Προφητεία, μια δύσκολη δουλειά

Από το περιοδικό Foreign Affairs το 2000, για τους κινδύνους των επερχόμενων δεκαετιών φτηνού πετρελαίου, κωμικό ανάγνωσμα σήμερα:

Οι τιμές του πετρελαίου φλέρταραν πρόσφατα με τα 25-30 δολάρια το βαρέλι, τιμές που σχεδόν αγγίζουν εκείνες των πετρελαϊκών σοκ της δεκαετίας του 1970. Οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας συνοδεύτηκαν από την συνηθισμένη υστερία για μειούμενα αποθέματα και εν δυνάμει επικίνδυνες μεταφορές πλούτου, βάζοντας σε πειρασμό τους διαμορφωτές της πολιτικής να σκέφτονται τρόπους για την αντιμετώπιση μιας επερχόμενης πετρελαϊκής κρίσης. Αλλά αντίθετα από τα όσα λέγονται, το ενεργειακό πρόβλημα που απειλεί τις αρχές του 21ου αιώνα δεν είναι ούτε η εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου, ούτε οι ελλείψεις που σηματοδοτούν την αρχή του τέλους της εποχής του πετρελαίου. Αντίθετα, ο κίνδυνος είναι ακριβώς ο αντίθετος: οι μακροπρόθεσμες τάσεις δείχνουν προς ένα παρατεταμένο πλεόνασμα πετρελαίου και χαμηλές τιμές στις επόμενες δύο δεκαετίες

Σημειώνουν ακόμα οι αρθρογράφοι, λίγο πριν τα χώσουν σε όσους προέβλεπαν πως το πετρέλαιο θα έφτανε τα 100 δολάρια το 2000 (πέφτοντας μόλις 8 χρόνια έξω γνωρίζουμε σήμερα), πως:

...τα λαϊκά και τα ελίτ μέσα - από το Parade που αναρωτιώταν αν θα μπορούσε "να ξανασυμβεί;" μέχρι, ούτε λίγο ούτε πολύ το Scientific American, που διακήρυξε το "Τέλος του Φτηνού Πετρελαίου" - είναι γεμάτα με προβλέψεις καταστροφής σχετικά με την ενεργειακή ασφάλεια. Αλλά η σχολή "ο ουρανός πέφτει στα κεφάλια μας" πετρελαϊκών προγνώσεων πέφτει συστηματικά έξω εδώ και πάνω από μια γενιά. Στην δραματική της έκθεση που δημοσιεύτηκε το 1972, με τίτλο "Limits to Growth", η ομάδα επιφανών ειδικών γνωστή ως η λέσχη της Ρώμης έγραφε πως απέμεναν στο έδαφος μόλις 550 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και πως θα εξαντλούνταν μέχρι το 1990. Στην πραγματικότητα ο πλανήτης κατανάλωσε 600 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου μεταξύ του 1970 και του 1990, και σήμερα υπάρχουν πάνω από ένα τρισεκατομμύριο βαρέλια εξακριβωμένων αποθεμάτων (που μπορούν να αντληθούν σε σημερινές τιμές υπό τις σημερινές συνθήκες).

Το παραπάνω το παραθέτω τόσο επειδή είμαι κακεντρεχής, όσο και επειδή μου δίνει την ευκαιρία να αναφερθώ σε δύο σημαντικά πράγματα. Το εξαιρετικά σημαντικό άρθρο στο Scientific American, The End of Cheap Oil το 1998 δεν ήταν κάποια κινδυνολογία ασχέτων επαγγελματιών του δυσοίωνου, αλλά γεωλόγων με μακρά εμπειρία στην παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία. Και γίνεται κάπως επίκαιρο στις μέρες μας πάλι, καθώς η συγκεκριμένη σχολή σκέψης συνεχίζει να υιοθετείται από πολύ επίσημα πρόσωπα.

Το δεύτερο είναι η απόλυτα ανακριβής αναφορά στο Limits to Growth, μια έκθεση (του 1972 ιδίως, η τελευταία έκθεση είναι του 2004) η οποία έχει διαστρεβλωθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ίσως στον κόσμο, κυρίως από το τμήμα εκείνο της ακαδημαϊκής ανθρωπότητας που θεωρεί πως το άπειρο είναι κάτι το πραγματικό. Η ιστορία αυτής της συκοφάντησης, που περιλαμβάνει παραναγνώσεις (εσκεμμένες ή μη), ανεξέλεγκτα παπαγαλίσματα από ανθρώπους και έντυπα που θα όφειλαν να προσέχουν περισσότερο (και καθ ημάς), σε όλον τον κόσμο, και την δυναμική ενός λόγιου, ας πούμε, αστικού μύθου είναι εντυπωσιακή και καταγράφεται εδώ.

Τέτοιου είδους ευοίωνες προβλέψεις πάντως, ήταν αρκετά κοινές προ ολίγων ετών: Ιδιαίτερα την εποχή αμέσως πριν την Αμερικάνικη εισβολή στο Ιράκ, όταν το μετα-Σανταμικό φτηνό πετρέλαιο, πακέτο με τον απόλυτο Αμερικανικό έλεγχο των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής (και τα λοιπά συμπαρομαρτούντα) έμοιαζαν με κάποιου είδους Γη της Επαγγελίας για τους νεοσυντηρητικούς σχεδιαστές της πολιτικής Μπους. Από κοντά ο πολύς Μέρτοχ προέβλεπε την ίδια εποχή πως ο πόλεμος στο Ιράκ θα έφερνε το πετρέλαιο στα 20 δολάρια το βαρέλι και φυσικά υποστήριζε το δίδυμο Μπους-Μπλαιρ. Πιο πρόσφατα το 2006, κάποιοι προέβλεπαν το πετρέλαιο στα 20 δολάρια μέσα στο 2008.

Υπήρχαν βεβαίως και προβλέψεις που ήταν κοντά στην πραγματικότητα από το 1998 μάλιστα, αλλά σημειώνω πως γενικά οι προβλέψεις των "ειδικών αναλυτών" δεν είναι ακριβώς θεαματικά επιτυχημένες. Το Bloomberg έχει από το 2004 δημιουργήσει μια μόνιμη εβδομαδιαία έρευνα όπου ζητείται η γνώμη αναλυτών και χρηματιστών του κλάδου για το που θα έχει πάει η τιμή του πετρελαίου την επόμενη εβδομάδα. Τις τελευταίες 9 εβδομάδες το πάνελ αυτό των ειδικών προέβλεπε συνεχώς την πτώση της τιμής του πετρελαίου, και επιβεβαιώθηκε σε δύο μόνο περιπτώσεις. Το ωραίο όμως είναι το συνολικό ποσοστό επιτυχίας της έρευνας:

The oil survey has correctly predicted the direction of prices 51 percent of the time since its introduction in April 2004.

Το οποίο είναι περίπου το ποσοστό επιτυχίας που θα κατόρθωνε και ένα τετράχρονο παιδί με την βοήθεια ενός οιουδήποτε νομίσματος.

Τέλος μια τελευταία ενημέρωση από την Eurotrib για τις ιστορικές τάσεις των τιμών του πετρελαίου σε $$ και Ευρώ, και αποπληθωρισμένες, όπου φαίνεται πως οι παρούσες τιμές είναι υψηλότερες σε σταθερά δολάρια από κάθε άλλη εποχή συμπεριλαμβανομένης και της πετρελαϊκής κρίσης του 1970 - ενώ σε Ευρώ πλησιάζει τα ιστορικά εκείνα υψηλά (σε Μάρκα για σύγκριση) αλλά δεν τα έχει ακόμα ξεπεράσει.