Κόσοβο μέρος 1 - η διεθνής κυνότητα και το δίκαιο του ισχυρού

English persons, therefore, of humanitarian and reformist disposition constantly went out to the Balkan Peninsula to see who was in fact ill-treating whom, and, being by the very nature of their perfectionist faith unable to accept the horrid hypothesis that everybody was ill-treating everybody else, all came back with a pet Balkan people established in their hearts as suffering and innocent, eternally the massacree and never the massacrer.
Rebecca West, Black Lamb and Grey Falcon

Με κάποια καθυστέρηση, αλλά με μεγαλύτερη απόσταση και διαύγεια ας πούμε μερικά πράγματα για την αναγνώριση του Κοσόβου. Σε επόμενη ανάρτηση (όταν θα έχουν καταλήξει κάποια πράγματα) θα συζητήσουμε και για την Ελληνική στρατηγική απέναντι στα όσα συμβαίνουν στα Βαλκάνια σε σύνδεση με το εν εξελίξει "Μακεδονικό", το πώς συνδέεται με το θέμα του Κοσόβου και το ορατό μέλλον της περιοχής...

Έχοντας αποκτήσει το δεύτερο στην σειρά (μετά το Μαυροβούνιο) κράτος με στενή διασύνδεση πολιτικής-οργανωμένου εγκλήματος στην περιοχή μας (ας μη βάλω τα προϋπάρχοντα) - ας σημειώσουμε μερικά πράγματα για την υπόθεση. Κι ας αρχίσουμε ψύχραιμα.

Πρώτον, καλό θα ήταν για να μπορούμε να συνεννοηθούμε, όσοι δεν έχουν υπόψη την παλαιότερη και νεώτερη ιστορία του Κοσόβου, να ρίξουν μια ματιά σε αυτά τα υποδειγματικά (ΚΤΤΜΓ) για την αντικειμενικότητά τους συνοπτικά άρθρα για το θέμα: Kosovo 1189-1989 και Kosovo 1989-1999.

Δεύτερον να συνοψίσουμε τους λόγους για τους οποίους η ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου, με τον τρόπο που έγινε και την στιγμή που έγινε είναι εξαιρετικά προβληματική από όπου και να την πιάσει κανείς:

1. Η μονομερής, μη αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου, σε παραβίαση της απόφασης 1224 του ΣΑ του ΟΗΕ, αποτελεί παράνομη ενέργεια σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, που ξεκίνησε από απρόκλητη επίθεση εναντίον χώρας μέλους του ΟΗΕ το 1999, χωρίς την συγκατάθεσή του. Ανοίγει πεδίο δόξας λαμπρό για φάμπρικες μονομερών αναγνωρίσεων και εξευτελίζει ακόμα περισσότερο τον ΟΗΕ και κάθε έννοια διεθνούς δικαίου. Η προηγούμενη "διεθνής" εμπλοκή στο Κόσοβο χωρίς την συγκατάθεση του ΟΗΕ, διευκόλυνε την εξίσου παράνομη και αυθαίρετη εισβολή και κατοχή του Ιράκ, υπενθυμίζω - αυτή η ενέργεια ένας θεός ξέρει σε τι χαλασμό θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα.

2. Το προηγούμενο που δημιουργείται είναι το εξής: δίνεται κίνητρο στα μαχητικότερα στοιχεία μειονοτήτων ανά τον κόσμο να οξύνουν την αντιπαράθεσή τους με την χώρα στην οποία ανήκουν, και να προστρέξουν σε κάποιο "πακέτο" ισχυρών χωρών που θα τις αναγνωρίσουν. Αυτό εισάγει ένα στοιχείο γενικευμένης αστάθειας παγκοσμίως, μια και είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ (και το ΝΑΤΟ ως εργαλείο εξωτερικής τους πολιτικής) είναι διατεθειμένες να αναγνωρίσουν κράτη, ανεξάρτητα από τον ΟΗΕ και ανεξάρτητα από διαπραγματεύσεις, ανάλογα με τα συμφέροντά τους - και ανάλογα θα πράξουν το δίχως άλλο η Κίνα και η Ρωσία σύντομα με τους δικούς τους πελάτες.

Η διαδικασία αυτή δημιουργεί το προηγούμενο το οποίο θα επικαλεσθούν δεκάδες αποσχιστικά κινήματα στον πλανήτη και θα οδηγήσει όσα από αυτά μπορούν να εξασφαλίσουν την εύνοια κάποιας υπερδύναμης, στον ένοπλο (σημειώνω ότι η δράση του KLA δεν ήταν τόσο ειρηνική, είναι ένοχο και για επιθέσεις εναντίον αμάχων και για επιθέσεις εναντίον πολιτικών του αντιπάλων). Ήδη η λίστα των αντιδράσεων (δικαίων και αδίκων) είναι μακρά, και φτάνει από την Βοσνία και τον Καύκασο μέχρι την Σρι Λάνκα και το Κεμπέκ.

3. Από τούδε και στο εξής κάθε μειονότητα (ειδικά αν είναι πλειοψηφούσα σε κάποια εδαφική περιοχή) θα έχει έναν επιπρόσθετο λόγο να αντιμετωπίζεται ως εν δυνάμει κίνδυνος αποσταθεροποίησης από όλα τα κράτη. Προφανώς αυτό θα δημιουργήσει εντάσεις και εκεί που δεν υπάρχουν.

4. Η αποσταθεροποίηση των Βαλκανίων ειδικά (αλλά και του Καυκάσου π.χ.) είναι προ των πυλών. Αυτό δεν σημαίνει ότι επίκειται πόλεμος, αλλά ότι έχει μπει ένα φιτίλι που θα απειλεί με θερμές εξελίξεις ανά πάσα στιγμή στην παραμικρή αλλαγή του διεθνούς ή του περιφερειακού κλίματος. Προφανώς θα επηρεάσει αυτό κάποια στιγμή την Βοσνία, προφανώς θα επηρεάσει κάποια στιγμή το Τέτοβο (με την βοήθεια άλλων εξελίξεων) και ένας θεός βοηθός για τι άλλο μπορεί να συμβεί. Οι μάγκες που μιλάνε για το αναπόφευκτο της γρήγορης ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου, συνήθως μένουν σε χώρες όπου αν γίνει καμιά στραβή, το μόνο που θα επηρεαστεί στην ζωή τους (αν δεν παρα-αγριέψουν οι Ρώσοι) είναι η θεματολογία των εφημερίδων που θα διαβάζουν. Εμείς έχουμε μια κάπως στενότερη εμπλοκή και είναι (σε κάποια ημι-επισφαλή έστω απόσταση) το δικό μας (ή των παιδιών μας) το τετράγωνο που θα καίγεται.

Σημειώνω εδώ πως έχουν μπει τα θεμέλια για την ντε φάκτο ύπαρξη εδώ παραπάνω, δύο κρατών που δεν θα είναι αναγνωρισμένα επίσημα: του Κοσόβου και του Β. Κοσόβου (Μιτροβίτσα). Προφανώς θα υπάρξουν μετακινήσεις κυρίως μη-Αλβανών προς τον Βορρά και επιστροφή Σέρβων Κοσοβάρων προσφύγων από την Σερβία στο Β. Κόσοβο κοκ. Μύλος. Σε περίπτωση που γίνει κάποιο αιματηρό επεισόδιο εις βάρος μη-Αλβανού στο Κόσοβο, κανένας δεν μπορεί να διασφαλίσει πως τα πράγματα θα εξαντληθούν σε συμβολικές διαδηλώσεις. Αν ο Τάντιτς μάλιστα δεν κρατήσει κάποια σκληρή γραμμή στο θέμα, σε επόμενη φάση τα ηνία θα αναλάβει ο Νίκολιτς (ή μια συμμαχία που θα τον περιλαμβάνει), ο οποίος ηγείται ενός σκληρού ακροδεξιού κόμματος (ομόσταβλου του Ελληνικού Μετώπου και του Λεπέν για να καταλάβετε) και ο οποίος υποψιάζομαι πως δεν έχει σε τίποτα να αμολήσει π.χ. παραστρατιωτικούς στο Κόσοβο (μπορεί να το κάνει σε μικρότερη κλίμακα και χωρίς να γίνει κυβέρνηση) προκαλώντας την αντίδραση των αντίστοιχων μηχανισμών στον τέως-UCK κοκ με την KFOR και τους αστυνομικούς της ΕΕ στην μέση και καλά ξεμπερδέματα.

6. Το Κόσοβο έγινε ανεξάρτητο μετά από ένοπλο αγώνα (με δίκαια εν πολλοίς παράπονα) που υποστηρίχθηκε από εξωγενείς παράγοντες, για δικούς τους λόγους. Η τοπική Αλβανική πλειοψηφία - μειοψηφία μέσα στο κράτος της Γιουγκοσλαβίας και της διαδόχου του Σερβίας, πήρε τα όπλα και κατέκτησε μέσω της υποστήριξης τρίτων την ανεξαρτησία της, μέσα σε ένα ενιαίο κράτος του οποίου αποτελούσε (καλώς ή κακώς) τμήμα από το 1918. Η περιοχή είναι αντικείμενο διεκδίκησης αντίπαλων εθνικισμών εδώ και έναν αιώνα. Το ένα ηθικό δίδαγμα της όλης αυτής περιπέτειας είναι πως κάθε ριζοσπαστική ομάδα μέσα σε μειονότητα που έχει κάποιο μείζον (ή και όχι τόσο μείζον) πρόβλημα από τούδε και στο εξής, έχει αντικίνητρο να προσπαθήσει να λύσει ειρηνικά τα ζητήματά της. Το άλλο είναι πως το ποια μειονότητα έχει νόμιμο παράπονο ορίζεται από το ΝΑΤΟ και μόνον.

Είναι πρακτικά αναμφισβήτητο πως η Αλβανική μειονότητα του Κοσόβου θα μπορούσε να είχε ήδη εκτεταμένη αυτονομία αν συνέβαινε κάτι από τα εξής δύο: η "διεθνής κοινότητα" ενδιαφερόταν να συνομιλήσει με τον μακαρίτη τον Ρουγκόβα και η Αλβανική μειονότητα του Κοσόβου ενδιαφερόταν να ρίξει τον Μιλόσεβιτς με σοβαρά ανταλλάγματα αυτονομίας και αυτοδιάθεσης. Αντ' αυτού, στην συμφωνία του Ντέιτον δεν υπήρχε η παραμικρή νύξη για το Κόσοβο και στις εκλογές του 1992 (και σε όλες τις εκλογές την δεκαετία του 90), οι Αλβανοί Κοσοβάροι απείχαν από τις Γιουγκοσλαβικές προεδρικές εκλογές, παρότι η ψήφος του θα αναδείκνυε πέρα από κάθε δυνατότητα νοθείας νικητή τον αντίπαλο του Μιλόσεβιτς, Μίλαν Πάνιτς, ο οποίος ήταν έτοιμος να αποκαταστήσει την αυτονομία στην περιοχή, αλλά τον οποίον αρνήθηκαν να υποστηρίξουν οι Αλβανοί Κοσοβάροι. Την αιτία την κατέγραφαν οι ΝΥ Times, σε άρθρο τους εκείνη την εποχή:

The Milosevic campaign was boosted by the decision of ethnic Albanians in the Serbian region of Kosovo to boycott today's balloting. The Albanians fear and despise Mr. Milosevic, but their leaders have refused to back Mr. Panic because he refuses to consider granting independence to Kosovo.

Η ηγεσία των Αλβανών του Κοσόβου υποκινήθηκε από αλυτρωτισμό και προτίμησε την καταπίεση του Μιλόσεβιτς από την αυτονομία του Πάνιτς, επειδή το δεύτερο ενδεχόμενο θα δυσχέραινε την ανεξαρτητοποίησή της επαρχίας.

7. Δεν γίνονται όμως ομελέτες χωρίς να σπάσουν αυγά: Στην πραγματικότητα το ΝΑΤΟ προΐσταται μιας αποτελεσματικής εθνοκάθαρσης. ~200.000 είναι οι εκτοπισμένοι Σέρβοι και Ρομά Κοσοβάροι. Και επί της ουσίας δεν υπάρχει ορατή προοπτική επανεγκατάτασής τους στα πάτρια, όπως έδειξαν οι στημένες αιματηρές ταραχές του 2004. Το ερώτημα είναι αν η "Διεθνής Κοινότητα" (παρωνύμιο του ΝΑΤΟ στην περίπτωσή μας - με την σειρά του παρωνύμιο των ΗΠΑ και δύο τριών άλλων χωρών) θεωρεί ότι το πολυεθνικό Κόσοβο εν ονόματι του οποίου επενέβη στην περιοχή (και μέχρι την επέμβαση του ΝΑΤΟ σημειώνω, οι δολοφονίες αμάχων ήταν υπαρκτές μεν, σε επίπεδα τυπικά για μεσαίας ένταση ανταρτική δράση ανά τον κόσμο δε - και αφορούσαν και τις δύο πλευρές) θα δημιουργηθεί με την μετανάστευση στο Κόσοβο π.χ. Αφγανών, καθώς οι μη-αλβανικές ιθαγενείς ομάδες την έχουν κάνει για λόγους αυτοσυντήρησης..
Επίσης κυκλοφορεί μια σπλάτερ φήμη σχετικά με τον ανθρωπισμό των δικαιωμένων.

8. Στο γενικότερο θέμα του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεσή τους, σημειώνω πως α. αυτοδιάθεση δεν σημαίνει ανεξαρτησία αναγκαστικά β. πως υπάρχουν πολλές μειονότητες στην περιοχή μας που είναι τοπικά πλειοψηφούσες, που δεν θα έλεγαν όχι σε απόσχιση και που αν τις βάλουμε κάτω θα πρέπει να βάλουμε τα χακί γ. αν εννοούμε τα περί πολυπολιτισμικών κρατών, αυτά δεν δημιουργούνται με την φράκταλ "ανεξαρτητοποίηση" επί μέρους τοπικών μειονοτήτων, διότι δεν υπάρχουν μετά πολλοί πολιτισμοί για να συνθέσουν την πολυπολιτισμικότητα και δ. ΟΚ, τότε να δοθεί το δικαίωμα αυτοδιάθεσης στους Σέρβους της περιοχής της Μιτροβίτσα. Η παλιά καλή ιδέα του Ελσίνκι να κρατήσουμε τα σύνορα στην Ευρώπη όπως είναι και να διασφαλίσουμε τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα των μειονοτήτων εξακολουθεί να είναι σοφή - τουλάχιστον οι αλλαγές συνόρων καλό είναι να είναι συναινετικές. Και υπήρχε τρόπος για να γίνει αυτό - η διχοτόμηση του Κοσόβου. Αλλά αυτό για κάποιο λόγο δεν το ήθελε το ΝΑΤΟ.... Αναρωτιέμαι επίσης για το είδος της ανεξαρτησίας που έχουν κράτη του ενός ή δύο εκατομμυρίων κατοίκων με διαλυμένες οικονομίες. Δηλαδή θα ακολουθούν ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, ή θα έχουν τον μόνο λόγο σχετικά με την διάθεση των πόρων τους;

9. Σημειώνω πάντως πως δεν θεωρώ πως μακροπρόθεσμα θα ήταν δυνατόν να παραμείνει ολόκληρο το Κόσοβο στην Σερβία - δεν θα το ήθελε καν η Σερβία. Η παραμονή ~2 εκατομμυρίων Αλβανών ως μειονότητα ίση περίπου με το 1/5 τουλάχιστον του συνολικού πληθυσμού της Σερβίας (και με δημογραφικό πλεονέκτημα στην Αλβανική πλευρά) θα οδηγούσε είτε σε ένα καθεστώς γενικευμένου απαρτχάιντ εναντίον των Αλβανών, ή (το μακράν πιθανότερο) σε ένα ντε φάκτο διεθνικό κράτος αλά [εισάγεται παράμετρο προσδιορισμού εδώ] Μακεδονία (που μάλλον δεν θα ήθελαν οι Σέρβοι) . Δίλημμα ανάλογο με εκείνο που έχει να αντιμετωπίσει και το Ισραήλ. Αυτό πέρα από την ανάληψη όλων των βαρών για την οικονομική ανάπτυξη του Κοσόβου. Για να μην λέμε και ανοησίες δηλαδή. Το ζήτημα είναι η διαδικασία και το τάιμινγκ, όχι η τελική έκβαση που ήταν προδιαγεγραμμένη από πριν το 1999 κατά την ταπεινή μου γνώμη.