άραγε η Ελλάδα (και οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ) πολιτικό προσωπικό ικανό να οργανώσει τους λεπτούς και δύσκολους χειρισμούς που θα απαιτούνταν για την απόκρουση των εκβιασμών της ΕΚΤ και να βρει λύσεις για την σωρεία των προβλημάτων που μια τέτοια τολμηρή κίνηση θα επέσυρε;

Υποθέτω πως όχι προς το παρόν. Αλλά μια τέτοια πολιτική οργάνωση και αποφασιστικότητα δεν θα εμφανιστεί αν δεν προωθήσει κάποιος την ιδέα στον δημόσιο διάλογο. Η πολιτική θέληση και η οργάνωση που απαιτείται μπορεί να μην εμφανιστούν ακόμα και αν προωθηθεί η ιδέα επίμονα στον δημόσιο διάλογο, αλλά αν δεν προωθηθεί καθόλου, προφανώς και αποκλείεται να εμφανιστούν καθόλου.

5. Δεν είναι στην πράξη αδύνατον να χρεοκοπήσει μια χώρα και να εγκαταλείψει την ευρωζώνη παραμένοντας ταυτόχρονα στην ΕΕ;

Δύσκολο να το πει κανείς εκ των προτέρων. Θα προκαλέσει συνταγματική κρίση, που σημαίνει πως θα βρεθούμε σε αχαρτογράφητες περιοχές. Πιστεύω πως οι κατεστημένες δυνάμεις θα θελήσουν να περιορίσουν την ζημιά στην Ένωση. Εν τέλει όμως όλα αυτά είναι κάπως σαν ασκήσεις μαντικής.

6. Δεν θα επέσυρε ένας τέτοιος εκβιασμός σαν αυτόν που περιγράφεις, την οργή των ισχυρών της ΕΕ και τα αντίποινά τους, που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το πάγωμα των εισροών από την ΕΕ στην Ελλάδα και το γενικό οικονομικό σαμποτάζ - ιδίως που οι τράπεζες των ισχυρών χωρών θα είναι τα βασικά θύματα μιας τέτοιας χρεωκοπίας;

Φυσικά. Αλλά ως οικονομικό σαμποτάζ, η Λιτότητα^TM θέτει σε ανυπέρβλητα ύψη τον πήχη.

Και πάλι ως ξένος δεν μπορώ να εκτιμήσω απόλυτα το αν τα πραγματικά οφέλη από τα ταμεία της περιφερειακής ανάπτυξης της ΕΕ και της ΚΑΠ υπερβαίνουν τις απώλειες από την τρομοκρατία των ελλειμμάτων. Και είναι επιπλέον πιθανόν να μην υπάρχει μια αντικειμενικά ξεκάθαρη απάντηση, επειδή η διαφορά μπορεί να είναι τόσο οριακή, ώστε η απάντηση να εξαρτάται από το ποιες οικονομικές-πολιτικές ομάδες υποστηρίζει κανείς

7. Αν επιστρέψουμε στην δραχμή δεν θα μειώσει αυτό την αγοραστική ισχύ των μισθών ακόμα περισσότερο και από ότι συμβαίνει ήδη με την λιτότητα; Γιατί θα είναι η υποτίμηση του τοπικού νομίσματος λιγότερο οδυνηρή για την μάζα των εργαζομένων στην Ελλάδα από ότι είναι η μείωση μισθών; (Λάβε υπόψη την εξέλιξη της τιμής του πετρελαίου στην απάντησή σου)

Δεν είναι πολύ πιθανό να μειωθεί η αγοραστική ικανότητα των μισθών περισσότερο από ό,τι συμβαίνει σήμερα. Ας υποθέσουμε πως η Ελλάδα έχει 25% υψηλότερο μοναδιαίο κόστος εργασίας από ότι η Γερμανία και με ποσόστωση εισαγωγών (εισαγωγές δια συνολικό ΑΕΠ) στο 1/3. Ας υποθέσουμε επίσης πως το συνολικό μοναδιαίο κόστος είναι και πάλι 25% πάνω το αντίστοιχο Γερμανικό. Στην περίπτωση αυτή η επίτευξη της ισοτιμίας μέσω περικοπών των μισθών θα μείωνε την αγοραστική δύναμη του μισθωτού κατά 25% ενώ η υποτίμηση για την επίτευξη της εξίσωσης αυτής θα μειώσει την αγοραστική δύναμη του μέσου Έλληνα κατά 1/15, ή κάτι λιγότερο από 7%. Η γενική έκφραση για την μηδενικής τάξης μείωση εισοδήματος από την επανόρθωση της ισότητας του εργατικού κόστους μέσω μιας περικοπής μισθών είναι

(1 - [ξένο μοναδιαίο κόστος εργασίας]:[εγχώριο μοναδιαίο κόστος εργασίας])% ,

ενώ από την υποτίμηση η έκφραση είναι

[1-(εμκ/ξμκ)]*ποσόστωση εισαγωγών*(ξμκ/εμκ).

Αξίζει να παίξει κανείς με τον τύπο αυτόν για να αποκτήσει μια αίσθηση των αριθμών. Επιπλέον, κάτι που δεν δείχνουν οι τύποι αυτοί, η απόρριψη του χρέους θα αφαιρέσει το σημαντικότερο εμπόδιο στην ανάκαμψη της Ελλάδας. Από την άλλη, αν οι αναγκαίες εισαγωγές υπερβαίνουν τις συνολικές εξαγωγές μπορεί να βρεθείτε σε μια κατάσταση όπου δεν θα είστε σε θέση να αποκτήσετε τις πρώτες ύλες και τα κεφαλαιουχικά αγαθά που θα μπορούσαν να συντηρήσουν μια ανάκαμψη...

... Η υποτίμηση είναι λιγότερο σκληρή για την μάζα των μισθωτών επειδή είναι πιο δύσκολο για τους πλούσιους να αποφύγουν να πληρώσουν αυτό που τους αναλογεί. Μια υποτίμηση νομίσματος αναδιανέμει από όσους εισάγουν προς όσους εξάγουν, ενώ μα μείωση μισθών αναδιανέμει από μισθωτούς προς εργοδότες. Υπάρχουν περισσότεροι πλούσιοι μεταξύ "αυτών που δημιουργούν εισαγωγές" από ότι μεταξύ των μισθωτών και περισσότεροι φτωχοί μεταξύ των μισθωτών παρά μεταξύ όσων δημιουργούν εισαγωγές. Ιδίως όταν σταθμίσουμε και για τον όγκο των εισαγωγών, καθώς οι πλούσιοι τυπικά έχουν υψηλότερη ποσόστωση εισαγωγών σε οικονομίες που δεν έχουν δομική εξάρτηση από εισαγωγές σε τρόφιμα και καύσιμα. Η Ελληνική εξάρτηση από τις εισαγωγές καυσίμων όμως περιπλέκει το τελευταίο ζήτημα

8. Αν τα τοπικά δάνεια μετατραπούν σε δραχμές, δεν θα σήμαινε αυτό την κατάρρευση του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος, με όλα όσα αυτό θα συνεπαγόταν; Και αν δεν μετατραπούν, δεν θα σήμαινε αυτό πως θα γινόταν αδύνατον να ξεπληρωθούν τα δάνεια των ιδιωτών (π.χ. τα στεγαστικά) από την πλειονότητά τους;
   

Όχι αν οι υποχρεώσεις του συστήματος μετατρεπόταν και αυτές σε δραχμές. Για αυτό πρέπει να μετατραπούν και οι υποχρεώσεις των ιδιωτών σε δραχμές!

9. Η υποτίμηση, για να λειτουργήσει αναπτυξιακά, χρειάζονται δύο προϋποθέσεις:
   

   1. Πολύ σφιχτή δημοσιονομική πολιτική. Αλλιώς οι πληθωριστικές πιέσεις πολλαπλασιάζονται, και πέφτεις στο φαύλο κύκλο των συνεχών υποτιμήσεων. Το ελληνικό σύστημα διακυβέρνησης δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει σφιχτή δημοσιονομική πολιτική χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς.

   2. Πλεονάζον δυναμικό στους εξαγωγικούς κλάδους. Δηλαδή εργοστάσια που υπολειτουργούν και που μπορούν να προσλάβουν κόσμο μόλις βελτιωθούν οι ανταγωνιστικές συνθήκες, ή/και εταιρίες που μπορούν να επεκτείνουν το δυναμικό τους με βάση ένα business model που ήδη λειτουργεί. Στην Ελλάδα δεν έχουμε τέτοια παραγωγική βάση. Οι νέες δουλειές πρέπει να χτιστούν από το μηδέν, με διαρθρωτικές αλλαγές. Η υποτίμηση και η συνακόλουθη αστάθεια δρα αποτρεπτικά στις εντελώς νέες επενδύσεις.

   Σε μια κοινωνία με διακυβέρνηση, συνοχή και παραγωγική βάση Δανίας, η υποτίμηση μπορεί και να λειτουργούσε θετικά. Όχι στην Ελλάδα

1. Όχι εξαιτίας της υποτίμησης της ίδιας . Η υποτίμηση προκαλεί όντως αύξηση του πληθωρισμού, αλλά όσο η ποσόστωση των εισαγωγών είναι κάτω από 1, η αύξηση αυτή εντέλει συγκλίνει - εκτός και αν πιστεύει κανείς στην "θεωρία" των Ορθολογικών Προσδοκιών, που είναι ένα νεο-κλασικό παραμύθι. Εξηγώ: Ας υποθέσουμε πως έχεις εγχώριο δομικό δείκτη πληθωρισμού ας πούμε 4% τον χρόνο και σταθερή ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία. Ας υποθέσουμε πως οι εμπορικοί σου εταίροι έχουν δομικό ετήσιο πληθωρισμό 2% σε σταθερή ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία. Τότε θα πρέπει να υποτιμάς κατά 2% ετησίως για να υπερασπιστείς την πραγματική συναλλαγματική σου ισοτιμία. Αλλά αν η ποσόστωση εισαγωγών σου είναι ας πούμε 1/3, τότε φορτώνεσαι 2/3 της ποσοστιαίας μονάδας επιπλέον πληθωρισμό από την υποτίμηση αυτή. Και αυτό θα πρέπει να αντισταθμιστεί με νέα υποτίμηση, που προκαλεί καινούρια, μικρότερη, αύξηση του πληθωρισμού. Το καλό με την σειρά αυτή όμως είναι ότι συγκλίνει όσο η ποσόστωση των εισαγωγών σου είναι κάτω από την μονάδα. Έτσι η αύξηση του πληθωρισμού από ένα ελεύθερα κυμαινόμενο νόμισμα είναι πεπερασμένη.

Η δυνατότητα βέβαια της εκτύπωσης χρήματος μπορεί να κάνει την Ελληνική κυβέρνηση να εξωκείλει και να προκαλέσει υπερβολικό πληθωρισμό. Αν πιστεύει κανείς πως αυτό είναι πιθανό ενδεχόμενο, τότε έχει πολύ καλό λόγο να θέλει να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη. Αυτό όμως θα ήταν συνέπεια της αποτυχίας της Ελληνικής κυβέρνησης στην άσκηση υπεύθυνης μακροοικονομικής πολιτικής, όχι συνέπεια της ίδιας της εγκατάλειψης της Ευρωζώνης... Δράττομαι εδώ της ευκαιρίας να υπενθυμίσω στον αναγνώστη πως η παραμονή στην Ευρωζώνη σε αυτή τη βάση θα συνιστούσε ανεπιφύλακτη αποδοχή της ιδέας πως η Ελληνική πολιτεία είναι ανίκανη να διαχειριστεί την ίδια της την εθνική κυριαρχία σε σημαντικά ζητήματα όπως ο οικονομικός σχεδιασμός. Το συμπέρασμα αυτό ενδέχεται να είναι σωστό, ακόμα και αν είναι δυσάρεστο, αλλά αν ήμουν Έλληνας πολίτης θα ζητούσα ισχυρότερα επιχειρήματα για αυτό από την "συμβατική σοφία" του Alex Springer AG, [που εκδίδει την Bild στην Γερμανία]. Πρόκειται άλλωστε για το μακροοικονομικό ισοδύναμο του να κλείσεις τον εαυτό σου στο ψυχιατρείο... που αυτή την στιγμή διοικείται από γιατρούς που αγαπούν τις ολικές προμετωπιαίες λοβοτομές και την θεραπεία με ηλεκτροσόκ...

2. Το γνωρίζω. Αλλά ο στόχος της άσκησης αυτής δεν είναι η αύξηση της βιομηχανικής ισχύος - τουλάχιστον όχι βραχυπρόθεσμα. Είναι ο τερματισμός της απώλειας ισχύος που η Λιτότητα (TM) επιβάλλει.

10. Πόσο πιστευτή θα ήταν η μπλόφα της Ελλάδας; Δεν θα κατέρρεε μόλις θα ετίθετο στο τραπέζι;

Δεν προτείνω να μπλοφάρετε. Προτείνω να απειλήσετε. Αν δεν είστε έτοιμοι να πραγματοποιήσετε την απειλή σας δεν θα πρέπει να την εκτοξεύσετε

11. Υπάρχει καν Ελληνική λύση στην κρίση; Δεν είναι πολύ μικρός παίκτης
    η Ελλάδα για να βγει από την τρύπα στην οποία βρίσκεται χωρίς την αρωγή της ΕΕ;

Όχι το μέγεθος δεν παίζει ρόλο. Είναι μάλιστα ευκολότερο για μια σχετικά μικρή οικονομία να βγει από την κρίση υποτιμώντας. Μια στρατηγική υποτίμησης εξαρτάται από το αν όλοι οι άλλοι θεωρούν την απώλεια ενός εμπορικού πλεονάσματος λιγότερο σημαντική από τον επιπλέον πληθωρισμό που θα προκαλούσε μια ανταγωνιστική υποτίμηση. Πρφανώς η πιθανότητες να συμβεί αυτό ειναι τόσο μεγαλύτερες όσο μικρότερος είσαι. (Από την άλλη η ποσότητα ύπουλης κατεργαριάς που μπορούν να περάσουν οι υπόλοιποι αυξάνει όσο μικρότερος είσαι)

12. Δεν θα ήταν οι βασικοί ωφελημένοι μιας επιστροφής σε μια (υποτιμημένη) δραχμή, οι ίδιες οι διεφθαρμένες ελίτ που έχουν ήδη μετακινήσει τον πλούτο τους σε φορολογικά καταφύγια του εξωτερικού; Δεν θα επέστρεφαν να αγοράσουν τα πάντα μισοτιμής;

Εφόσον έχουν μεταφέρει εκεί χειροπιαστό πλούτο ναι. Αν όμως έχουν μετακινήσει μόνο τραπεζικές καταθέσεις, η πλήρης μετατροπή σε δραχμές θα επαναπατρίσει μάλλον πλούτο, μια και η διαδικασία της μετακίνησης καταθέσεων στο εξωτερικό αφορά μια εγχώρια τράπεζα που δανείζεται λεφτά από μια ξένη. Μια και αυτό το ξένο διατραπεζικό χρέος θα μειωθεί σε αξία με την μετατροπή, θα μειώσει τον κλοπιμαίο πλούτο. Είναι πιθανό οι διεφθαρμένες ελίτ να αποκατασταθούν από τις εγγυήσεις άλλων χωρών, αλλά αυτό δεν είναι δικό σας πρόβλημα.

Δηλαδή όντως αν έχεις μια βαλίτσα γεμάτη με Ευρώ καταχωνιασμένη κάπου, τότε κερδίζεις. Αν όμως έχεις έναν τραπεζικό λογαριασμό στην Ελλάδα με δέκα εκατομμύρια Ευρώ, τότε στο τέλος, μετά την πλήρη μετατροπή του νομίσματος θα καταλήξεις (αν η επιλεχθείσα ισοτιμία είναι π.χ. 1 προς 1) με έναν τραπεζικό λογαριασμό με δέκα εκατομμύρια δραχμές. Αν έχεις τραπεζικό λογαριασμό στην Ελβετία με δέκα εκατομμύρια Ευρώ, τότε αυτό σημαίνει πως μια Ελληνική τράπεζα χρωστά δέκα εκατομμύρια Ευρώ σε μια Ελβετική (επειδή αυτός είναι ο τρόπος που μετακινείς χρήματα σε μια ξένη τράπεζα: η εγχώρια τράπεζα καταχωρεί στα λογιστικά της βιβλία πως δεν σου χρωστά πια τίποτα και χρωστά στην ξένη τράπεζα στην οποία καταθέτεις, ενώ η ξένη τράπεζα καταχωρεί στα δικά της λογιστικά βιβλία πως η εγχώρια τράπεζα της χρωστά τις καταθέσεις σου και χρωστά σε σένα τις δικές σου καταθέσεις).. ύστερα όμως από μια πλήρη μετατροπή νομίσματος, η εγχώρια τράπεζα θα χρωστά στην ξένη δέκα εκατομμύρια Δραχμές αντί για δέκα εκατομμύρια Ευρώ (αυτό είναι και το ζητούμενο μιας πλήρους μετατροπής νομισμάτων). Η ξένη τράπεζα μπορεί να αποφασίσει να τιμήσει την κατάθεση. Αλλά αυτό είναι θέμα της ξένης τράπεζας - αν θέλει να δώσει σε έναν Έλληνα ολιγάρχη ένα δώρο δέκα εκατομμυρίων Ευρώ, τότε δεν υπάρχουν και πολλά που μπορεί κανείς να κάνει για αυτό, άλλο από το να διεκτραγωδήσει το γεγονός πως βοηθά και υποθάλπει ένα φοροφυγά προστατεύοντας τα κλοπιμαία του.

13. Μήπως η τακτική αυτή θα ήταν επιτυχέστερη αν δεν χρησιμοποιούνταν από την Ελλάδα μόνο αλλά σε συντονισμό από όλες τις χώρες που πλήττονται από το ΔΝΤ;

Ναι. Η συγκρότηση μιας συμμαχίας είναι πάντα προτιμότερη από το να μάχεσαι μόνος.

14. Πώς επιβιώνει ο πληθυσμός τους πρώτους μήνες μετά την αλλαγή νομίσματος; Με το δελτίο;

Ναι. Η διανομή με δελτίο δεν χρειάζεται να πάρει την μορφή κουπονιών. Μπορεί να πάρει την μορφή κεφαλαιακών ελέγχων (που είναι ένα είδος δελτίου εισαγωγών, με το οποίο περιορίζεις την χρήση ανεπαρκούς σκληρού συναλλάγματος στις εισαγωγές εκείνες που είναι σημαντικές για την συνεχιζόμενη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας σου). Αλλά πάντως θα υπάρξει κάποιου είδους δελτίο καθώς ξαναφέρνεις σε ισορροπία τους λογαριασμούς τρεχουσών λογαριασμών. Από την άλλη και η Λιτότητα (TM) συνεπάγεται δελτίο. Απλά κάνει την διανομή με πιο πρόχειρο και ιδιότροπο τρόπο.

15. Το κράτος θα μπορούσε επίσης να ιδρύσει μια νέα τράπεζα υπό τον έλεγχο του δημοσίου συγχωνεύοντας το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, την Αγροτική και το Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων, να την "προικίσει" με την περιουία της ΚΕΔ, να την βάλει να δανειστεί από την ΕΚΤ με το (εξευτελιστικά χαμηλό) επιτόκιο που δανείζονται όλες οι εμπορικές τράπεζες και να δανείσει αυτά τα χρήματα μ' ένα +0,1% premium, διαδικασία πολύ κοντά (και πολύ πιο σίγουρη) με το τελεσίγραφο της κυβέρνησης προς την ΕΚΤ που περιγράφει ο Jake.

Ναι αυτός θα ήταν ένας τρόπος να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις που περιέγραψα στην αρχική επιστολή (συν ή πλην μερικές δευτερεύουσες λεπτμέρειες). Αλλά η ΕΚΤ θα πρέπει να αναπροεξοφλήσει τα Ελληνικά κρατικά ομόλογα χωρίς ουσιαστικά haircut προκειμένου να καταστεί μια τέτοια τράπεζα βιώσιμη. Το αν η ΕΚΤ αναπροεξοφλήσει τα Ελληνικά ομόλογα άμεσα ή μέσω τρίτου, μέσα από την ΤτΕ και την καθαρτική δύναμη του bid-ask spread μιας κατ' όνομα ιδιωτικής (αλλά στην πραγματικότητα υπό κρατικό έλεγχο) τράπεζας, είναι εξεχόντως αδιάφορο θέμα σε ότι αφορά το πραγματικό οικονομικό αντίχτυπο. Αλλά αν χρειάζεται κάτι τέτοιο για να σώσουν επαρκώς τα προσχήματα οι Αυστριακοί υποκριτές στην ΕΚΤ, τότε δεν πειράζει καθόλου