Παιδεία ξανά: Μπολιβάρ, πεπαιδευμένος σαν Έλληνας
Με αφορμή την θριαμβευτική νίκη του Ούγο Τσάβες πριν από λίγες ημέρες:
Διαβάζοντας αυτήν εδώ την συνέντευξη του πρυτάνεως του Universidad Bolivariana de Venezuela (UBV), μεταφέρθηκα από το Καράκας στην Αθήνα, καθώς κάποια από τα πράγματα που έλεγε ο σ. πρύτανης, κάτι μου θύμιζαν έμμεσα, αμυδρά, από το ημέτερο παρελθόν (παραφράζω και συνοψίζω μερικώς, από μια κάκιστη μετάφραση):
Και αυτό δεν αφορά μόνον τις θετικές επιστήμες και τις τεχνολογικές σχολές. Ακόμα και στις ανθρωπιστικές επιστήμες η καινοτομία είναι κάτι το σπάνιο και η πρωτοπορία σε παγκόσμιο επίπεδο σχεδόν ανύπαρκτη. Παρότι υπάρχει σχετική έρευνα και παρότι παράγεται επιστημονικό έργο, ο Περσεύς π.χ. δεν δημιουργήθηκε στην Ελλάδα (όπως προφανώς θα μπορούσε και θα όφειλε να γίνει) και η Αθήνα δεν είναι παγκόσμιο επιστημονικό κέντρο ούτε καν την Κλασσικής Αρχαιολογίας (παρά μόνο ως αντικείμενο).
Μιλάμε για μια χώρα όπου δημόσιος και ιδιωτικός τομέας είναι ουραγοί στην Ευρώπη σε δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία - και όπου η ανεργία ανάμεσα στους νέους πτυχιούχους φτάνει το 20%. Όπως σημειώνει ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης:
Σε αυτήν την χώρα, λοιπόν, η συζήτηση για την "κρίση των πανεπιστημίων" είναι εκτός θέματος. Δεν θυμάμαι ποιος το είπε, αλλά "δεν υπάρχει κρίση της παιδείας, οικονομική και κοινωνική κρίση υπάρχει που εκδηλώνεται στην παιδεία"... Η κρίση που όλοι κατακεραυνώνουν ορίζεται ηθικολογικά και με βάση πρότυπα χωρών που μπορούν και θέλουν να αξιοποιήσουν ειδικευμένο προσωπικό - γιατί αυτό αντιστοιχεί στις παραγωγικές τους δυνατότητες και συμπεριφορές και στο κοινωνικό τους μοντέλο. Στην Ελλάδα της ανεργίας των νέων γιατρών, π.χ., υπάρχουν κενά στα δημόσια νοσοκομεία τα οποία δεν αναπληρώνονται και είναι της τάξης των 3,5 με 5 χιλιάδων (!) γιατρών - τουλάχιστον για να φτάσουν οι γιατροί να εργάζονται σε ωράρια που ικανοποιούν την Ευρωπαϊκή οδηγία περί ανώτατου χρόνου εργασίας...
Ως προς το "επαγγελματικό" κομμάτι της ανώτατης παιδείας λοιπόν, κρίση στα πανεπιστήμια, που να ξεκινά δηλαδή από αυτά, δεν υφίσταται. Πιθανόν να υπάρχει κρίση δυσλειτουργίας και κρίση στόχων (που ουδέποτε όμως δεν έχουν διατυπωθεί). Η οικονομία μας έχει την ανώτατη παιδεία που της ταιριάζει: μαζική υπερπαραγωγή υποψήφιων χαμηλόμισθων ειδικευμένων εργαζομένων. Αν και δεν είναι μόνο οικονομική η αποστολή της Ανώτατης Παιδείας, η οικονομική και η κοινωνική πραγματικότητα (και οι κοινωνικές αντιλήψεις και προσδοκίες από τα ΑΕΙ, βεβαίως) στην χώρα προφανώς και την επικαθορίζουν. Η ιδέα ότι η Ανώτατη Παιδεία θα αποτελέσει μοχλό αναδιάρθρωσης της Ελληνικής οικονομίας δια της βελτίωσής της, είναι βέβαια θεμιτή, αλλά γεννά άλλα ερωτήματα: αναδιάρθρωση προς ποια κατεύθυνση; Πώς συνδέονται οι εκάστοτε μεταρρυθμίσεις με αυτόν τον στόχο (αν υπάρχει); Πού έχει συμβεί αυτό το πράγμα;
Ως προς το καθαρά "γνωστικό" κομμάτι, την επάρκεια των γνώσεων των Ελλήνων αποφοίτων, δεν ξέρω να σας πω, γιατί δεν έχω δει στοιχεία που να συγκρίνουν τις γνώσεις π.χ. του μέσου απόφοιτου Ελληνικού Πανεπιστημίου στον κλάδο του με εκείνες των αντιστοίχων τους στην ΕΕ π.χ. Ούτε συγκριτικό πίνακα με τον αριθμό των διδασκόντων ΑΕΙ σε χώρες της Δύσης με βάση την χώρα στην οποία έχουν φοιτήσει. Οι συζητήσεις για την ανεπάρκεια των Ελλήνων αποφοίτων γίνονται σχεδόν πάντα ερήμην τέτοιων στοιχείων - όπως άλλωστε και οι αντίστοιχες για την επάρκεια των Ελλήνων πανεπιστημιακών (που συνήθως αναφέρονται σε όλους συλλήβδην τους πανεπιστημιακούς, ανεξάρτητα από σχολή και αντικείμενο). Πάντως υποψιάζομαι ότι ενδέχεται να είναι συνάρτηση των γνώσεων που έχει ο απόφοιτος λυκείου μπαίνοντας στο Πανεπιστήμιο - που μας πάει στα προηγούμενα επίπεδα της παιδείας μας και στο τι θέλουμε συνολικά από την δημόσια παιδεία...
Τελικά, καθώς πρόκειται να αναθερμανθεί το μέτωπο της παιδείας όπως φαίνεται, θα ήθελα να θέσω τα εξής ερωτήματα προς τους μεταρρυθμιστές: ποιος είναι ο σκοπός της μεταρρύθμισης (μέσα στο και μετά το Πανεπιστήμιο); Ποιο είναι το όραμα του πανεπιστημίου που η μεταρρύθμιση εξυπηρετεί; Πώς εντάσσονται τα επιμέρους στοιχεία της στο όραμα αυτό; Τι πρόκειται να επηρεάσει και τι να αφήσει ως έχει η μεταρρύθμιση; Ποιο είναι το συνολικότερο σχέδιο στο οποίο είναι ενταγμένη; Ανάλογα, ελπίζω εκείνοι που απορρίπτουν την μεταρρύθμιση Γιαννάκου-Βερεμή, να έχουν κάτι να προτείνουν επ' αυτών - ιδιαίτερα σε ότι αφορά την στρατηγική και το όραμα, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο, για το πανεπιστήμιο και την παιδεία συνολικά.
Αυτά σαν προσπάθεια επανεκκίνησης της σχετικής συζήτησης...
Διαβάζοντας αυτήν εδώ την συνέντευξη του πρυτάνεως του Universidad Bolivariana de Venezuela (UBV), μεταφέρθηκα από το Καράκας στην Αθήνα, καθώς κάποια από τα πράγματα που έλεγε ο σ. πρύτανης, κάτι μου θύμιζαν έμμεσα, αμυδρά, από το ημέτερο παρελθόν (παραφράζω και συνοψίζω μερικώς, από μια κάκιστη μετάφραση):
"Η εκπαίδευση έχει πάντα έναν ρόλο που σχετίζεται με τον παραγωγικό μηχανισμό και το μοντέλο της κοινωνίας που υπάρχει...
Οι ΗΠΑ σαν el gran capital έπαιξαν τον ρόλο [της μητρόπολης] για μας. Η εκπαίδευση που αναπτύσσεται σε μια χώρα στην θέση αυτή [εξάρτηση] είναι φυσικά εξαρτημένη. Στην περίπτωσή μας, οδήγησε στην ανάπτυξη μιας παιδείας που προσανατολίζονταν προς την διοίκηση και όχι προς την δημιουργία ή την κατασκευή. Η διοίκηση αυτή ήταν μάλλον προσανατολισμένη προς τις υπηρεσίες και όχι στην τεχνολογία - ούτε καν στην γεωργία και την παραγωγή τροφίμων. Γενικά δημιουργήθηκαν μαθήματα για διοικητικούς που θα διαχειρίζονταν και θα κατανάλωναν τεχνολογία μάλλον, παρά θα την παρήγαγαν. Αυτό μπορεί να το δει κανείς στα προγράμματα σπουδών. Ως παράδειγμα εδώ, σήμερα, υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια που διδάσκουν μηχανολογία (industrial engineering) και που μέχρι το έβδομο εξάμηνο δεν έχουν δει τουρμπίνα: δεν την έχουν οπλίσει, δεν την έχουν καν δει! Αυτό που κάνουν είναι να ακολουθούν την τελετουργία παραγωγής μηχανικών. Αυτό το μοντέλο μηχανικού προέρχεται από την επιθυμία να έχεις μηχανικούς που, όταν προκύψει κάποιο πρόβλημα, να μπορούν να πάρουν τις οδηγίες χρήσης αυτής της εισαγόμενης τουρμπίνας και να το λύσουν ίσως. Αντιστοιχεί στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο: αποδίδεται σε κάθε χώρα ένας ρόλος και η εκπαίδευση κατευθύνεται προς την αναπαραγωγή του μοντέλου αυτού.
Η εκπαίδευση που παρέχονταν [μέχρι τον Τσάβες] είχε σχεδιαστεί για μικρές ομάδες. Δεν είχε σαν στόχο την εξομάλυνση των διαφορών, να δώσει σε εκείνον τον φοιτητή που δεν είχε πρόσβαση σε βιβλία στο σπίτι του τις ίδιες γνώσεις με εκείνον που είχε. Αντί για αυτό η εκπαίδευση που είχαμε εδώ - και που σήμερα εξαλείφουμε - ήταν εκπαίδευση που δρούσε σαν πολλαπλασιστής των διαφορών. Αν είχες έναν πατέρα που διάβαζε βιβλία και είχε βιβλιοθήκη στο σπίτι, εσύ με το προνόμιο αυτό, λάμβανες την καλύτερη εκπαίδευση. Κι όλα αυτά στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης!"Η εκπαίδευση λοιπόν έχει πάντα έναν ρόλο που σχετίζεται με την θέση της στον παραγωγικό μηχανισμό. Ο σ. πρύτανης είναι λίγο μονοδιάστατος, αλλά έχει εντέλει κάποιο δίκιο. Για να δούμε τι σόι παιδεία έχει, ή θα πρέπει να περιμένουμε να έχει, η χώρα μας, είναι πολύ διαφωτιστικό να δούμε την οικονομία και την κοινωνία που καλείται να εξυπηρετήσει... Και η οικονομία της χώρας μας είναι υπηρεσίες (τουρισμός, ναυτιλία), κατασκευές (μικρής και τοπικής γενικά κλίμακας) και τρόφιμα (γεωργία και βιομηχανία). Συν τράπεζες, εμπόριο και μεταποίηση. Η πρωτογενής έρευνα, η επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία κοκ, η δημιουργία, ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη τουρμπινών που λέει και ο Ρουίς, ή ακόμα και η γεωπονική και η ναυπηγική, μας έρχονται ως επί το πλείστον από δεύτερο χέρι. Αρκεί να μπορούν οι απόφοιτοι να διαβάσουν το εγχειρίδιο, το μάνιουαλ, που λέει και ο σ. πρύτανης.
Και αυτό δεν αφορά μόνον τις θετικές επιστήμες και τις τεχνολογικές σχολές. Ακόμα και στις ανθρωπιστικές επιστήμες η καινοτομία είναι κάτι το σπάνιο και η πρωτοπορία σε παγκόσμιο επίπεδο σχεδόν ανύπαρκτη. Παρότι υπάρχει σχετική έρευνα και παρότι παράγεται επιστημονικό έργο, ο Περσεύς π.χ. δεν δημιουργήθηκε στην Ελλάδα (όπως προφανώς θα μπορούσε και θα όφειλε να γίνει) και η Αθήνα δεν είναι παγκόσμιο επιστημονικό κέντρο ούτε καν την Κλασσικής Αρχαιολογίας (παρά μόνο ως αντικείμενο).
Μιλάμε για μια χώρα όπου δημόσιος και ιδιωτικός τομέας είναι ουραγοί στην Ευρώπη σε δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία - και όπου η ανεργία ανάμεσα στους νέους πτυχιούχους φτάνει το 20%. Όπως σημειώνει ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης:
....[Στην Ελλάδα] η επένδυση στη γνώση δεν κάνει καλό στην απασχόληση. Οσο περισσότερο σπουδάζουν τα νέα παιδιά όσο περισσότερο εμπλουτίζουν τις γνώσεις και καλλιεργούν τις δεξιότητές τους, όσο περισσότερο αυξάνουν τα προσόντα τους τόσο πιο δύσκολη γίνεται η θέση τους όταν προσέρχονται στην αγορά εργασίας. Προσοχή: το «παράδοξο» αυτό ισχύει στη Ελλάδα και μόνο σε αυτήν, ανάμεσα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (και πέραν αυτής).
Οχι, δεν επαληθεύονται όσοι ισχυρίζονται ότι παράγουμε πολλά πτυχία και επομένως πτυχιούχους ανέργους. Στην Ελλάδα και στις ηλικίες 25-34 ετών, μόνο το 24% των νέων έχει πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στις πιο δυναμικές «οικονομίες της γνώσης», όπως οι ΗΠΑ, οι σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία) και οι μικρές χώρες της Β. Ευρώπης (Δανία, Βέλγιο) αλλά και η Γαλλία, το ίδιο ποσοστό έχει ήδη φτάσει το 40%, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις (Καναδάς, Ιαπωνία και Κορέα) αγγίζει ή ξεπερνάει το 50%.
Οχι, δεν επαληθεύονται ούτε όσοι αμφισβητούν συνολικά την ποιότητα των πτυχίων μας. Σε κρίσιμες και απαιτητικές στιγμές της μεταπολεμικής μας ανάπτυξης, τα εγχώρια πτυχία κάλυψαν πλήρως τις όποιες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αλλά και σήμερα, οι δυναμικές εγχώριες επιχειρήσεις από τους πτυχιούχους μας στελεχώνονται και διοικούνται. Οι πολλοί πτυχιούχοι ελληνικών πανεπιστημίων που φεύγουν έξω, δεν έχουν καμιά δυσκολία να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε καλά ξένα πανεπιστήμια ή να βρουν εργασία σε καλές ξένες επιχειρήσεις.
Οχι, δεν επαληθεύονται ούτε εκείνοι που εστιάζουν στη δήθεν αναντιστοιχία των πτυχίων μας με τις ανάγκες της αγοράς. Οι χιλιάδες νέοι που ξενιτεύονται και σπουδάζουν σε ξένα πανεπιστήμια θα έπαιρναν το «μήνυμα» και θα κάλυπταν τα όποια κενά, αλλά δεν φαίνεται να έχουν διαφορετική τύχη όταν επιστρέφουν στην ελληνική αγορά εργασίας. Μην το ψάχνουμε περισσότερο: εισάγουμε φτηνό εργατικό δυναμικό αλλά όχι εξειδικευμένη εργασία, κατηγορία στην οποία μάλλον ως εξαγωγείς πρέπει να καταγραφούμε.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Η ζήτηση των πτυχίων στη χώρα μας είναι ποσοτικά ανεπαρκής, ενώ ποιοτικά ευτελίζεται. Η συντριπτική πλειονότητα του επιχειρηματικού δυναμικού της χώρας (ας μη μας ξεγελάσουν οι λίγες φωτεινές εξαιρέσεις) δεν αναζητεί τη γνώση και την καινοτομία και δεν είναι έτοιμη να δαπανήσει γι’ αυτό το σκοπό. Η τυπική μικρομεσαία επιχείρηση δεν ψάχνεται και δεν ψάχνει η ίδια, δεν συνεργάζεται με άλλες επιχειρήσεις, ούτε με τα πανεπιστήμια ή τα ερευνητικά κέντρα. Αδιαφορεί για την ανάγκη συνεχούς κατάρτισης και αναβάθμισης του προσωπικού της, προτιμάει την ευελιξία της συγκυριακής απασχόλησης, δεν προσλαμβάνει πτυχιούχους ή όταν το τολμάει, δεν τους αξιοποιεί, τους υποαπασχολεί, τους εξουδετερώνει. Δεν προωθεί τελικά ή ακυρώνει στην πράξη κάθε γνωστό μηχανισμό που δημιουργεί εσωτερικό απόθεμα γνώσης ή/και ανθρώπινο κεφάλαιο με δυναμικές ικανότητες.
Σε αυτήν την χώρα, λοιπόν, η συζήτηση για την "κρίση των πανεπιστημίων" είναι εκτός θέματος. Δεν θυμάμαι ποιος το είπε, αλλά "δεν υπάρχει κρίση της παιδείας, οικονομική και κοινωνική κρίση υπάρχει που εκδηλώνεται στην παιδεία"... Η κρίση που όλοι κατακεραυνώνουν ορίζεται ηθικολογικά και με βάση πρότυπα χωρών που μπορούν και θέλουν να αξιοποιήσουν ειδικευμένο προσωπικό - γιατί αυτό αντιστοιχεί στις παραγωγικές τους δυνατότητες και συμπεριφορές και στο κοινωνικό τους μοντέλο. Στην Ελλάδα της ανεργίας των νέων γιατρών, π.χ., υπάρχουν κενά στα δημόσια νοσοκομεία τα οποία δεν αναπληρώνονται και είναι της τάξης των 3,5 με 5 χιλιάδων (!) γιατρών - τουλάχιστον για να φτάσουν οι γιατροί να εργάζονται σε ωράρια που ικανοποιούν την Ευρωπαϊκή οδηγία περί ανώτατου χρόνου εργασίας...
Ως προς το "επαγγελματικό" κομμάτι της ανώτατης παιδείας λοιπόν, κρίση στα πανεπιστήμια, που να ξεκινά δηλαδή από αυτά, δεν υφίσταται. Πιθανόν να υπάρχει κρίση δυσλειτουργίας και κρίση στόχων (που ουδέποτε όμως δεν έχουν διατυπωθεί). Η οικονομία μας έχει την ανώτατη παιδεία που της ταιριάζει: μαζική υπερπαραγωγή υποψήφιων χαμηλόμισθων ειδικευμένων εργαζομένων. Αν και δεν είναι μόνο οικονομική η αποστολή της Ανώτατης Παιδείας, η οικονομική και η κοινωνική πραγματικότητα (και οι κοινωνικές αντιλήψεις και προσδοκίες από τα ΑΕΙ, βεβαίως) στην χώρα προφανώς και την επικαθορίζουν. Η ιδέα ότι η Ανώτατη Παιδεία θα αποτελέσει μοχλό αναδιάρθρωσης της Ελληνικής οικονομίας δια της βελτίωσής της, είναι βέβαια θεμιτή, αλλά γεννά άλλα ερωτήματα: αναδιάρθρωση προς ποια κατεύθυνση; Πώς συνδέονται οι εκάστοτε μεταρρυθμίσεις με αυτόν τον στόχο (αν υπάρχει); Πού έχει συμβεί αυτό το πράγμα;
Ως προς το καθαρά "γνωστικό" κομμάτι, την επάρκεια των γνώσεων των Ελλήνων αποφοίτων, δεν ξέρω να σας πω, γιατί δεν έχω δει στοιχεία που να συγκρίνουν τις γνώσεις π.χ. του μέσου απόφοιτου Ελληνικού Πανεπιστημίου στον κλάδο του με εκείνες των αντιστοίχων τους στην ΕΕ π.χ. Ούτε συγκριτικό πίνακα με τον αριθμό των διδασκόντων ΑΕΙ σε χώρες της Δύσης με βάση την χώρα στην οποία έχουν φοιτήσει. Οι συζητήσεις για την ανεπάρκεια των Ελλήνων αποφοίτων γίνονται σχεδόν πάντα ερήμην τέτοιων στοιχείων - όπως άλλωστε και οι αντίστοιχες για την επάρκεια των Ελλήνων πανεπιστημιακών (που συνήθως αναφέρονται σε όλους συλλήβδην τους πανεπιστημιακούς, ανεξάρτητα από σχολή και αντικείμενο). Πάντως υποψιάζομαι ότι ενδέχεται να είναι συνάρτηση των γνώσεων που έχει ο απόφοιτος λυκείου μπαίνοντας στο Πανεπιστήμιο - που μας πάει στα προηγούμενα επίπεδα της παιδείας μας και στο τι θέλουμε συνολικά από την δημόσια παιδεία...
Τελικά, καθώς πρόκειται να αναθερμανθεί το μέτωπο της παιδείας όπως φαίνεται, θα ήθελα να θέσω τα εξής ερωτήματα προς τους μεταρρυθμιστές: ποιος είναι ο σκοπός της μεταρρύθμισης (μέσα στο και μετά το Πανεπιστήμιο); Ποιο είναι το όραμα του πανεπιστημίου που η μεταρρύθμιση εξυπηρετεί; Πώς εντάσσονται τα επιμέρους στοιχεία της στο όραμα αυτό; Τι πρόκειται να επηρεάσει και τι να αφήσει ως έχει η μεταρρύθμιση; Ποιο είναι το συνολικότερο σχέδιο στο οποίο είναι ενταγμένη; Ανάλογα, ελπίζω εκείνοι που απορρίπτουν την μεταρρύθμιση Γιαννάκου-Βερεμή, να έχουν κάτι να προτείνουν επ' αυτών - ιδιαίτερα σε ότι αφορά την στρατηγική και το όραμα, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο, για το πανεπιστήμιο και την παιδεία συνολικά.
Αυτά σαν προσπάθεια επανεκκίνησης της σχετικής συζήτησης...
Σχόλια
Όμως, παρότι αυτά που γράφεις είναι οδυνηρά διαυγή και εύστοχα, δημιουργούν μια πολιτική απορία. Σωστά, για να συγυρίσουμε τα της παιδείας θα έπρεπε να ξέρουμε τι είδους παιδεία θέλουμε, αλλά αυτό τι σημαίνει, ότι πρέπει πρώτα να αλλάξουμε την κοινωνία για να επέλθουν οι όποιες αλλαγές στην τριτοβάθμια (όπως λέμε τρισκατάρατη); Παραμένοντας αθεράπευτα ρομαντικός, θα ήθελα να αληθεύει η παρακάτω πρόταση: Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε σε οποιονδήποτε τομέα, τα οποία θα έχουν έναν συγκριτικά υψηλό βαθμό συναίνεσης και τα οποία θα βελτιώσουν την κατάσταση από μόνα τους, ελλείψει master plan, ή και απέναντι σε αντιτιθέμενα master plan.
Στο κάτω κάτω (κι επειδή είμαι και των ανθρωπιστικών τρομάρα μου), το πανεπιστήμιο θα έπρεπε να μας κάνει και καλύτερο πολίτη γενικώς και όχι μόνο καλύτερο όργανο του όποιου οράματος για την κοινωνία.
"το πανεπιστήμιο θα έπρεπε να μας κάνει και καλύτερο πολίτη γενικώς και όχι μόνο καλύτερο όργανο του όποιου οράματος για την κοινωνία."
Μου ήταν πάντα δύσκολο να καταλάβω πώς μπορεί το πανεπιστήμιο να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους/πολίτες, αν εξαιρέσει κανείς την (τεράστια αλλά συγκυριακή) εμπειρία που παραπλεύρως αποκτά κανείς μέσα από την φοίτηση και γενικότερα, την επαφή με άλλους ανθρώπους σε ευνοϊκό κλίμα.
Σε σχέση με το γνωστικό κομμάτι και την επάρκεια των ελλήνων αποφοίτων, πράγματι δεν υπάρχουν στοιχεία και πράγματι είναι και συνάρτηση του επιπέδου των γνώσεων των αποφοίτων του Λυκείου. Η εμπειρία μου από το Φυσικό στην Αθήνα όμως, με πείθει οτι υπάρχει τουλάχιστον μια σχολή στην Ελλάδα που λειτουργεί εξαντλώντας προς τα κάτω τα όρια της πραγματικότητας: χειρότερα δε γίνεται.
Βέβαια μια σχολή δε συνιστά ακριβώς ικανοποιητικό στατιστικό δείγμα. Αλλά υποψιάζομαι οτι δεν είναι η μόνη.
Ποιός μιλάει για "επάρκεια των ελλήνων πανεπιστημιακών";
Πάντως τόσο στο επίπεδο της έρευνας όσο και στο επίπεδο της εκπαιδευτικής διαδικασίας (που θεωρείται πάρεργο από την πλειονότητα των πανεπιστημιακών που έχω γνωρίσει - πάρεργο θεωρείται και για τους ξένους, αλλά μια αυξημένη αίσθηση καθήκοντος τους κάνει να το διεκπεραιώνουν καλύτερα) υπάρχουν πολλοί τρόποι να επιτευχθεί μια όσο γίνεται πιο αντικειμενική αξιολόγηση.
Νομίζω όμως οτι κανείς από τους φορείς που εμπλέκονται στην ανώτατη εκπαίδευση δεν θέλει μια ειλικρινή και ουσιώδη αξιολογική διαδικασία που θα αποκάλυπτε την έκταση των επιμέρους ευθυνών και θα οδηγούσε τη συζήτηση σε πιο στέρεα βάση.
Ως προς το δια ταύτα, νομίζω οτι είναι βασικό να ξεχωρίσει κανείς, όταν μιλάει για όραμα και μακροπρόθεσμη στρατηγική, την ερευνητική από την εκπαιδευτική δραστηριότητα. Είναι σχετικά εύκολο να καθορίσουμε τα μίνιμουμ απαιτούμενα από ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα στον τομέα της εκπαίδευσης, τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο πρίν την εξειδίκευση. Είναι βέβαια πολύ πιο δύσκολο να το πετύχουμε αυτό το μίνιμουμ. Στο εκπαιδευτικό κομμάτι, λοιπόν, το κράτος θα πρέπει να ασκεί περισσότερο έλεγχο (μέσω σοβαρών αξιολογήσεων και όχι με τους υπαλλήλους του σε ρόλο αξιολογητή, βέβαια), αλλά, και *κυρίως*, να παράσχει και την κατάλληλη Υλικοτεχνική Υποδομή, αναλογικά με τους εισακτέους (αυτό σημαίνει οτι αν δεν υπάρχουν φράγκα, οι εισακτέοι πρέπει να μειωθούν - όχι να αυξηθούν). Είναι προφανές οτι το σύστημα αποτυγχάνει (στο βαθμό που αποτυγχάνει) γιατί οι τελευταίες 29.5 κυβερνήσεις αυξάνουν τον αριθμό των εισακτέων μειώνοντας τις δαπάνες που προορίζονται για αυτούς. Επίσης είναι προφανές οτι με τις υπάρχουσες συνθήκες οι πανεπιστημιακοί ούτε μπορούν, ούτε και θέλουν (με εξαιρέσεις) να βελτιώσουν αισθητά τα πράγματα.
Η γενική στρατηγική όσον αφορά στο ερευνητικό τμήμα των πανεπιστημίων είναι πολύ πιο δύσκολο να χαραχθεί από μή τεχνοκράτες (ακόμα δυσκολότερο, δε, από τυχαίους υπουργούς με βραχυπρόθεσμη θητεία).
Είμαι της άποψης, πάντως, οτι, τουλάχιστον οι τομείς εφαρμογών πρέπει να συνδεθούν πολύ περισσότερο με τις όποιες σχετικές επιχειρηματικές δραστηριότητες στη χώρα (και όχι το αντίθετο, όπως συχνά ακούγεται να υποστηρίζει η αριστερά). Και οτι οι πιο θεωρητικοί τομείς θα πρέπει να βγούν προς τα έξω και να παράξουν "κοινωνικό έργο", δηλαδή να επικοινωνήσουν με κάποιο τρόπο μέρος των γνώσεών τους στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο (ο Περσέας είναι ένα παράδειγμα, διαλέξεις και δρώμενα για απλούς πολίτες ένα άλλο, κοκ).
Τώρα, σχετικά με το πόσο μακριά μπορεί να πάει η πανεπιστημιακή έρευνα, και προς ποιά κατέυθυνση, είναι μάλλον δύσκολο να εκφέρει κανείς γενικές κρίσεις. Χωρίς λεφτά για διδακτορικούς, με την έννοια του ποστ-ντοκ παντελώς άγνωστη και με χρηματοδότηση για ένα συνέδριο το χρόνο, είναι δύσκολο να φανταστώ πώς τα πράγματα θα ήταν καλύτερα. Αλλά και πάλι μιλάω μόνο για το περιορισμένο χώρο που ξέρω (για τον οποίο θα μπορούσαμε να συζητήσουμε σχετικά με το προς τα πού πρέπει να πάει η έρευνα, αλλά μάλλον σε άλλο ποστ).
Νομίζω ότι μια ορθολογική μεταρρύθμιση, και άνευ της πολυτέλειας των μακροπρόθεσμων οραμάτων, προς το παρόν θα έφτανε για να αναστρέψει την υπάρχουσα κατάσταση. Με απλά λόγια, δώστε περισσότερα, εισάγετε λιγότερους. Και συμφωνώ με lazopolis, άλλο έρευνα και άλλο τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για το καθένα χρειάζεται ένας ξέχωρος σχεδιασμός.
Οι βουλευτές του PBDNJ(Κόμμα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα) Spiro Pe?i και Leonard Solis ήταν αυτοί που ψήφισαν κατά του νομοσχεδίου και οι Leonard Demi(PD), Ymer Tola(PDK, Niko Nerenxi(PAA) δήλωσαν παρών!
Παρακαλώ πολύ, αν το γεγονός αυτό σε αγγίζει κι εσένα, είτε κάνε μια αναφορά είτε ανέβασε την είδηση στο δικό σου μπλογκ! Έτσι, η φωνή της διαμαρτυρίας, θα δυναμώσει και θα κάνει τους παχύδερμους και αυταρχικούς κυβερνώντες στην Αλβανία, να σκεφτούνε καλά, πριν οριστικοποιήσουν την ειδεχθή τους πράξη!
Φιλικά Ν.Ago
συμφωνώ ψηλά-χαμηλά με τις εκτιμήσεις του Παπαγιαννάκη που παραθέτεις.
Μια γενική παρατήρηση: πίσω από όλες σχεδόν τις όψεις της "κρίσης της εκπαίδευσης", κρύβονται καθολικά προβλήματα που απασχολούν τουλάχιστο όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες σήμερα.
Ελπίζω να επανέλθω αναλυτικότερος, εδώ ή στο μπλογκ μου με ένα ποστ, που έχει γίνει της Άρτας το γιοφύρι
:-))
Όσο για την σύνδεση με την επιχειρηματική δραστηριότητα στην χώρα μας, lazopolis, το πρόβλημα είναι αυτό που λέει ο Παπαγιαννάκης: η επιχειρηματική δραστηριότητα στην χώρα μας ελάχιστα (ποσοστιαία) ενδιαφέρεται για την σύνδεσή της με την έρευνα. Το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης της χώρας μας δεν βασίζεται στην καινοτομία και στις εξαγωγές, όπως έχουμε πει. Ίδια έλλειψη γενικού ενδιαφέροντος για την επάρκεια των εργαζομένων τους δείχνουν και οι εταιρείες υπηρεσιών.
Δηλαδή, OK να αναστραφεί η κατάσταση που λέει ο ggl, και να γίνουν ό,τι μεταρρυθμίσεις θέλετε. Άντε και να πετύχουν. Η βασική διαφορά θα είναι ότι θα έχουμε 20%, καλύτερα καταρτισμένους αλλά επίσης άνεργους επιστήμονες - και ένα τεράστιο επίσης ποσοστό υποαμειβομένων ειδικευμένων εργαζομένων.
Αντίθετα, αν ξαφνικά εξαφανιστεί η ανεργία των πτυχιούχων και ανέβουν και οι μισθοί τους, δεν θα θεωρείται πια ως κοινωνικά σημαντική η "κρίση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης".
Τα όσα περί λυκείου λέει ο ggl, είναι πράγματι σοβαρά. Αλλά μπορώ να σας πω ότι σε ότι αφορά τις μέσες επιδόσεις των μαθητών λυκείου, στις ΗΠΑ (αλλά υποψιάζομαι και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, στον ένα ή τον άλλο βαθμό) δεν νομίζω πως τα πράγματα είναι *δραματικά* καλύτερα. Να πω πάντως ότι στην εποχή μου (παιδιά μου) μπαίνοντας στο Φυσικό, δεν είχες καμία γνώση παραγώγων και ολοκληρωμάτων - τα πρωτοέβλεπες στο Πανεπιστήμιο. Είχες βέβαια ενδελεχή γνώση εξαντλητικής διερεύνησης ανισοτήτων, γεωμετρικών τόπων, ακόμα και στοιχείων θεωρίας ομάδων, αλλά από απειροστικό λογισμό, από ελάχιστα έως τίποτα. Ε, τα μάθαινες στο πρώτο έτος, δεν χάλαγε ο κόσμος. Το πρόβλημα δημιουργείται αν δεν έχεις το βασικό μαθηματικό υπόβαθρο να μάθεις περαιτέρω μαθηματικά στο πανεπιστήμιο (ή αν δεν έχει διάθεση να σου τα μάθει).
ΥΓ. Και άντε, οι φυσικοί, οι φιλόλογοι, οι ιστορικοί, οι μαθηματικοί, οι βιολόγοι κτλ. ακόμα και οι αρχιτέκτονες, πες πως μαθαίνουν βασικά πράγματα, που αντιστοιχούν σε πραγματικά ανθρώπινα ενδιαφέροντα και έχουν μια γνωσιακή αυταξία. Ποιος πάει να σπουδάσει τοπογράφος όμως από ανιδιοτελή αγάπη στην τοπογραφία, ή ιατρός χωρίς να σκοπεύει να εξασκήσει το επάγγελμα;
π: Νομίζω ότι οι αλλαγές στην κοινωνία και στην παιδεία θα πρέπει να είναι αλληλοτροφοδοτούμενες, δηλαδή οι αλλαγές στην παιδεία να στοχεύουν και σε αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο και οι κοινωνική στόχοι να έχουν ως προαπαίτηση αλλαγές στην παιδεία.
Ως προς το "το πανεπιστήμιο θα έπρεπε να μας κάνει και καλύτερο πολίτη γενικώς"... Θα απαντήσω με την ρήση του Ζωρζ Πιλαλί: Τα Πανεπιστήμια φτιάχνουν ειδικότητες, όχι προσωπικότητες... Αλλά πάντως κάθε σοβαρό και θεμιτό όραμα για την κοινωνία απαιτεί καλύτερους πολίτες, για την δημιουργία των οποίων βασικό εργαλείο είναι το σχολείο (α' και β' βαθμού) και η κοινωνική δράση, πιστεύω.
Υπάρχουν δυο αμοιβαία αποκλειόμενες επιλογές για τα πανεπιστήμια.
α) τα προσαρμόζουμε ρεαλιστικά στις ανάγκες της εγχώριας αγοράς. Αυτό σημαίνει για το Φυσικό, π.χ., οτι
1)εισάγουμε όσους περίπου θεωρούμε οτι μπορεί να απορροφήσει η αγορά εργασίας. Επειδή στην περίπτωσή μας η αγορά εργασίας εξαντλείται στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σε ορισμένες ερευνητικές θέσεις σε πανεπιστήμια και λοιπά ιδρύματα (εντός της χώρας αλλά και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα οποία χρηματοδοτεί το ελληνικό κράτος) που εικάζουμε οτι θα ανοίξουν (οι θέσεις, όχι τα ιδρύματα), κάνουμε τον όχι-και-τόσο ακαταμάχητης δυσκολίας υπολογισμό και παίρνουμε τους Ν καλύτερους υποψήφιους.
2)Προσαρμόζουμε το πρόγραμμα σπουδών έτσι ώστε να παράγει *κυρίως* εκπαιδευτικούς αλλά και ερευνητές στις ειδικότητες που υπάρχει (ή έστω εικάζεται οτι θα υπάρξει) έρευνα. Το δεύτερο δεν είναι δύσκολο, αν θεωρήσουμε οτι οι καθηγητές του τμήματος έχουν κάποια αλληλεπίδραση με τα ερευνητικά κέντρα.
Αυτή η επιλογή συνεπάγεται οτι
-τουλάχιστον οι επιλέγοντες την ειδικότητα της εκπαίδευσης θα πρέπει να έχουν κάποιες εγγυήσεις οτι θα βρούν δουλειά στην δευτεροβάθμια
-ο ακαδημαϊκός, με την κακή έννοια (του ψωλαρμενίσματος) χαρακτήρας του τμήματος θα πρέπει να αλλάξει προς πιο εξειδικευμένες κατευθύνσεις (όπως η εκπαίδευση) και οι διδάσκοντες το διδακτορικό τους (όπως ειπώθηκε πρόσφατα στα ιστολόγια) μαίτρ θα πρέπει να προσγειώσουν τις απαιτήσεις τους και να απογειώσουν την προσφορά τους.
-οι κατευθύνσεις της ερευνητικής δραστηριότητας θα πρέπει να υποβάλλονται από τους αρμόδιους φορείς (του υπουργείου;;;) -> θα πρέπει να υπάρχει ένας τέτοιος φορέας με τεχνογνωσία επαρκή για την καθολική καθοδήγηση ολόκληρης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης !!!! Στην περίπτωση του Φυσικού, θα πρέπει, π.χ. να πιεστεί το τμήμα να προσλάβει ειδικευμένους στην εκπαίδευση!!!
β)Επιλέγουμε την αντίθετη κατεύθυνση: το πανεπιστήμιο θεωρείται μέρος της υποχρεωτικής, ουσιαστικά, εκπαίδευσης. Άρα η πρόσβαση σ'αυτό θα πρέπει να είναι ανοιχτή (και δωρεάν για αυτούς τουλάχιστον που τεκμηριωμένα δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν) αλλά η επαγγελματική αποκατάσταση θα πρέπει να θεωρείται παντελώς ανεξάρτητη όσων συμβαίνουν εντός του ιδρύματος. Αυτό σημαίνει
1)χρηματοδοτούμε τα ιδρύματα σε αναλογία με τους εγγεγραμμένους (και όχι με ένα a priori ποσό).
2)σφίγγουμε το πρόγραμμα σπουδών προς τα κάτω, συρρικνώνοντας το χρόνο φοίτησης στα τρία χρόνια (με σχετικά αυστηρές νόρμες ως προς τους μετεξετασταίους), με τη λογική οτι η επαγγελματική κατάρτιση έρχεται με την μετέπειτα εξειδίκευση.
3)Ίσως να μην είναι κακή ιδέα και η εν μέρει υιοθέτηση του κολλεγιακού μοντέλου, όπου υπάρχει η δυνατότητα να παίρνεις μαθήματα από διάφορα τμήματα προς ένα ποτ-πουρί πτυχίο
Αυτή η επιλογή συνεπάγεται οτι
- υπάρχει οριζόντια ανάπτυξη στις ερευνητικές ειδικότητες, ωστε να καλύπτεται καλύτερα η ανάγκη για ευρύ φάσμα προσφερόμενης παιδείας
- κατασκευάζονται σοβαρά μεταπτυχιακά σε *ειδικότητες που μπορούν να απορροφηθούν από την αγορά* (στην περίπτωση του Φυσικού αυτό θα σήμαινε ένα τουλάχιστον βαρβάτο μεταπτυχιακό στην εκπαίδευση και την διατήρηση των διατμηματικών στα ηλεκτρονικά - άντε και την ενίσχυση των προγραμμάτων του Δημόκριτου)
- πείθονται οι πανεπιστημιακοί να λειτουργήσουν σε πιο σχολικό επίπεδο, και να επιβλέψουν/συμβουλέψουν την πορεία των φοιτητών τους ειδικά στην περίπτωση της ποτ-πουρί κατάστασης.
Η επιλογή α) χρειάζεται σαφώς μεγαλύτερα αρχ@@δια καθώς ο μεταρυθμιστής πρέπει να συγκρουστεί με γονείς-μαθητές-εν ενεργεία φοιτητές (by default) και, κυρίως με την πανεπιστημιακή κοινότητα στην οποία είναι απαραίτητο να βάλει χέρι βαθειά.
Η επιλογή β) χρειάζεται φράγκα!
Η εντύπωσή μου είναι πως λογικές που πλησιάζουν στην επιλογή α) είναι μάλλον αντίθετες στο ρεύμα στο οποίο οδηγείται η ανώτατη εκπαίδευση στη Δύση. Παρ'όλα αυτά ήταν στην Ελβετία νομίζω που αποφασίστηκε κάποια στιγμή οτι η Ιατρική δεν θα δεχθεί κανένα υποψήφιο για τα επόμενα δυο χρόνια γιατί η χώρα δεν μπορούσε να απορροφήσει άλλους γιατρούς.
Η ερώτηση είναι: αντέχει η οικονομία της χώρας την σχετική πολυτέλεια να αφήνει τους νέους να τα ξύνουν σε οριζόντιας μορφής τριτοβάθμια σχήματα;
Που είναι ισοδύναμη με την ερώτηση: είμαστε (όπως νομίζουμε) μέρος του πολιτισμένου κόσμου; (disclaimer: αυτό δε σημαίνει οτι αν είμαστε πρέπει σώνει και καλά να επιλέξουμε την οριζόντια τριτοβάθμια. Σημαίνει οτι αν δεν μπορούμε να την επιλέξουμε, δεν είμαστε).
Πάντως να σημειωθεί οτι χωρίς αρχ@@δια *και* χωρίς φράγκα δεν γίνεται να κάνεις σοβαρή μεταρύθμιση. Γίνεται, ίσως, να κάνεις μικρές διορθωτικές κινήσεις, αλλά πρέπει να διασφαλίσεις πως η μακροσκοπική κίνηση δεν θα είναι Brown :)
Και μια επιπλέον ερώτηση για τον φανατικό αναγνώστη-σχολιαστή: ποιά είναι η κατεύθυνση που θέλουμε να έχει η έρευνα στη χώρα; Θέλουμε να προσαρμόζεται στις ανάγκες της αγοράς ή να συνεισφέρει (με τον παραπληγικό αλλά συνεχώς βελτιούμενο τρόπο της) στην "παγκόσμια δεξαμενή γνώσης";
(*)τ=6 είναι ο χρόνος ημίσιας ζωής στο Φυσικό στην Αθήνα, νομίζω.:)
Talos στο λύκειο μαθαίνουν κβάντο και σχετικότητα και δεν είναι ικανοί να λύσουν μια βολή. Δεν λέω χρήσιμα και η σύγχρονη φυσική, αλλά πως την κατανοείς χωρίς βάσεις. Η πολύ πληροφορία στο τέλος καταλήγει να γίνεται θόρυβος. Και αυτή τη στιγμή βλέπω τους περισσότερους εισακτέους με θόρυβο εν κρανίω.
Το β. είναι πιο κοντά στις ανάγκες της οικονομίας μας που όπως έγραψε ο ΛΠ δεν έχει ιδιαίτερη ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό και να έβγαινε δεν θα ήξερε τι να το κάνει (γενικώς). Το θέμα όμως είναι πως για τις ανάγκες της οικονομία - αλλά όχι και για εκείνες των εργαζομένων σε αυτήν - το υπάρχον μοντέλο φτάνει και περισσεύει, όσο παράξενο και να σου φαίνεται. Πας να φτιάξεις κάτι που δεν είναι πιο χαλασμένο από εκείνο που υποτίθεται ότι εξυπηρετεί.
Σε επίρρωση των σχετικών διαπιστώσεων:
Η Ελλάδα διώχνει τους ερευνητές της
Ξενιτεύονται οι οδοντίατροι...
3.000 Έλληνες στην Αγγλία με εισόδημα τριπλάσιο από ό,τι στην Ελλάδα
Πάντως εξακολουθώ να επιμένω ότι αν δεν διαχωρίσουμε τον "γνωστικό" και τον "επιστημονικό" ρόλο του πανεμπιστημίου από τον επαγγελματικό, αν δεν εξετάσουμε την λογική με την οποία ιδρύονται σχολές και τμήματα, αν δεν δούμε τις πραγματικές ανάγκες τεχνογνωσίας και τις οικονομικές και κοινωνικές απαιτήσεις και προσδοκίες, αν δεν υπάρξουν και δεν αξιολογηθούν προσπάθειες πανεπιστημιακής αποκέντρωσης (όπως π.χ. σοβαρό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο κτλ), δεν θα μπορέσουμε να συζητήσουμε επί της ουσίας. Θα συζητάμε για τεχνικές λύσεις επί ασαφούς αντικειμένου (οκ να διορθώσουμε το όχημα αλλά τι είνα; αραμπάς, αεροπλάνο, ΙΧ, και τι θέλουμε να κάνουμε και πού θέλουμε ακριβώς να πάμε με αυτό;)
ggl: Συμφωνώ, κατ' εμέ στο Λύκειο πρέπει να μαθαίνεις καλά μηχανική, στοιχεία γεωμετρικής οπτικής και θερμοδυναμική κττ, άντε και ηλεκτρομαγνητισμού και πάπαλα. Άντε να υπάρχει και εγκυκλοπαιδικό μονόωρο μάθημα για τα μεταγενέστερα...
Και, δηλαδή, ποιό είναι το υπάρχον μοντέλο; Δεν νομίζω οτι υπάρχει μοντέλο.
Συμφωνώ οτι πρόκειται για κάτι που δεν είναι πιο χαλασμένο απο εκείνο που εξυπηρετεί, αλλά δε βλέπω γιατί αυτό είναι λόγος να το αφήσουμε στην κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Η ελληνική οικονομία, κατ'αρχάς είναι πιο δύσκολο να διορθωθεί, και κατά δεύτερον, ανήκει στην αρμοδιότητα άλλου υπουργείου :)
Έπειτα, επιμένοντας στην πιθανώς ακραία περίπτωση του Φυσικού, δε νομίζω οτι οι ανάγκες της αγοράς σε καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καλύπτεται από το σχετικό (ανύπαρκτο σε παιδαγωγικά) γνωστικό υπόβαθρο των αποφοίτων (και αν δεν υπήρχε ο ΑΣΕΠ που, κατά κάποιον τρόπο, επιλέγει υποτίθεται ανθρώπους με κάποια μίνιμουμ επιστημονικών γνώσεων θα φαινόταν περισσότερο το έλλειμα - αλλά βέβαια σε σύγκριση με τους υπάρχοντες καθηγητές στα Λύκεια, οι καινούριοι απόφοιτοι φαίνονται σούπερ).
Αυτό μπορεί να συμβαίνει σε άλλους τομείς, όμως, όπως ίσως η Ιατρική ή το Πολυτεχνείο.
Σε κάθε περίπτωση, αν πρόκειται να συζητήσουμε τη γενική κατύθυνση μιας πιθανής μεταρρύθμισης στην ανώτατη εκπαίδευση, πρέπει τουλάχιστον να συμφωνήσουμε πως θέλουμε να βελτιώσουμε την κατάσταση.
"αν δεν εξετάσουμε την λογική με την οποία ιδρύονται σχολές και τμήματα"
Η λογική είναι "κάθε λιμάνι και καημός", κάθε πόλη και Τμήμα. Τί να εξετάσουμε;
"αν δεν δούμε τις πραγματικές ανάγκες τεχνογνωσίας και τις οικονομικές και κοινωνικές απαιτήσεις και προσδοκίες"
Οι πραγματικές ανάγκες τεχνογνωσίας είπαμε οτι καλύπτονται σε γενικές γραμμές. Αυτό μάλλον το κρίνουμε εκ του αποτελέσματος (η αγορά δεν απορροφά υπερ-ειδικευμένους) αλλά μπορεί το αποτέλεσμα να επηρρεάζεται από άλλους παράγοντες. π.χ. είμαι βέβαιος οτι υπάρχει μεγάλη ανάγκη ανθρώπων που να ξέρουν να καθοδηγήσουν αναπτυξιακά τουριστικές επιχειρήσεις (όπως φυσικά και το Υπουργείο Τουρισμού το ίδιο, σε άλλη κλίμακα), αλλά αυτό δεν το ξέρουν οι επιχειρήσεις, και ούτε μπορούν να το φανταστούν ούτε θα τους ενδιέφερε αν το φαντάζονταν, γιατί η λογική τους ρυθμίζεται από το βραχυπρόθεσμο κέρδος. Θέλω να πώ οτι οι αντικειμενικές ανάγκες της αγοράς μπορεί να είναι διαφορετικές από αυτές που η αγορά έχει συνηθίσει να αντιλαμβάνεται.
Οι οικονομικές και κοινωνικές απαιτήσεις και, κυρίως, προσδοκίες είναι κάτι πολύ πιο ενδιαφέρον, αλλά απαιτεί μια εποπτική εικόνα της ελληνικής αγοράς που δε νομίζω οτι μπορεί να έχει κανείς χωρίς σοβαρούς τεχνοκράτες συμβούλους επί του θέματος.
"αν δεν υπάρξουν και δεν αξιολογηθούν προσπάθειες πανεπιστημιακής αποκέντρωσης (όπως π.χ. σοβαρό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο κτλ)"
έχει δουλέψει πουθενά αυτό περισσότερο από επικουρικά; Ίσως είναι χρήσιμο στις περιπτώσεις ανθρώπων που αναζητούν επιμόρφωση ενώ ήδη απασχολούνται. Αυτό θα μπορούσε βέβαια να είναι σημαντικό. Πάντως ο θεσμός είναι σχετικά καινούριος στην Ελλάδα και ίσωςνα μην πάει όσο άσχημα φαντάζεται κανείς.
[αρχή παρεκτροπής σχετική με το Φυσικό]
@ggl: το πρόγραμμα σπουδών έχει τα μαύρα του τα χάλια, αλλά όχι επειδή εμποδίζει από μόνο του τον κόσμο να πάρει πτυχίο. Ο μέσος όρος φοίτησης, πάντως, είναι (ή τουλάχιστον ήταν πρίν κάποια χρόνια) τα 6 (=Ν+2).
Το πρόγραμμα έχει τα χάλια του γιατί είναι ανθρωπίνως αδύνατον να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται. Κανένα μάθημα δεν καλύπτει την ύλη του με στοιχειωδώς σοβαρό τρόπο (ακόμα και στην στατιστικώς αμεληταία περίπτωση που το εξάμηνο διδάσκεται ολόκληρο) και κανένα μάθημα δεν εξετάζεται με στοιχειωδώς σοβαρό τρόπο (αυτό σημαίνει οτι μπορείς να περάσεις πολλά, αλλά όχι όλα τα μαθήματα νύχτα, και αυτή η τακτική είναι και η μόνη που έχει νόημα σ'αυτό το ίδρυμα). Υπάρχουν διάφορες αιτίες για αυτό (μόνο μία από αυτές είναι το χαμηλό επίπεδο των εισακτέων).
Το γεγονός είναι (και αυτό ισχύει μάλλον γενικότερα για το ελληνικό πανεπιστήμιο) οτι η προσφερόμενη υπηρεσία είναι χαμηλού επιπέδου. Δεν θα έπρεπε να αφορά το (κάθε) τμήμα αν το επίπεδο των εισακτέων του είναι χαμηλό: πρέπει να προσαρμοστεί το πρόγραμμα στο επίπεδό τους, και όχι αυτοί στο πρόγραμμα που βγαίνει από το κεφάλι του κάθε ερευνητή. Αν δεν ξέρουν παραγώγιση πρέπει πρωτα από όλα να μάθουν παραγώγιση και όχι φυσαλίδες, αστρική εξέλιξη, β-διάσπαση, κρυσταλλική δομή και πράσινα άλογα (για να θυμηθώ μόνο ορισμένα από τα μαγικά που "μάθαμε").
Πώς να μάθουν παραγώγιση, όμως, όταν η ανάλυση Ι γίνεται από μαθηματικούς που το βλέπουν σαν πάρεργο (δεν μιλάω καν για τη μιγαδική ανάλυση και το εκεί αιώνιο πανυγήρι);
πρόβλημα: διατμηματική συνεργασία με ανύπαρκτα κίνητρα και υπο τη μορφή υποχρέωσης.
Πώς να μάθουν παραγώγιση όταν το σύγγραμμα κάνει μόνο για προσάναμα, και βιβλιοθήκες δεν υπάρχουν;
πρόβλημα: πολιτική συγγραμάτων και ανύπαρκτες βιβλιοθήκες.
Καταληκτική σημείωση: στο μικρό φτωχό πανεπιστήμιο της Χαβάης (όχι ακριβώς το Πρίνστον) ο άνθρωπος που κάνει μηχανική στους φυσικούς βασίζει το μάθημα του που, νομίζετε; Στον Goldstein, φυσικά (τον οποίο δεν εξαντλεί, αλλά κάνει και πράγματα έξω από αυτόν). Προφανώς. Επίσης παραπονιέται οτι μπορεί να του σκάσουν φοιτητές που, λόγω συστήματος, δεν έχουν πάρει καθόλου και ποτέ μάθημα Φυσικής στη ζωή τους!!! Η δουλειά του γίνεται δυσκολότερη, αλλά αναπροσαρμόζει τους στόχους του μαθήματος, σ'αυτή την περίπτωση. Βέβαια μπορεί να το κάνει αυτό γιατί έχει απέναντί του 20 και όχι 300!
Με όλα τα παραπάνω θέλω να πώ οτι ένας κρίσιμος παράγοντας του προβλήματος είναι οτι οι πανεπιστημιακοί δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Σ'αυτό φταίνε εν μέρει αυτοί, εν μέρει το σύστημα μέσα στο οποίο δουλεύουν. Αν το δεύτερο βελτιωθεί, μάλλον θα βελτιωθούν κι αυτοί, με το χρόνο.
[τέλος παρεκτροπής]
Οι «μεταρρυθμίσεις» γίνονται γιατί η παρούσα κυβέρνηση ντύθηκε τον μανδύα του μεταρρυθμιστή και όχι γιατί χρειάζονται.
Επίσης ο στόχος των μεταρρυθμίσεων είναι απλός: Εξυπηρέτηση αγοράς και οικονομικών συμφερόντων. Ουδεμία σχέση δηλαδή με την παιδεία. Εξ ου και κακώς ονομάζονται «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις».
Τραγικότερο όλων όσοι έχουν χάψει το παραμυθάκι και περιμένουν μήπως και κάτι αλλάξει...
Οι δείκτες που δημοσιεύθηκαν τον Σεπτέμβρη έχουν τα Ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα σε πολύ καλές θέσεις, δεδομένης της θέσης της χώρας μας. Φυσικά οι δείκτες αυτοί ασχολούνται με παιδεία και επιστήμη και ουδεμία σχέση έχουν με την αγορά και την οικονομία - εξ ου και δεν προβάλλονται. Άσε που καθιστούν άκυρους τους λόγους που προβάλει η κυβέρνηση για την μεταρρύθμιση.
Είναι εύκολο ως φοιτητές να κατακρίνουμε τα ιδρύματα και φυσικά ως απόφοιτοι να κρατούμε την ίδια στάση, γιατί απλά οι ίδιοι οι φοιτητές χρειάζονται μεταρρύθμιση. Γιατί; Γιατί το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι γεγονός ότι χρήζει μεταρρύθμισης, αλλιώς δεν θα φωνάζαμε συνεχώς ότι στην χώρα μας λείπει η παιδεία. Η μεταρρύθμιση λοιπόν πρέπει να ξεκινήσει από το νηπιαγωγείο. Για την ακρίβεια η μεταρρύθμιση πρέπει να ξεκινήσει κατά την γνώμη μου από την οικογένεια την ίδια, δίδοντας χρόνο στους γονείς να ασχοληθούν με τα παιδιά τους αντί να τους στραγγίζει κάθε ρανίδα προσωπικού χρόνου προς χάρης της «οικονομίας» μετατρέποντας τους απλώς σε παραγωγείς των μελλοντικών «μηχανών», αλλά αυτό είναι εντελώς άλλο θέμα. Ας μείνουμε στην παιδεία.
Ο άνθρωπος λοιπόν που δεν αποφασίζει να δώσει παιδεία, δεν ξεκινά την μεταρρύθμιση από το δημοτικό και όταν με το καλό πετύχει εκεί η μεταρρύθμιση και οι απόφοιτοι του δημοτικού είναι αρκετά ώριμοι για να μπουν στο γυμνάσιο να ξεκινήσει την μεταρρύθμιση του γυμνασίου, κοκ μέχρι να φτάσουμε στους εισακτέους του πανεπιστημίου, ας μην περιμένει να τον πάρουμε στα σοβαρά και ας είναι ευχαριστημένος που απλά γελάμε μαζί του, ενώ κανονικά θα έπρεπε να του πετάξουμε τομάτες και να τον στείλουμε σπίτι του ως πραγματικά του αρμόζει. Γιατί οι φοιτητές πανεπιστημίου που είναι ανώριμοι για να εισαχθούν σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα και απλά πέρασαν χωρίς όραμα και στόχο αλλά μόνο και μόνο ελπίζοντας στην αποκατάσταση ή απλά και μόνο για έναν τίτλο, αδιαφορώντας για το τι είναι αυτός ο τίτλος, φέρουν το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης για την αποτυχία του πανεπιστημιακού εκπαιδευτικού έργου και την απαξίωση των πτυχίων μας – απαξίωση η οποία δεν οφείλεται σίγουρα στο εκπαιδευτικό σύστημα – και είναι και ανίκανοι να κρίνουν το εκπαιδευτικό σύστημα.
Η fast food – multiple choice εκπαίδευση της σημερινής πραγματικότητας οδηγεί σε πλήρως εξαρτώμενους ανθρώπους χωρίς κρίση. Το σύστημα πετυχαίνει ακριβώς όσα αναφέρονται, δηλαδή να δημιουργούνται χειριστές, όχι επιστήμονες. Η ανώτατη εκπαίδευση όμως είναι για επιστήμονες. Ανθρώπους δηλαδή που ξέρουν να χειρίζονται το μυαλό τους. Αντιθέτως, η φοιτητική νοοτροπία που βλέπω καθημερινά είναι «να δοθούν όλα έτοιμα», να μην κουραστούν οι φοιτητές να κάνουν μια πράξη κοκ. Η ακριβής έκφρασή τους: «Μα δεν θα μας χρειαστούν στο επάγγελμά μας». Βλέπεις έχουν καταλάβει καλύτερα από εμάς τους συζητητές τους πραγματικούς στόχους της εκπαίδευσης και δεν έχουν αυταπάτες. Φυσικά δεν αντιλαμβάνονται ότι έτσι εκτός του ότι χάνουν από μόνοι τους το παιγνίδι διαιωνίζουν την χειραγώγηση και την αμάθεια. Δεν αντιλαμβάνονται ότι υποτιμούν τους εαυτούς τους για χάρη της οικονομίας και της αγοράς. Δεν αντιλαμβάνονται ότι χαλάνε το μυαλό τους το ίδιο, αυτό το οποίο υποτίθεται πως ήρθαν να πλάσουν.
Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας χρειάζεται μεταρρύθμιση. Και η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή, και θέτοντας τους στόχους της. Και φυσικά οι στόχοι της πρέπει να είναι ως προς την παιδεία και μόνο την παιδεία.
Σχετικά με τους δείκτες, διάβαζα στο γνωστό σου http://sk-ek-pol.blogspot.com/ για έρευνες που μας κατατάσσουν στο επίπεδο της Ζιμπάμπουε (το οποίο φαντάζομαι, αλλά μπορεί να κάνω λάθος, δεν είναι ακριβώς κορυφαίο).
Την δήλωση οτι φταίνε οι φοιτητές για το κατάντημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης την υποστηρίζεις σοβαρά, ή είναι συντεχνιακή θέση; Δηλαδή οι διδάσκοντες επιτελούν το έργο τους στην εντέλεια, το κράτος επιδοτεί άπλετα, οι εγκαταστάσεις επαρκούν και το μόνο που κόβει τη μαγιονέζα είναι το επίπεδο των φοιτητών που είναι "ανώριμοι για να εισαχθούν σε ένα πανεπιστημιακό τμήμα και απλά πέρασαν χωρίς όραμα και στόχο αλλά μόνο και μόνο ελπίζοντας στην αποκατάσταση ή απλά και μόνο για έναν τίτλο" αλλά και "ανίκανοι να κρίνουν το εκπαιδευτικό σύστημα".
Ενώ οι πανεπιστημιακοί, που δρούν υπό καθεστώς σχεδόν πλήρους αυτονομίας τα τελευταία 30 χρόνια, έχουν μεγαλουργήσει, και κατά συνέπεια είναι ικανοί να κρίνουν το σύστημα.
Δηλαδή, ο απόφοιτος του πανεπιστημίου στα 23 του είναι ανίκανος να κρίνει το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά στα 30 του, έχοντας κάνει μια μικρή γύρα στο εξωτερικό και έχοντας τρουπώσει σε μια θέση λέκτορα γίνεται ξαφνικά αρμόδιος να κρίνει το σύστημα.
Με κάνεις και γελώ!
Εγώ, πάντως, πολύ θα ήθελα να υποστηρίξω οτι το πανεπιστήμιό μου ήταν καταπληκτικό, και, ίσως, για λόγους μελλοντικής αποκατάστασης, να έπρεπε να το κάνω, τουλάχιστον δημόσια. Αλλά δυστυχώς ήταν ένα μάτσο χάλια, και αυτό όχι μόνο ως προς την αποτελεσματικότητά του, αλλά , και κυρίως, ως προς την (υποτιθέμενη) σχεδίασή του και τους στόχους του.
Όχι, φυσικά και το πανεπιστήμιο, όπως και εσύ αλλά και εγώ είπα, θέλει βελτίωση. Αλλά δεν έχει καμία σχέση με αυτό που παρουσιάζεις. Προφανώς γιατί ποτέ δεν έμαθες να αναλύεις.. αλλά αυτό δεν διδάσκεται ξέρεις :)