Πόσα παίρνει ο άνεμος;

Η εικόνα, από την Καθημερινή

Ακούγοντας για τον ξεσηκωμό των κατοίκων της Σερίφου εναντίον του σχεδιαζόμενου εκεί αιολικού πάρκου, ομολογώ πως ψιλοστράβωσα: άλλη μια, σκέφτηκα, περίπτωση τοπικιστικής αντίδρασης στο δημόσιο συμφέρον, υποκινούμενη κύριος οίδε από ποια συμφέροντα. Δηλαδή αν είμαστε και εναντίον των ήπιων μορφών ενέργειας, τι στο διάλο, θα πρέπει να απαρνηθούμε την χρήση ηλεκτρικών συσκευών ολωσδιόλου και να επιστρέψουμε στα δέντρα... Μια φορά πάει να γίνει κάτι σωστό και αμέσως να μην το αφήσουν να προχωρήσει...

Ομολογώ πως έκανα λάθος. Διαβάζοντας από εδώ και από εκεί σχετικά με το θέμα οδηγήθηκα στο συμπέρασμα πως πρόκειται για μια ακόμα κλασσική Ελληνική Αρπαχτή εις βάρος του περιβάλλοντος. Η δουλειά είναι τόσο εξοργιστικά στημένη, που σκέφτεται κανείς μην έχει σχεδιαστεί από ανθρώπους που θέλουν να δυσφημίσουν τις ήπιες μορφές ενέργειας.

Η κυριακάτικη Αυγή περιέχει άρθρο του Σταύρου Λιβαδά,¨μηχανολόγου, ο οποίος ξεκινάει αναπτύσσοντας τους λόγους για τους οποίους είχε παρόμοιες επιφυλάξεις με τις δικές μου αρχικά (και ακτινογραφεί στην πορεία ένα κομμάτι της κοινωνιοπαθολογίας του νεοέλληνα):

Συνήθως, πίσω από παρόμοιες αντιδράσεις περισσεύει η υποκρισία, κυριαρχούν ατομιστικές αντιλήψεις, κρύβονται ατομικές ιδιοτέλειες, το προσωπικό συμφέρον μπαίνει πάνω από το δημόσιο. Ο πρώην "αυθαίρετος οικιστής", αφού βολέψει παντοιοτρόπως εαυτόν και την ιδιοκτησία του, στη συνέχεια γίνεται θεματοφύλακας του νόμου και προστάτης του περιβάλλοντος. Τα κακώς εννοούμενα συμφέροντα του βιαίως μεταταγέντος στον τριτογενή τομέα και ταχέως εκπαιδευθέντος στο τουριστικό επάγγελμα πρώην αγρότη, κτηνοτρόφου, ψαρά ή, εν προκειμένω, εργάτη των μεταλλείων της Σερίφου, που λειτουργούσαν. Ο φόβος μπροστά στο καινούριο, ακόμα και για τις μικρότερες μεταρρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας και διαχείρισης των δημοσίων πραγμάτων, όταν αυτές επηρεάζουν τον τρόπο ένταξης του καθενός στα δημόσια πράγματα, όταν επιβάλλουν το ξεβόλεμα ή απαιτούν μια μικροθυσία από τον καθένα μας, έστω κι αν είναι προφανές πως συντελούν υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Είτε πρόκειται για τον αποδέκτη των σκουπιδιών μας, τον περιορισμό στην ασύδοτη κυκλοφορία των αυτοκινήτων ή τον τόπο εγκατάστασης των μονάδων παροχής εξωνοσοκομειακής περίθαλψης σε ψυχικά πάσχοντες ή εξαρτημένους.

Η απλή ανάγνωση όμως της πρότασης για την Σέριφο, τον έπεισε ότι εδώ το θέμα ήταν άλλο, πολύ μεγαλύτερο (παραθέτω εκτεταμένα αποσπάσματα γιατί είναι ίσως η πληρέστερη παρουσίαση του θέματος που έχω δει στον τύπο):

Αν και σε πρώτη ανάγνωση το όλο σχέδιο παραπέμπει στην παροιμία "είπαν της γριας να χέσει κι αυτή ξεκωλώθηκε", εντούτοις αυτό αφορά μόνο στα εξωτερικά χαρακτηριστικά της πρότασης, καθότι τόσο το περιεχόμενό της όσο και οι επιπτώσεις από την τυχόν εφαρμογή της προοιωνίζονται πολύ σοβαρότερες καταστάσεις για το νησί και τους κατοίκους του, που δεν επιτρέπουν ούτε την ελάχιστη χιουμοριστική ή σκωπτική περί το γεγονός διάθεση.
Το σχέδιο δημιουργίας αιολικού πάρκου στη Σέριφο, που προωθήθηκε ερήμην της βούλησης των κατοίκων, στα μουλωχτά, προβλέπει την εγκατάσταση 87 ανεμογεννητριών στο νησί (όταν το υπό ψήφιση νέο εθνικό χωροταξικό σχέδιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα επέτρεπε την εγκατάσταση το πολύ 30) και τη διασύνδεσή τους με υπόγειο καλώδιο με το ηλεκτρικό δίκτυο της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ισχύς της κάθε μιας ανεμογεννήτριας 3ΜW, η μέγιστη, σήμερα, τεχνολογικά δυνατή. Συνολική ηλεκτρική ισχύς της εγκατάστασης 261 MW, όταν ολόκληρη η Σέριφος στην αιχμή της τουριστικής περιόδου, τον Αύγουστο, χρειάζεται ισχύ λιγότερη από 3 MW. Κάθε ανεμογεννήτρια θα 'χει ιστό ύψους 110 μέτρων και έλικα διαμέτρου 90 μέτρων. Συνολικό μπόι κάθε γεννήτριας 160 μέτρα, ύψος συγκρίσιμο μ' αυτό των βουνών όπου πρόκειται να εγκατασταθούν, όσο ένας ουρανοξύστης 45 και πλέον ορόφων, όταν οι ισχύοντες σήμερα στο νησί όροι δόμησης επιτρέπουν μέγιστο ύψος (του όποιου) κτίσματος τα 7,5 μέτρα. Σαρανταπέντε χιλιόμετρα θα 'ναι το συνολικό μήκος της συστοιχίας των ανεμομύλων που θα απλωθούν σε όλες τις "ευάερες" αλλά και περίβλεπτες βουνοκορφές του μεγαλύτερου μέρους της Σερίφου, σαν μια αλυσίδα με γιγάντιους κρίκους και ατέλειωτο μήκος, για να κρατά, ίσως, στα σίγουρα, δέσμιους και πειθαρχημένους, νησί και κατοίκους, στην υπηρεσία των συμφερόντων του κ. Μυτιληναίου. Ανυπολόγιστες οι επιπτώσεις στην πανίδα της περιοχής ή στα διερχόμενα αποδημητικά πτηνά, απρόβλεπτες οι συνέπειες στην υγεία των κατοίκων εξαιτίας του διαρκούς θορύβου από την περιστροφή των ελίκων, εφιαλτική η εικόνα από την οπτική ρύπανση, μικρό δείγμα της οποίας μπορείτε να αντιληφθείτε από την παρατιθέμενη εικόνα [η ίδια που παρατίθεται στην κορυφή της καταχώρισης αυτής] , η οποία ναι μεν είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας στον υπολογιστή, ανταποκρίνεται όμως επακριβώς στην πραγματικότητα που θα διαμορφωθεί, ως προς τις θέσεις εγκατάστασης των ανεμογεννητριών και τις αναλογίες των μεγεθών.
Όλα γιγάντια, εκτός κάθε μέτρου και κλίμακας: ο αριθμός των ανεμογεννητριών, τα γεωμετρικά τους μεγέθη, η ισχύς του πάρκου, η προσβολή του περιβάλλοντος, το θράσος, η ανομία, η επιχειρούμενη αρπαχτή.

Σημειώνω πως η εγκατάσταση "δεν θα τροφοδοτεί τη Σέριφο [!] αλλά την περιοχή της Αττικής" και όλα αυτά ενώ "η Σέριφος έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους νησί και το φυσικό της περιβάλλον προστατεύεται με πολύ αυστηρούς όρους δόμησης. Μεγάλο της τμήμα ταυτόχρονα ανήκει στο δίκτυο Νatura 2000'... Όταν δε λέμε "στα μουλωχτά" εννοούμε μουλωχτά:

"...ξαφνικά στις 22 Μαρτίου δημοσιεύτηκε στην "Εστία" ανακοίνωση της εταιρείας "Μυτιληναίος Αιολική" που καλεί όσους έχουν έννομο συμφέρον να εκφράσουν εντός 15νθημέρου τη διαφωνία τους στα σχέδια εγκατάστασης ανεμογεννητριών στό νησί, σε έκταση 4.000 στρεμμάτων. Στη Σέριφο το νέο έφτασε εντελώς τυχαία και με καθυστέρηση κι αυτομάτως άρχισε η συλλογή υπογραφών..."

Αριστούργημα: νομότυπα δημοσιεύεται στον Αθηναϊκό τύπο η ανακοίνωση (στην απογευματινή εφημερίδα με μια από τις μικρότερες κυκλοφορίες), κανένας υπουργός, περιφερειάρχης ή άλλου είδους σατράπης δεν έχει μπει στον κόπο να ειδοποιήσει καν τις αρχές του νησιού, και δίνεται προθεσμία... 15 ημερών για τυχόν διαφωνίες. Όποιος έχει διαβάσει το Hitchhikers Guide to the Galaxy, θα θυμάται το περιστατικό με την κατεδάφιση της Γης από τους Βόγκον, οι οποίοι στην αντίρρηση ότι δεν έχει ενημερωθεί κανένας για αυτήν, απάντησαν ότι υπάρχει ανακοίνωση σε πίνακα ανακοινώσεων στο δεύτερο υπόγειο ενός κτηρίου σε έναν πλανήτη του Σείριου (ή κάτι τέτοιο) και πως όφειλαν να το γνωρίζουν, αφού έχουν περάσει άλλωστε και οι προθεσμίες για ενστάσεις. Εδώ πρόκειται για το Hitchhikers Guide to Arpahti in Greece, έργο ωμού ρεαλισμού πολύ πιο ευφάνταστο και πολύ πιο εξωτικό από οιαδήποτε ιστορία επιστημονικής φαντασίας...

Διότι, όπως καταλήγει το κείμενο του Λιβαδά πρόκειται για έξοχο δείγμα της αρχαίας νεοελληνικής τέχνης της αρπαχτής, σε νέα "οικολογικά ευαίσθητα" πλαίσια:

Η ενεργειακή κρίση, ο επαπειλούμενος οικολογικός όλεθρος και οι αυστηρές αποφάσεις της Ε.Ε., για τη γρήγορη (και σε σεβαστά ποσοστά ως προς το συνολικό ενεργειακό προφίλ της κάθε χώρας) ένταξη των ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών επέβαλαν πρόσφατα και στη χώρα μας τη λήψη σχετικών μέτρων. Έτσι μόλις το περασμένο καλοκαίρι θεσπίστηκε ο βασικός νόμος για την παροχή κινήτρων και την ενθάρρυνση των ιδιωτικών, πλέον --λόγω απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας--επενδύσεων, με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Όμως η προσαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας, οι σχετικές αποφάσεις και ρυθμίσεις, ως προς το περιεχόμενο και το "τάιμινγκ" θέσπισης και εφαρμογής τους, έγιναν με όλες τις δοκιμασμένες προδιαγραφές, αντίστοιχων πετυχημένων, κατά το παρελθόν, κρατικά προστατευομένων, αν όχι οργανωμένων, επιχειρήσεων αρπαχτής στον τόπο μας.
Μέσα από ένα πολυδαίδαλο, ασαφές και διαρκώς μεταβαλλόμενο θεσμικό πλαίσιο, προσπελάσιμο μόνον στους μεμυημένους και συνήθεις διαπλεκομένους, μοιράσθηκαν οι πλέον οικονομικά ενδιαφέρουσες "άδειες" εγκατάστασης αιολικών πάρκων. Παρασχέθηκαν αυτές οι άδειες χωρίς κεντρικό σχεδιασμό, με ελάχιστες και πολύ ελαστικές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και ερήμην της γνώμης των τοπικών κοινωνιών, στις περιοχές εγκατάστασής τους. Δόθηκαν τόσες πολλές σε αριθμό και τόσο γιγαντίων μεγεθών άδειες, που ήδη υπερκάλυψαν στα "χαρτιά" το σχετικό ευρωπαϊκό μας πλάνο. Ανάλογα μ' αυτό της Σερίφου, εκτός κάθε κλίμακας και μέτρου και χωρίς τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις του καθυστερούμενου ρυθμιστικού νόμου, αιολικά πάρκα, προετοιμάζονται στη Χίο, τη Μυτιλήνη, και απανταχού των ορέων της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Αφού λοιπόν ικανοποιήθηκαν όλοι οι ενδιαφερόμενοι "μεγάλοι παίκτες" --κατά τη σχετική ορολογία-- των ενεργειακών μας πραγμάτων εν οις και ο επίδοξος ανεμοθάφτης της Σερίφου, ακολούθησε ασθμαίνουσα η πολιτεία με το προς ψήφιση νέο "χωροταξικό σχέδιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας", για να νομιμοποιήσει τα τετελεσμένα και να ρυθμίσει τις ... λεπτομέρειες.

Είναι προφανές ότι η χώρα μας, κάθε χώρα, οφείλει να επενδύσει στην αιολική και στις άλλες ήπιες μορφές ενέργειας. Είναι όμως ακόμα σαφέστερο ότι για να γίνει αυτό χρειάζεται διάλογος, μέτρο και σύνεση, καθώς και κάποιος βασικός σχεδιασμός, που θα κοιτάει πέρα από τα οικονομικά οφέλη των διαπεπελεγμένων στροβιλοφόρων. Χρειάζονται επίσης έργα μικρής κλίμακας και μεγαλύτερης, μια ριζική αναθεώρηση των ενεργειακών μας συνηθειών και προτεραιοτήτων και μια αλλαγή της όλης αντίληψης για την ενέργεια - δηλαδή της όλης αντίληψής μας για την οικονομική ζωή. Είναι επίσης σαφές - και το έργο αυτό κάνει προφανέστερο - ότι η ιδιωτικοποίηση του ενεργειακού τομέα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι αποτελεί την κοινωνικά πιο συμφέρουσα στρατηγική για την απαιτούμενη αυτή αλλαγή: παρά τις θεολογικού τύπου εμμονές, η μεγιστοποίηση του εταιρικού κέρδους (του de facto ενεργειακού ολιγοπωλίου στην ΕΕ) καθόλου δεν οδηγεί στην κοινωνικά βέλτιστη αντιμετώπιση του νέου ενεργειακού τοπίου στην εποχή της κλιματικής αλλαγής και του peak oil.