Η Παιδεία Παίζει Μέρος Α
Να πω εξαρχής πως αμφισβητώ ολοκληρωτικά την παρουσιαζόμενη ως αναβάθμιση της Ανώτατης Παιδείας, από την ίδια ομάδα που θεωρεί πως το να ανοίγεις ξεκάρφωτα μεμονωμένα πανεπιστημιακά τμήματα σε διάφορες πόλεις είναι καλό για την Ανώτατη Εκπαίδευση (σε αντίθεση με την εκλογική επιρροή των τοπαρχών). Επίσης να αποκαλύψω την αμέριστη συμπάθειά μου προς όσους συμμετέχουν στις καταλήψεις και τις κινητοποιήσεις (και όχι προς όσους δεν συμμετέχουν στις διαδικασίες και σε όσους συμμετέχουν στις ΓΣ και πάνε μετά διακοπές).
Αλλά έχω την αίσθηση πως η συζήτηση σε ό,τι αφορά τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα σήμερα, αποφεύγει να θίξει την βασική ουσία. Η ουσία που δεν αναφέρεται άμεσα, αλλά υποβόσκει πίσω από τις "αναδιαρθρώσεις" και τις αντιδράσεις είναι πως:
1. Οι σπουδές σαν επαγγελματική κατοχύρωση έχουν πεθάνει ήδη στην Ελλάδα (και όχι μόνο), για λόγους που ελάχιστα έχουν να κάνουν με την ποιότητα σπουδών και πολλά με την διάρθρωση της οικονομίας. Καμία αλλαγή στα πανεπιστήμια και μόνο δεν πρόκειται να αλλάξει αυτήν την διάσταση.
2. Σε σχέση με το παραπάνω, είναι σαφές πως όσο μαζικοποιείται η ανώτατη εκπαίδευση, τόσο χάνει τα "ανώτατα" προνόμια τών αποφοίτων της. Ουσιαστικά το μαζικό και το ελεύθερο πανεπιστήμιο, με τις υπάρχουσες συνθήκες, απλώς μεταφέρει την θεωρούμενη ως "βασική" παιδεία ένα επίπεδο παραπάνω. Δεν καθιστά τους αποφοίτους των ΑΕΙ/ΤΕΙ επαγγελματικά προνομιούχους, αλλά μάλλον τους μη-αποφοίτους επαγγελματικά υποδεέστερους (γενικά μιλώντας για το τι συμβαίνει σήμερα). Τα πανεπιστήμια παράγουν πρωτίστως το μαζικό επιστημονικό προλεταριάτο που είναι απαραίτητο στις σύγχρονες οικονομίες. Στην Ελλάδα ούτε αυτό πολυ-χρησιμοποιείται.
3. Με βάση τα αποδιδόμενα στην παιδεία κονδύλια, τα πανεπιστήμια όπως λειτουργούν δεν είναι σε θέση να εκπαιδεύσουν σωστά τους φοιτητές που υποδέχονται (θα μπορούσαν να εκπαιδεύσουν σωστά, υπό ιδανικές συνθήκες, μόνο ένα υποπολλαπλάσιο των φοιτητών αυτών). Μια καλή εξέλιξη θα ήταν το μαζικό ξεκόλλημα από την ιδέα ότι το Πανεπιστήμιο οδηγεί ασφαλέστερα στην αγορά εργασίας από ότι μια τεχνική σχολή ή η επαγγελματική πείρα. Δεν το βλέπω στον ορίζοντα.
4. Η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας έχει να κάνει και με την ποιότητα της μέσης (αλλά και της στοιχειώδους ίσως) εκπαίδευσης, η οποία δεν διαγράφει, από όσο καταλαβαίνω, ανοδική τροχιά.
5. Καμία κυβέρνηση ποτέ, δεν έχει διατυπώσει μακροπρόθεμους στόχους για το πώς θα ήθελαν να γίνουν τα ΑΕΙ. Δεν έχει παρουσιάσει δηλαδή μια ρεαλιστική (ή μη) κατευθυντήρια φιλοσοφία / σχέδιο. Όλες οι αλλαγές γίνονται ή στα κουτουρού ή για την εξυπηρέτηση βραχυπρόθεσμων στόχων.
6. Το ποσοστό του ΑΕΠ που επενδύεται στην έρευνα είναι το χαμηλότερο στην ΕΕ-15 (και εικοστή στους 25). Η ερευνητική δραστηριότητα θεωρείται πολυτέλεια για τις κυβερνήσεις. Από κει και πέρα τι να περιμένει κανείς να κάνουν για τα ΑΕΙ;
Τα υπόλοιπα είναι ενδιαφέροντα, σκανδαλώδη, σημαντικά, αλλά δεν έχουν σχέση νομίζω ουσιαστικά με την συγκυρία... Όλα εκτός από τα περί Ιδιωτικών Πανεπιστημίων, και τις παρλαπίπες που τάζονται μέσω αυτών, για τα οποία είχε ένα παράδοξα εύστοχο κείμενο ο Κώστας Μπέης στην Ελευθεροτυπία...
Στο επόμενο επεισόδιο: Εργάτες, αγρότες και φοιτητές - η γενική αγανάκτηση ως ατμομηχανή των κινητοποιήσεων.
Αλλά έχω την αίσθηση πως η συζήτηση σε ό,τι αφορά τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα σήμερα, αποφεύγει να θίξει την βασική ουσία. Η ουσία που δεν αναφέρεται άμεσα, αλλά υποβόσκει πίσω από τις "αναδιαρθρώσεις" και τις αντιδράσεις είναι πως:
1. Οι σπουδές σαν επαγγελματική κατοχύρωση έχουν πεθάνει ήδη στην Ελλάδα (και όχι μόνο), για λόγους που ελάχιστα έχουν να κάνουν με την ποιότητα σπουδών και πολλά με την διάρθρωση της οικονομίας. Καμία αλλαγή στα πανεπιστήμια και μόνο δεν πρόκειται να αλλάξει αυτήν την διάσταση.
2. Σε σχέση με το παραπάνω, είναι σαφές πως όσο μαζικοποιείται η ανώτατη εκπαίδευση, τόσο χάνει τα "ανώτατα" προνόμια τών αποφοίτων της. Ουσιαστικά το μαζικό και το ελεύθερο πανεπιστήμιο, με τις υπάρχουσες συνθήκες, απλώς μεταφέρει την θεωρούμενη ως "βασική" παιδεία ένα επίπεδο παραπάνω. Δεν καθιστά τους αποφοίτους των ΑΕΙ/ΤΕΙ επαγγελματικά προνομιούχους, αλλά μάλλον τους μη-αποφοίτους επαγγελματικά υποδεέστερους (γενικά μιλώντας για το τι συμβαίνει σήμερα). Τα πανεπιστήμια παράγουν πρωτίστως το μαζικό επιστημονικό προλεταριάτο που είναι απαραίτητο στις σύγχρονες οικονομίες. Στην Ελλάδα ούτε αυτό πολυ-χρησιμοποιείται.
3. Με βάση τα αποδιδόμενα στην παιδεία κονδύλια, τα πανεπιστήμια όπως λειτουργούν δεν είναι σε θέση να εκπαιδεύσουν σωστά τους φοιτητές που υποδέχονται (θα μπορούσαν να εκπαιδεύσουν σωστά, υπό ιδανικές συνθήκες, μόνο ένα υποπολλαπλάσιο των φοιτητών αυτών). Μια καλή εξέλιξη θα ήταν το μαζικό ξεκόλλημα από την ιδέα ότι το Πανεπιστήμιο οδηγεί ασφαλέστερα στην αγορά εργασίας από ότι μια τεχνική σχολή ή η επαγγελματική πείρα. Δεν το βλέπω στον ορίζοντα.
4. Η ποιότητα της παρεχόμενης παιδείας έχει να κάνει και με την ποιότητα της μέσης (αλλά και της στοιχειώδους ίσως) εκπαίδευσης, η οποία δεν διαγράφει, από όσο καταλαβαίνω, ανοδική τροχιά.
5. Καμία κυβέρνηση ποτέ, δεν έχει διατυπώσει μακροπρόθεμους στόχους για το πώς θα ήθελαν να γίνουν τα ΑΕΙ. Δεν έχει παρουσιάσει δηλαδή μια ρεαλιστική (ή μη) κατευθυντήρια φιλοσοφία / σχέδιο. Όλες οι αλλαγές γίνονται ή στα κουτουρού ή για την εξυπηρέτηση βραχυπρόθεσμων στόχων.
6. Το ποσοστό του ΑΕΠ που επενδύεται στην έρευνα είναι το χαμηλότερο στην ΕΕ-15 (και εικοστή στους 25). Η ερευνητική δραστηριότητα θεωρείται πολυτέλεια για τις κυβερνήσεις. Από κει και πέρα τι να περιμένει κανείς να κάνουν για τα ΑΕΙ;
Τα υπόλοιπα είναι ενδιαφέροντα, σκανδαλώδη, σημαντικά, αλλά δεν έχουν σχέση νομίζω ουσιαστικά με την συγκυρία... Όλα εκτός από τα περί Ιδιωτικών Πανεπιστημίων, και τις παρλαπίπες που τάζονται μέσω αυτών, για τα οποία είχε ένα παράδοξα εύστοχο κείμενο ο Κώστας Μπέης στην Ελευθεροτυπία...
Στο επόμενο επεισόδιο: Εργάτες, αγρότες και φοιτητές - η γενική αγανάκτηση ως ατμομηχανή των κινητοποιήσεων.
Σχόλια
Αυτο που δε βλεπω ειναι πολλες concrete προτασεις. Υπαρχει τιποτα, η ολοι πιθανολογουμε;
Σημαντικότερο σημείο θεωρώ το <4>, καθώς όλοι έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε στα θέματα των πανελληνίων και στις βάσεις εισαγωγής και πουθενά αλλού, την ώρα που τα θεμέλια του τρόπου με τον οποίο προσεγγίζουμε την μάθηση και την παιδεία έχουν ήδη τεθεί πολύ νωρίτερα...
εχει πατησει ποτε αυτος ο ανθρωπος στην Γερμανια? Αυτη ειναι η πιο χοντροκομμενα ηλιθια ατακα εχω ακουσει περι γερμανιας τα τελευταια 10 χρονια...
Κατα τα αλλα ο ανθρωπος μιλαει για Νομικες Σχολες (που δυστυχως κανουν και οι μισοι βουλευτες της χωρας) και δεν καταλαβαινει οτι τα ελληνικα ΑΕΙ πασχουν παντου πολυ περισσοτερο απο την Νομικη. Γιατι η νομικη εχει τοπικο χαρακτηρα (αλλο δικαιο εμεις, αλλο οι ΗΠΑ) και η Ελλαδα καποια παραδοση στο ευρωπαϊκο δικαιο (καλα οχι οτι ειμαστε πρωτοκλασατοι αλλα τεσπα). Αλλα στις αλλες σχολες, πχ μαθηματικα, φυσικη, οικονομικα παγκοσμιας η επιστημη εχει κοινα προτυπα. Και στην Ελλαδα ειμαστε τρομακτικα πισω, οχι λογω υποχρηματοδοτησης (κλασικος μυθος, λεει εχουμε καλους καθηγητες, αλλα κακα κτιρια) αλλα απλα λογω ασχετοσυνης και τεμπελιας του 90% των καθηγητισκων. Αλλιως δεν εξηγειται τετοια ελλειψη δημοσιευσεων...
Κατα τα αλλα συμφωνω μαλλον με τις παρατηρησεις σου, αλλα δεν βλεπω ποια ειναι η προταση σου.
Μια σημειωση: Στο 2 εχεις μια κλασικη παρεξηγηση, αντι να βλεπεις οτι ανεβηκε το επιπεδο ολων, νομιζεις οτι επεσε το επιπεδο των αριστων. Οταν ο πατερας μου τελειωνε Νομικη σε πολλες παρεες ηταν γνωστος ως "ο δικηγορος". σημερα ολοι οι φιλοι μου εχουν τελειωσει ΑΕΙ. το οτι πια το πτυχιο ΑΕΙ δεν ειναι κατι σπανιο, δεν σημαινει οτι εχει πεσει το εισοδημα του πτυχιουχου (ισα ισα εχει ανεβει πολυ, ρωτα ας πουμε ποσα εβγαζε ενας δικηγορος πριν 50 χρονια), σημαινει απλα οτι δεν ειναι τοσο ξεχωριστος. Αυτο δεν ειναι κακο, δημοκρατικοποιηση λεγεται...
Οι απέξω συζητήσεις καλό θα ήταν να αφορούν τα "προαπαιτούμενα" των προτάσεων, το "όραμα" - το τι θέλουε να είναι τα πανεπιστήμια δηλαδή, τον εντοπισμό των προβλημάτων, την ουσία τους, την αναζήτηση των πηγών τους κ.ο.κ. Αυτήν την συζήτηση επιδιώκω...
Κατά τα άλλα S_G 1. ο Μπέης έχει στενότατες σχέσεις με την Γερμανία, 2. Αυτό το 90% το είδες κάπου ή προκύπτει από κάποιου είδους δικιά σου δειγματοληψία 3. Αν νομίζεις ότι ο μέσος απόφοιτος ΑΕΙ π.χ. το 1960 είχε μισθό μικρότερης αγοραστικής αξίας από τον μέσο μισθό αποφοίτου σήμερα (που υπενθυμίζω πέφτει και από την ετεροαπασχόληση και την ανεργία), τότε θα ήθελα να ξέρω πού το στηρίζεις αυτό...
"Με δεδομένο ότι στα πανεπιστήμια υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα, ευφυέστατοι άνθρωποι, με πολύ πιο ακριβή εικόνα της πραγματικής κατάστασης από αυτήν που εγώ έχω, που δεν είναι όλοι δα διεφθαρμένοι, εικάζω πως θα είναι προτιμότερο και ουσιαστικότερο οι προτάσεις, όποιες και να είναι, να προέρχονται από μέσα από τον Ακαδημαϊκό χώρο."
εννοεις απο τον ελληνικο ακαδημαϊκο χωρο? ποιες ειναι οι πιθανοτητες ο λυκος να προτεινει ενα καλο πλανο για να σταματησουν να σφαζονται τα προβατα?
ως προς τα σημεια σου
1) ε τοτε δεν εχει ιδεα τι σημαινει Γερμανια της Βαϊμαρης. Ή ισως ειναι τυφλος καθε φορα που ερχεται στην Γερμανια? ή και τα δυο? Παραδεξου το ρε συ, συγκριση Γερμανιας 2006 και 1930 ειναι επιεικως εξωφρενικη εως ηλιθια (μαλιστα οι νεοναζι μονο στην ανατολικη Γερμανια ειναι σοβαρη απειλη, σοβαροτερη πχ απο τα χουλιγκανια στην Ελλαδα. γιατι? τι πολιτευμα ειχαν εκει? τεσπα...)
2) πες με κολλημενο αλλα εχω κοιταξει το βιογραφικο σχεδον ολων των καθηγητων οικονομικων σχολων στην Ελλαδα (ετοιμαζουμε μαλιστα και μια καταταξη τους οταν βρω χρονο). Η κατασταση ειναι απελπιστικη, το 90% των καθηγητισκων εχει λιγοτερες δημοσιευσεις (σταθμισμενες με τα περιοδικα που δημοσιευονται βεβαια) απο ατομα που μολις τελειωσαν διδακτορικο εδω περα! Και τα οικονομικα συνηθως (εκτος απο τα πειραματικα και εμπειρικα) δεν θελουν τιποτα κονδυλια για ερευνα, απλα να στρωσεις τον πισινο σου! τι δικαιολογια εχουν?
3) αστειευεσαι ρε συ? που το στηριζω, ισως στο οτι το πραγματικο εισοδημα των Ελληνων εχει τριπλασιαστει τουλαχιστον! Στο οτι οι ασκουμενοι των γονιων μου βγαζουν περισσοτερα απο οτι ενας 35ρης δικηγορος το 60? Εκτος απο τρελες εξαιρεσεις (αυτονομους με πρωτοποριακες ιδεες, πχ το πρωτο ατομο που εφερε ξερω γω την μαγνητικη τομογραφια και πνιγηκε στο χρημα) δεν υπαρχει περιπτωση καποιος με το ιδιο πτυχιο να ηταν πλουσιοτερος το 60! Ξερεις τι σημαινει Ελλαδα του 60? Ριξε μια ματια σε καμμια ελληνικη ταινια να παθεις πλακα πως ζουσαν... (να μην μιλησω για την τρομερη ανοδο της ποιοτητας των προϊοντων μας και της πτωσης των τιμων στις πτησεις, ΗΥ, τηλεφωνια κ.ο.κ.).
Η ετεροαπασχοληση οπως παρατηρει και ο Κωστης στο σπιτακι, συνηθως δεν ειναι απαραιτητα κακη. Και βεβαια υπαρχουν και απλα ατομα που σπουδαζουν κατι που κανεις δεν τολμουσε το 60 (ας πουμε κινηματογραφο, ΜΜΕ ή φιλοσοφια, ανθρωπολογια κοκ), δειγμα της πολυτελειας επιλογης στο σημειο που εχουμε φτασει σημερα
1. "για ποιο λόγο αντιτίθεσαι στα ‘’ξεκάρφωτα μεμονωμένα πανεπιστήμια ’’σε διάφορες πόλεις ?"
Γιατί το πανεπιστήμιο δεν είναι μια τεχνική επαγγελματική σχολή. Υπάρχει και ενισχύεται από τα συμφραζόμενά του - προφανώς μέσα σε μια σχολή, αλλά και πέρα από αυτήν (είναι κακό για φοιτητές και διδάσκοντες π.χ. του μαθηματικού και του φυσικού να μην έχουν επαφή μεταξύ τους, όπως είναι κακό οι κλασσικοί φιλόλογοι να είναι μακριά από τους ψυχολόγους). Η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι κοινότητα γιατί οφείλει να ανοίγει συζητήσεις μέσα και έξω από τα στενά γνωστικά πεδία. Ένα μεμονωμένο τμήμα (πέρα από το λογιστικό του κόστος που θα είναι μεγαλύτερο από το αν είναι μέσα σε μια ενιαία σχολή) οφείλει να συμμετέχει με κάθε τρόπο στην συνολική λειτουργία της σχολής του και του πανεπιστημίου του. Από την ανταλλαγή εξειδικευμένων μαθημάτων μέχρι την συνύπαρξη φοιτητών από διαφορετικούς κλάδους. Γιατί το πανεπιστήμιο δεν είναι σχολή κατάρτισης αλλά παρέχει παιδεία, σου δίνει την δυνατότητα να ανοίξεις τα μάτια σου και να εκτεθείς σε ανθρώπους με άλλα ενδιαφέροντα... (Για να μην μιλήσω για διεπιστημονικές ερευνητικές συνεργασίες)...
Όσο για το τι θα πρέπει να γίνουν τα σκόρπια τμήματα: να μεταφερθούν στις έδρες τους, που θα πρέπει να είναι μια για κάθε περιφέρεια. Το Παν/μιο Πελοποννήσου στην Τρίπολη π.χ. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πολυτεχνείο σε Χανιά ή Ηράκλειο. Αλλά είναι τόσα τα συμφέροντα των τοπικών οικονομιών που αυτό αποκλείεται γιατί "θα χαθούν ψήφοι". Τα ΤΕΙ ομοίως (πιθανόν σε άλλες πόλεις αλλά και πάλι μία ανά περιφέρεια)...
2. Το δικαίωμα στην ανώτατη μόρφωση όλων υπάρχει θεωρητικά και σήμερα και θα πρέπει να διευρυνθεί και να χρηματοδοτηθεί για να γίνει ουσιαστικό. Δεν σου απαγορεύει κανένας αν είσαι π.χ. ταξιτζής να πας και να παρακολουθήσεις όλα τα μαθήματα του Φυσικού - και θα πρέπει να διευκολύνεσαι για να το κάνεις. Το πρόβλημα είναι η επαγγελματική κατοχύρωση. Αν όλοι πρέπει να έχουν την δυνατότητα να σπουδάσουν γιατροί δεν μου είναι προφανές πως όλοι θα πρέπει να γίνουν γιατροί. Απλά δεν γίνεται. Άλλωστε, σήμερα από τους 100 φυσικούς που βγαίνουν, πάρα πολλοί δεν ξέρουν βασικά πράγματα. Προτιμώ να βγαίνουν 40 και να είναι φυσικοί.
Τα παιδιά μου πάντως δεν θέλω να σπουδάσουν γενικά. Θέλω να σπόυδάσουν κάτι μόνο εφόσον και εάν τους εμπνέει και το γουστάρουν. Προτιμώ χίλιες φορές έναν συνειδητό οδοκαθαριστή από έναν καταπιεσμένο γιατρό...
3. Αν οι καθηγητές που λες είναι ικανοί και καταρτισμένοι, τότε πιθανόν δεν είναι τεμπέληδες, απλά ξοδεύουν την ενεργητικότητά τους αλλού, ή απλά δεν γουστάρουν την διδασκαλία (επιμένω πως ελάχιστοι μπορούν να κάνουν καλά κάτι που δεν τους αρέσει). Αυτό είναι όντως σημαντικό πρόβλημα...